«Ahmetov isindegi» beynejazba tergeude qysym bolmaghanyn kórsetti

Qaraghandy oblystyq sotynda Serik Ahmetov pen birqatar joghary lauazymdy sheneunikterding qylmystyq isi boyynsha kuәgerlerden jauap alu jalghasuda. 22 qazandaghy sot otyrysynda Qaraghandy oblystyq sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres qyzmeti departamentining tergeushisi Búlan Rahymjanov sóz sóiledi. Tergeushiden jauap alugha aldynghy sot otyrysyna shaqyrylghan kuәger Anar Maqsútovanyng sotqa deyingi tergeude bergen jauaptarynan bas tartqany sebep boldy. Ol sotqa: «Maghan qatysty adamnyng ar-namysyn qorlaytyn qimyldar jasaldy. Qylmystyq jauapkershilikke tartu turaly qoqan-loqy kórsetildi. Qarjy departamenti ghimaratynyng jertólesine aparyp, sheshindirdi. Ózimmen birge shaqyrghan qorghaushymdy quyp jiberdi» dep shaghymdanghan edi.

Býgingi sotta kuәgerding sózining jalghan ekenin tergeushi B. Rahymjanovtan alynghan jauap pen sotqa deyingi tergeude jazylghan beynetaspa dәleldedi. Sotqa deyingi tergeuding qalay ótkizilgenin Búlan Rahymjanov bylay týsindirdi: «Aldyn-ala tergeu sharalary barysynda A. Maqsútovadan jauap alu qajettiligi tuyndady. 2014 jyldyng 12 qarashasynda kuәger Kókishev «ngTEKS» JShS-ning qyzmetkeri A. Maqsútovanyng «Mәngilik alau» memorialdyq skverin abattandyru boyynsha ótken konkursta «yTEKS»-ke jenisti qamtamasyz etu ýshin baghasy әdeyi úlghaytylghan tehnikalyq erekshelikter men aqauly tizimdemeni jibergenin aitty. Sodan song men Maqsútova men onyng qorghaushysy Juravlevke telefon shaldym. Ýsheulep kezdesu uaqytyn keliskennen keyin, olar 2014 jyldyng 28 jeltoqsanynda sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres qyzmetining ghimaratyna keldi. Men olardy ýshinshi qabattaghy ózimning kabiynetime ertip apardym. Ol jerde men, Maqsútova jәne Juravlev ýsheumiz ghana boldyq. Esimde qalghany, jana jyldyng qarsany bolghandyqtan Maqsútova bizdi kele jatqan merekemen qúttyqtap, qorghaushysyna qoraptaghy kәmpitti syigha tartty. Tergeu týski saghat 13.30.-da bastaldy. Aldymen oghan kuәgerding qúqyqtary men mindetterin týsindirdim, sonyng ishinde tergeushinin, prokurordyng jәne sottyng is-әreketterine shaghym jasay alatynyn eskerttim. Sonday-aq oghan jalghan týsinik bergeni ýshin, kuәlik etuden bas tartqany ýshin qylmystyq jauapkershilikke tartylatyny eskertildi. Al tergeu kezinde Maqsútova erikti týrde ózine qoyylghan súraqtargha jauap berdi».

Búdan keyin tergeushi kuәger A. Maqsútova men onyng qorghaushysy Juravlevting tergeu hattamasynyng әrbir paraghyna óz qoldaryn qoyghanyna sottyng nazaryn audardy. Al sot zalynda kórsetilgen beynejazba tergeu barysynda kuәgerge eshqanday qysymnyng jasalmaghanyn, jauap alu kezinde eshkimning oghan qoqan-loqy jasamaghanyn kórsetti. Sonday-aq, sol kýni sot otyrysyna qatysqan A. Maqsútova «ózin qamap ústady» degen qúzyrly mekemening jertólesin surettep bere almady. Jәne ol ózine qysym men qoqan-loqy jasalghanyna búghan deyin prokuraturagha shaghymdanbay, sot otyrysyna kelgende mәlimdeme jasauynyng sebebin de týsindirgen joq. Ol qatty sharshaghanyn jeleu etip: «Men eshtene de aitqym kelmeydi» deumen shekteldi. Al Búlan Rahymjanov kuәgerding sotta jalghan sóilegenin ashyq aityp, ótirik dәlel keltirgeni ýshin ony qylmystyq jauapkershilikke tartugha shaghymdanatynyn mәlimdedi. Jauap aludyng sonynan prokuror jalghan dәlel aitqany ýshin A. Maqsútovagha qatysty qylmystyq is qozghaugha sot tóraghasyna ótinishhat týsirdi. Sot búl ótinishhatty ashyq kýiinde qaldyrdy.

