QR Ýkimeti men Últtyq bank bir-aq kýnde sheshim qabyldap, tenge baghamyn erkin ainalymgha jibergenine nemese qazaqstandyqtardyng qaltasyna 50 payyzdyq shyghyn keltirgen tenge devalivasiyasy men qarjylyq daghdarystyng bastalghanyna da eki  ay boldy. Osy eki ay ishinde Qazaqstan әlemning eng kedey memleketterining qataryna qosylyp (damyghan 30 eldi qiyaldap jýrgende), tútynu jәshigining kólemi әlemning eng kedey Chad jәne Afrika elderimen tenesken.

Ýkilegen ýkimetimiz baghany baqylauda ústaugha uәde etkenimen, garantikalyq jýie әste yryqqa kónsin be? Qazaqstannyng qalalaryndaghy azyq-týlik baghasy kýn sanap kóterilip jatyr.  «Bagha túraqty bolady» dep bebeulegen Mәsimov myrzanyng uәdesi qayda?

Qarjylyq qiyndyq qazaqstandyqtardy qos ókpeden qysqanda abdyrap qalghan halyq esin endi jiya bastaghanda, kýndelikti tútynatyn azyq-týlikting baghasy da birsydyrghy qymbattap bara jatqany jasyryn emes.

Mysaly, 1 litr kýnbaghys mayynyng búrynghy baghasy 300 tenge bolsa, qazir búl 440 tengege deyin kóterilgen. Súiyq maydyng 5 litrine ortasha bagha 1 300 tengeden 1 800 tenge, 25 kelilik únnyng baghasy 2 600 tengeden 2 800 tenge, qant 30 tengege, sýt 20 tengege, kýrish baghasy 30 tengege, al 500 grammdyq shay úntaghy 50 tengege  artqan.

IYә, sýt te, qant ta, kýrish te ózimizde óndiriledi degenimizben, importtalatyn tauarlardan kem emes.

Al QR Últtyq ekonomika ministrligi statistika agenttigining derekterine sýiensek, 2015 jylghy qyrkýiektegi bagha byltyrghy jylghymen salystyrghanda jarmalargha 20,1%, alkogolidi ishimdikterge – 9%, kofe, shay jәne kakaogha – 8,2%, balyq jәne teniz ónimderine – 7,2%, toqash jәne ún ónimderine – 7%, kondiyterlik ónimderge – 6,5%, nangha – 5,7%-gha, qantqa, sýt ónimderine – 3,6%-dan, makaron ónimderine, jemister men kókónisterge – 3,4%-dan,  úngha – 3,3%-gha ósti. Baghanyng tómendeui may jәne tong maygha 0,2%-gha bayqaldy. Atalghan kezende et jәne et ónimderi baghasynyng ósimi 0,3%-dy qúrady. Shújyq ónimderine bagha dengeyi 5,8%, shoshqa etine – 4,5%-gha joghary boldy, al qús etine – 8,6%, qoy etine – 0,9%, siyr etine – 0,2%-gha tómen bolghan.

Osynyng aldynda aitqanymyzday, býginde tabighy miyneraldargha jәne qazba baylyqtargha bay memleket – Qazaqstan әlemning eng kedey memleketterining qataryna qosylghan. Qazaqstanyng qazirgi tútynu jәshigining kólemi әlemning eng kedey Chad jәne Afrika elderimen tenesken.

Al qazaqstandyq ekonomisterding pikirinshe, kýndelikti tútynatyn tauarlar shetelden tasymaldanatyn bolsa nemese Qazaqstanda óndiriletin, biraq sheteldik komponentter qosylghan tauarlar ghana bagha ósiruge tiyisti. Al biz kýndelikti tútynatyn azyq-týlikterding 70 payyzdan astamy elimizde óndiriletin bolghandyqtan, baghanyng sharyqtauyna esh negiz joq edi.

Al Últtyq banktin  tóraghasy Qayrat myrza Kelimbetov bayaghy jyryn qayta bastaghan.

16 qyrkýiekten bastap bir dollar ýshin 300 tenge boyynsha mәmileler tirkelgennen keyin, Últtyq Bank bir milliard AQSh dollarynan astam qarajatqa Qazaqstan qor birjasynda birqatar valutalyq intervensiyalar jasaghan. Ol ózi kelip, tenge baghamyna qatysty pikirin bildirgen.  Ádette, Qazaqstan ekonomikasyndaghy ózgeristerden beyhabar jýretin nemese úiyqtap qala beremin dep aqtalatyn Qayrat myrza qayratyna mingen eken. 1 milliard dollardy intervensiyalaugha da sheshim kerek qoy.

“Biz býgin tanerteng bolghan 277 tenge shamasyndaghy baghamdy qazaqstandyq ekonomikagha tiyimdi tepe-tendi bagham dep sanaymyz”, - deydi Qayrat Nematúly.

Al baghany baqylauda ústaugha uәde bergen premier-ministrimiz ýshti-kýili joq bolyp ketken. Dәlirek aitsaq, ol songhy kezderi BAQ-tan tasa jýruge sheshim qabyldasa kerek. Uәdesi de joq, ózi de...

Aytpaqshy, dýisenbi kýni Mәsimov myrza Preziydentting aldynda esep bergen bolatyn. Aytypty, elimizdegi әleumettik-ekonomikalyq ahual turaly, memleketting negizgi jobalarynyng iske asyryluy turaly t.s.s. Aytpaqshy, Mәsimov myrzanyng esebinen keyin týigenimiz bar. Qazaqstanda әlemdik daghdarys degdigen kezding ózinde, auylsharuashylyq salasynda ilgerileu bayqalghan.  IYә, ras, memleket qazynasyna týsetin kiris mólsheri 40 payyzgha kemigen. Sondyqtan QR Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev Mәsimov myrzagha Qytay, AQSh jәne Reseylik әriptestermen kelissózderdi jýrgizudi tapsyrypty. Sonday-aq, QR Ýkimetining antikrizistik jospary da dayyn emes kórinedi. Búl turaly qazaqstandyq BAQ jazuda. Sondyqtan bolar, Kәrim Qajymqanúlynyng qoly bos emes qazir.

Al demogogtar basqaratyn biylik jýiesinde antiy-daghdarystyq jospar dayyndalyp bolghansha sәl shyday túrynyzdar. Daghdarystyng bastalghanyna nebәri eki-aq ai. Mәsimov myrza 5 jyldyq daghdarysty uәde etkenin bilesizder. Sol bes jylgha deyin Ýkimetimiz bir ret bolsyn túyaq serperine seneyik...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz