Býginde Qazaq elinde Múrtaza Búlytaydy bilmeytin jan joq. Dinimiz ben últymyzdyng keleshegi ýshin eren enbek sinirip jýrgen azamattyng búghan deyin jasaghan iygi isterin joqqa shygharmaq emespiz. Tek jandy auyrtatyny - songhy kezderi Múrtaza myrza putinshil bola bastapty. Qazaq ziyalysynyng qazaqty qyrghan jendet elding zandy múrageri - Reseyding sózin sóiley bastauy nening belgisi?

Múrtaza Jýnisúly myrzanyng Facebook әleumettik jelisindegi (qaranyz: https://www.facebook.com/murtazajunusulu?fref=ts) jazbalarynan úqqanymyz: Biz býgingidey almaghayyp zamanda Reseymen qol biriktirip, AQSh-qa qarsy túruymyz qajet eken-mis. Qazaq ashtyqtan, týrli nәubetten kóz júmghan milliondaghan qúrbandarynyng haqysyn Reseyden súraugha qúqysyz kórinedi-mis. Áriyne, demokratiyaly qoghamda kim ne aitsa da – erikti. Dese de, otyz tisten shyqqan sóz otyz ruly elge taraytynyn eskerip,  ózimiz qúrmet tútatyn Múrtaza myrzanyng «bólekshe» oilaryn nazarlarynyzgha úsynghandy jón sanap otyrmyz. Sonday-aq, sóilemderdegi azyn-aulaq emlelik qatelerge týzetu engizbedik.

1. «Keshegi 2-dýniyejýzilik soghysta nemister Europanyng jerin týgeldey jaulap aldy, san milliondaghan adamyn qyrdy, al býgin Europada nemister solay istedi dep bәri de nemisterden bólektenip jatyr ma joq әlde ótken ótti, ketken ketti, qazirgi zamanda kýsh biriktirmesek bolmaydy dep, qayta sol Germaniyanyng eteginen ústap, birigip jatyr ma?! Osydan 70 jyl búryn 6 million evreydi qyrdy dep qazir Izrail men Germaniya arazdasyp, óshesip, jaulasyp jýr me??? Amerika bir emes eki atom bombasyn laqtyryp, jýzmyndaghan beykýnә adamymyzdy qyrdy dep japondar kek qaytarugha dayyndalyp jatyr ma eken, sony aityndarshy??? Fransiya 1961 jyly genosid jasady dep Aljir olargha soghys ashugha dayyndalyp jatyr ma eken??? Osynday mysaldardy kóptep keltiruge bolady, bayqasandar barlyq elder, barlyq halyqtar tarihta analar bizdi qyrdy, sóitti, býitti dep kek qaytarugha qaruyn kezep otyrghan joq, әr nәrse óz uaqtysynda bolady, eger qazir jer betindegi halyqtar búrynghy bolghan qyrghyndardyn, shabuyldardyng esesin qaytarmaq bolsa osy planetamyzda tirshilik atauly qalmaydy!!! Sondyqtan danghaza kekshildikti qoyayyq bauyrlarym, ol jaqsy qasiyet emes. Áriyne, tarihymyzda bolghan qayghyly uaqighalardy eske alyp, jas úrpaqtyng sanasyna qúiyp túruymyz kerek, ony kek qaytaru ýshin emes, ekinshi sonday jaghday bolmasa eken degen niyetpen jasau kerekpiz! Onsyz da azghantay qazaqpyz, shamamyzgha qaramay, әlemdi uysynda ústap otyrghan alpauyttarmen taytalasqa týsemiz dep taghy da opyq jep qalmayyq! Al biz shyn mәninde búrynghy ketken kegimizdi, esemizdi qaytarayyq desek - onda, keremet damyghan el ornatayyq, әlem emirenetin memleket bolayyq, azamattary eng joghary dәrejede qamtamasyz etilgen baquatty memleket ornatayyq, sauatty da sanaly úrpaq ósireyik, әlemdi tamsantatyn ónimder shygharayyq, keremet jarqyn mәdeniyetimiz bolsyn, ónerimizge bәri bas iysin, әskerimiz aibatty bolsyn! Mine, sonday bay da halqy mol el ornatqanda ata-babamyzdyng armany oryndalyp, búrynghy jaulasqan elderimiz ózimizdi moyyndap, seskenip túrady, qalghan sózbing bәri bos sóz....».

2. Bauyrym, misaly Týrkiya Respublikasy ózinen búrynghy Osman imperiyasynyng istegen isterine, bar bolsa qylmystaryna jauapty emes, ekeui eki bólek memleket, shatastyrmandar, taghy da aitamyn! Eger Týrkiya jauapty bolghanda Balkan elderi, Grekiya, armiyandar, arabtar tb bәri da jabylyp, kek quatyn edi ghoy! Sol siyaqty Resey Federasiyasy da Sovet odaghy kezindegi nәrsenin bәrine jauapty emes, ol tek RF payda bolghannan keyingi is-areketterine jauapty... 

3. Sovet odaghy men qazirgi Resey Federasiyasy eki bólek memleket, shatastyrmaghyn inim! Men qazirgi tәuelsizdik dәuirin aytyp otyrmyn, osy kýngi Resey Federasiyasy qay eldin jerin basyp aldy, qansha adamdy qyrdy, sen sony ayt! Sovet odaghy Aughan elin jaulap, ýlken qatelik istedi, orystar ol elden ketkeli 25 jyl boldy, al nege beybitshilik oreamady?!? Aqysh Aughanystandy әli bombalap jatyr, iritkinin bәrin salyp jatyr, jauyzdyqtyn bәrin jasap jatyr, ishki isine aralaspaghan eli qalghan joq, onmilliondaghan jazyqsyz adamdy qyrdy, búdan asqan zúlymdyq, búdan asqan jauyzdyq boluy mýmkin emes! Qúday betin aulaq qylsyn, eger Resey әlsirese, aqysh Irak, Siriya, Liviya elderindegi ssenariydi Ortalyq Aziyada da úiymdastyrady, esh kýmәndәrin bolmasyn! Halifat ornatamyz dep qara qúbyjyqtar auyl auyl aralap, bala-shagha demey shetinen qazaqtyn basyn kesedi, myna siriyalyq bosqyndar siyaqty jan saughalap Resey, Týrkiya, Europa, Qytay dep júrt bosady, qalalardyn bәri qiratylyp, tas ýstinde tas, bas ýstinde bas qalmaytyn zaman bolady, sol kezde sary orysty shammen izdep tappaysyn da, kózderindi ashyndar, aqysh qazaqty qalay arandatatynyn bilip otyr, bizdi qalay óz ishimizde qyratynyn bilip otyr, onyn sayqal sayasatyn bilgilerin kelse milliondap qyrylyp, óz jerinde joyylyp qalghan indeys halqynan súrandar, amerikada qúldyqqa satylyp milliondap qyrylghan negrlardyn úrpaqtarynan súrandar, Nagasakiyde qyrylghan japondardan súrandar, Iraq pen Siriyanyn sergeldenge salynghan bishara halqynan súrandar...

4. Aqysh terrorizmmen kýresip jatqan joq, qayta sodyrlardy baptap, qoldap jatpasa ! Resey aynaldyrghan eki - ýsh kýnnin ishinde terrorshylardy shylday bytyratyp jiberdi ghoy!

Al aqyshqa sensek olar songhy 25 jyl boyy terrorshylarmen soghysyp keledi - mis.

5. Qúrtyndar onbaghandardy, aqyshtyn jendetterin...

6. Euroaziya Odaghyna myna elderdi de alu kerek, sonda kórer em Aqyshtyng toqinaq jegenin:

Týrkiya, Kipr, Grekiya, Búlghariya, Rumyniya, Moldova, Ukraina, Múnghúliya, Aughanystan, Iran, Siriya...

Búlútay Múrtaza Jýnisúly jayly qysqasha andatpa

Múrtaza Jýnisúly 1969 jyly Týrkiyanyng Úlyqyshla (Úlyqystau) audany, Qazaq auylynda dýniyege kelgen. Belgili dintanushy, mәdeniyettanushy, filosofiya ghylymdarynyng kandidaty, Qazaq Memlekettik Álem tilderi uniyversiytetin (1994), Halyqaralyq Qúqyq jәne Naryq akademiyasyn (2000) bitirgen. Abay atyndaghy Almaty memlekettik uniyversiytetining oqytushysy, QMDB ýgit-nasihat bólimining mengerushisi, QR Parlament Mәjilisi tóraghasynyng Kenesshisi qyzmetterin atqarghan. «Qúran Kәrim әlippesi» (1992) atty kitaby men 4 ýn taspalan túratyn «Dinimizdi ýireneyik» jinaghy Islam dinnin negizderimen tanystyrady. «Ata-baba dini. Týrkiler nege músylman boldy?» (2000) ghylymiy monografiyasynyn, «Din jәne últ» (2006), t.b. 10-gha juyq kitaptyn, 200-den asa ghylymiy-publisistikalyq maqalalardyn avtory. Islam qorynyn (Shveysariya), Dýniyejýzilik Músylman Jastary Assambleyasynyn, «Iman», «Zerde» respublikalyq qorlarynyn alghys hattarymen marapattalghan.

Shәriphan Qaysar

Abai.kz