Jaldamaly diyrektor shyndyqty jasyrmady

«Ahmetovting isi» boyynsha sotqa kuәger retinde shaqyrylghan «Sentrstroy-komplekt NS» (búdan әri qysqasha – «SSK NS») JShS-ning búrynghy diyrektory Erkin Asanov Qaraghandy industrialdyq parkindegi nysannyng qúrylysyn bir merdigerden ekinshisine berudi, osy iske bógde adamdardy tartudy aiyptalushy Áljan Aqmoldaevtyng úiymdastyrghanyn aitty. 2015 jylgha deyin «SSK NS» JShS-ning formalidy qúryltayshysy bolyp kelgen E. Asanov 2008 jyly K. Meyrambekovting ótinishimen atalghan firmanyng ýlesin iyelenedi. Sebebi «SSK NS» JShS-i  K. Meyrambekovke tiyesili Qazaqstandyq ónerkәsiptik korporasiyanyng qúramyna kirgen. Al osy korporasiyanyng kompaniyalar tobyna kirgen kәsiporyndardy tolyghymen Á. Aqmoldaev baqylauynda ústaghan.

«Men «SSK NS» firmasynyng jaldamaly diyrektory boldym. Al tikeley bastyghym Á. Aqmoldaev bolatyn. Sebebi ol kәsiporynnyng atqaratyn júmysyn belgilep, merdigerlik kelisim-sharttargha ózi kelisetin. 2011 jyldyng kókteminde Qaraghandy qalasynyng industrialdyq parkining infraqúrylymyn salu boyynsha «SSK NS» «QazGerQúrylys» JShS-men qosalqy merdigerlikke kelisim-shartqa otyrghanyn estip-bildim. Múnday kelisim-sharttyng jasalghanyn maghan Á. Aqmoldaev telefon arqyly habarlady. Sóitip, 2011 jyldyng 18 mamyrynda eki kәsiporynnyng arasynda jalpy qúny 5 mlrd. 140 mln. tengeni qúraytyn qosalqy merdigerlik kelisim-sharty jasaldy. Kóp úzamay industrialdyq parktegi nysandardyng qúrylysy bastalyp ketti»,- dep әngimeledi E. Asanov.

Kuәgerding aituyna qaraghanda, «SSK NS» kompaniyasy basqa nysandardyng qúrylysyn bastaghanymen, sharuashylyq-túrmystyq suagharlar stansiyasynyng qúrylysyna úzaq uaqyt kirispegen. Songhy nysan qúrylysynyng jobasyn zertteu barysynda oghan cheh qondyrghysyn qoldanudy qarastyratyn «EKO Bulding Technology» kompaniyasynyng jobasy úsynylghanyn kóredi. Alayda búl beymәlim tehnologiyanyng ómirshendigine kýmәnmen qaraydy. 2012 jyldyng kókteminde oghan habarlasqan Á. Aqmoldaev sharuashylyq-túrmystyq suagharlar stansiyasyn salmaytynyn eskertedi. Ol atalghan nysannyng qúrylysyn basqa bir qosalqy merdiger kompaniya jýzege asyratynyn habarlaydy.

Búdan keyin «SSK NS» pen «Eco-treatment systems» JShS-i (onyng qojayyny Duman Núrbaev) arasynda kelisim-shart jasalady. Qúrylysqa qondyrghyny jetkizu ýshin «MGN Grand NS» sauda ýii» JShS-men de kelisim-shartqa qol qoyylady. Odan әridegi oqighalar tizbegin kuәger bylay jetkizdi: «D. Núrbaev isti tolyghymen ayaqtaytynyn aitty. Kelisim-shart jasalghannan keyin, shamamen 2012 jyldyng jazynda olar nysannyng qúrylysyna kiristi. Biraq de eki-ýsh aiday júmys istep, tastap ketti. Alghashynda men «Eco-treatment systems»-ting búl isti әri sapaly, әri merziminde ayaqtaytynyna kýmәnmen qaradym. Sebebi olardyng qúrylysta tәjiriybesi men bilikti mamandarynyng joghyna kóz jetkizdim. Búl pikirimdi Aqmoldaevqa aitqanymmen ol qarsylyq bildirip: «Sen ol jerge aralaspa! Olar bәrin ózderi jasaydy. Qondyrghyny da ornatady. Júmys tolyghymen ayaqtalghan son, júmys komissiyasyna mýshe bolasyn. Al qazir basqa sharualarynmen ainalys!» dedi. Odan keyin bas merdiger «QazGerQúrylys» pen Industrialdyq park basshylyghy birneshe mәrte jinalys ótkizdi. Biraq men oghan qatysqan joqpyn».

