Jetti júttyng biri-jalqaulyq. Ol shynymen adamdy jútyp tynugha qauqary jetetin jaman әdet. Al bir memlekette jalqaular kóp bolsa, onda ol elding bolashaghyna tútastay qauip tóndi degendi bildiredi.Eger gendik qaru sekildi, adam boyyndaghy jalqaulyqty arttyratyn qaru oilanyp tabylsa, onda sóz joq kez-kelgen el ol qarudy jauyna qarsy kýsh retinde paydalanar edi. Demek, biz jalqau bolsaq, dúshpanymyzdyng birinshi tilegin búljytpay oryndap beremiz degen sóz. Osy turaly «Alauinform» portaly psiholog zertteuin oqyrmandaryna úsynady.

Tәuelsizdik alghanymyzgha attay jiyrma bes jyl boldy eng bolmasa bir tehnikanyn, bir ghylymnyng mayyn iship,  sýiegin shashqanymyz bar ma? Ózge memleket bizding nemizdi tútynady? Búnyng bәri erinshektik, jalqaulyq dep bilemin. Erinshektik qanymyzgha sinip, psihologiyamyzdy dendep alghan. «Synyqqa syltau tabylar» degendey neshe týrli syltau aitamyz da túramyz. Ózgening qolynan keletin dýnie mening de qolymnan keledi degen sóz oiymyzgha kirip te shyqpaydy. Mine osy mәselelerdi psihologiyalyq túrghyda qarastyryp kóreyik.

Jalpy jalqaulyq auru ma, әlde әlsizdik pe?

Búl súraqqa naqty jauap beru qiyn. Óitkeni jalqaularda kóptegen kórinister bar. Tújyrymday  kele jaulqaular әlsizdikke jaqyn bolyp keledi. Qazirgi ómirde kóbinese jaqaulyqty basqa ispen auystyrady. Mysaly student emtihangha dayyndaludyng orynyna telefon shúqylaumen, viydeo kórumen nemese joldastarymen kóshede jýredi.  Auru dep naqty bir mәsele bolghanda, qashan adam aghzasy  әlsirep, tynyshtyqty izdegen kezde aitatynymyz bar. Búnday aurular psihikagha nemese aghza әser eteui әbden mýmkin. Aytpaqshy, birinshisinen ekinshisin bólip qarastyru  qiyn emes. Jalqaulyq, adamnyn  ózine tәn qasiyeti bolmasa, alayda sonday keyipte jýrse, onda birden  ony auru sanatyna qosa salugha bolmaydy. Búny biz depressiyagha  týsui dep bilemiz. Biraq depressiyanyng ózi auru alyp keletinin  esten shygharmau qajet.

Eger jalqaulyq  pen erinshektik  әu bastan ózine tәn qasiyet bolsa, onda ol-әlsiz, jigersiz jәne  bolashaghyna kýmәnmen qaraytyn adam.

JALQAULARDYNG KÓBINESE ÝSh SERIGI BOLADY. OLAR ÓMIRI JOLY BOLMAUShYLYQ, DEPRESSIYa JÁNE KÓNILSIZDIK (APATIYa).

Olar  bir-birimen tyghyz baylanysty  jәne túiyq orta qúrady. Basynda aityp ótkendey jalqaulyq erte zamannan adamgha serik bolyp keledi. Onyng jeke adamnyng  damuyna ósip, órkendeuine  kedergisi baryn úmytpauymyz qajet. Biraq  qanday nәrse bolsa da onyng shyghu joly jәne emi baryn úmytpayyq.

JALQAULARDYNG NAQTY MAQSATY MEN ARMANY JOQ, SOL SEBEPTI BOS QIYaLGhA BERILIP UAQYTYN BOSQA ÓTKIZETINDER KÓP.

Mysal retinde evrey halqynyng búrynghy preziydenti Sharonnyng sózin keltire ketsem:

«Biz kelgen oryn taqyr jer, tastaq jәne batpaqty aimaq bolatyn, sonday jerge qaramastan biz sheshim qabyldadyq. Sebebi bizde ózimizding jeke jerimiz bolmady. Memleketimiz payda bolghannan keyin bizde bir ghana maqsat boldy, ol- qaytsek memileketimizdi kóteremiz degen tyghyryqtan shyghu.  Sol sebepti bәrimiz birinshi kezekte ghylymmen ainalysyp ózgelerden bilimdi bolugha tyrystyq. Adamdar joqtan bar etuding amalyn qarastyryp, susyz jerden su óndirudi qolgha aldy. Sonymen qatar auylsharuashylyq ónerkәsibin jәne baqsha kókenisimen ainalystyq. Eng az su ishetin jemister eguge tyrystyq jәne bәri nәtiyjeli boldy. Ózimizdi jәne úrpaqtarymyzdy qayratker bolugha myqtylyqqa baulydyq. Jatpay- túrmay júmys istedik. Enbek demalysy degendi bilmey enbek etumen boldyq. Búnyng bәrin sizderge ne ýshin aityp otyrmyn? Qazirgi jastargha aitarym bar jalqaulyqty qoyyp erinbey enbek etsenizder búdan da әri jetistikke jetesizder deymin. Mýmkindik  barlyq adamdarda bar, biraq  olar erinshektikke jaqyn bolyp keledi. Barlyghy aspannan ózi týspeydi. Oghan enbek kerek.»

Biz de osy aitylghan aqylgha den  qoiymyz kerek. Jaybaraqat jatatyn uaqyt bitti. Iske kóshetin uaqyt jetti. Árqaysysy óz isining mamany boyynsha ainalyssa bir jerden shyghatynyna kýmәnim joq.

Ermek Núrymov

Abai.kz