E. Asanov sotqa bergen jauabynda nysannyng qúrylysy boyynsha tehnikalyq baqylau qyzmetin ghana atqarghanyn aitty. Kuәgerding sózinshe, jogharydaghy eki kompaniyamen jasalghan kelisim-sharttardyng talaptaryn, mәnin jәne qúnyn Á. Aqmoldaev ózi belgilegen. Qazir sottalushylar oryndyghynda otyrghan Qazaqstandyq ónerkәsiptik korporasiyanyng bas diyrektorynyng eks-orynbasary E. Asanovqa núsqau berip, «Eco-treatment systems»-ting atqarghan júmystarynyng qúnyn eseptep, industrialdyq parktegi istelgen júmystardyng aktisin solardyng atyna tirketedi. Osyghan oray, tiyisti aktiler dayyndalyp, sol qújat boyynsha «SSK NS» «Eco-treatment systems»-ke iri kólemde aqsha audarady. Aytarlyghy, ol aqsha smetalyq qújat boyynsha emes, kelisilgen bagha boyynsha audarylghan.

Kuәger jalghan dәleli ýshin jauapqa tartyluy mýmkin

Eks-premier Serik Ahmetov jәne basqa joghary lauazymdy eks-sheneunikterding qylmystyq isi boyynsha altynshy epizodty qarau barysynda kuәger Anar Maqsútovanyng sotqa deyingi tergeude bergen jauabynyng beynetaspasy kórsetildi. Búghan deyin ol sot zalynda sóilegen sózinde Qaraghandy qalasynyng búrynghy әkimi Meyram Smaghúlovqa qarsy bergen jauaptarynan bas tartqan bolatyn. Anyghynda ol tergeu kezinde ar-namysymdy qorlady, qoqan-loqy jasady dep sotqa shaghymdanghan-dy. Osyghan baylanysty sotta kuәgerdi tergeu sәti týsirilgen beynejazba kórsetildi. Sonday-aq, ony tergegen Qaraghandy oblystyq sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres qyzmeti departamentining asa manyzdy ister jónindegi tergeushisi Búlan Rahymjanovtan jauap alyndy.

Sotqa deyingi tergeude jazylghan beynetaspa kuәgerding sózining jalghan ekenin dәleldedi. Tergeu sharasy zangha sәikes ótkizilgen. Taspadan A. Maqsútovanyng janynda qorghaushysy Juravlevting otyrghany anyq kórinip túr. Eshqanday qysym da, qoqan-loqy da jasalmaghan. «Tergeu kezinde A. Maqsútovagha eshqanday qysym jasalghan joq. Odan eki ret jauap alyndy. 2014 jyldyng 28 jeltoqsanynda ótken tergeude beynetaspa qoldanylmady. Tergeu qylmystyq-prosessualdyq kodekske sәikes jýrgizildi. Kuәgerding qayda jerde tergelgeni hattamada kórsetilgen. Ol sotta shaghymdanghanday, eshkim jertólege aparghan joq. Tergeu júmysyna eshkim aralasqan joq. Osyghan oray, men A. Maqsútovanyng sotta bergen jauabynyng jalghan ekenin aitqym keledi. Sondyqtan jalghan dәlel keltirgeni ýshin ony qylmystyq jauapkershilikke tartu turaly qúzyrly organdargha ótinish beremin»,- dep týsindirdi isting aq-qarasyn B. Rahymjanov.

 Búdan keyin tergeushi kuәger A. Maqsútova men onyng qorghaushysy Juravlevting tergeu hattamasynyng әrbir paraghyna óz qoldaryn qoyghanyna sottyng nazaryn audardy. «Eger de oghan qoqan-loqy kórsetilip, qysym jasalatyn bolsa, ne kuәgerding ózi ne onyng qorghaushysy der kezinde shara qoldanyp, mening atyma qúzyrly organdargha shaghymdanatyn edi ghoy. Onday shaghym bolmaghan» dep jalghady sózin B. Rahymjanov. Sonymen qatar, tergeuding aldynda kuәgerge onyng qúqyqtary men mindetteri týsindirilgen. Onyng ishinde tergeushinin, prokurordyng jәne sottyng is-әreketterine shaghymdana alatyn bap ta bar. Eng bastysy, oghan jalghan týsinik bergeni ýshin, kuәlik etuden bas tartqany ýshin qylmystyq jauapkershilikke tartylatyny eskertilgen. Tergeu barysynda A. Maqsútova erikti týrde týsinik berip, ózine qoyylghan barlyq saualdargha jauap beripti.

Aytarlyghy, A. Maqsútova 22 qazandaghy sot otyrysynda «ózin tergeude qamap ústady» degen jertóleni surettep bere almady. «Esimde qalmapty» dep jaltardy. Jәne ol ózine qysym men qoqan-loqy jasalghanyna búghan deyin prokuraturagha shaghymdanbay, sot otyrysyna kelgende mәlimdeme jasauynyng sebebin de týsindirgen joq. Qatty sharshaghanyn jeleu etip: «Men eshtene de aitqym kelmeydi» deumen shekteldi. Jauap aludyng sonynan prokuror jalghan dәlel aitqany ýshin A. Maqsútovagha qatysty shara qoldanugha sot tóraghasyna ótinishhat týsirdi.

Ámina BÁKIR

Abai.kz