Ghabbas Qabyshúly. ARANDATUShYLAR ATQA MINDI-AU!
Halyqtyng mýddesin oilamaghan, ózin, bala-shaghasyn, jaghympazdana shashbaulaushy ainalasyn jarylqaudy bilgen Q. Baqiyevty taqtan taydyrghan Úly Manas úrpaghyna riza bolghan qazaqtardyng biri men edim. Qyrghyz bauyrlaryma osy sayt arqyly «Bәrekeldi!» dep ystyq lebiz joldap edim. Al býgin ókinip otyrmyn. Ókinishimning sebebi Manas úrpaghynyng iri qimylyn qúptaghanymda emes, joq, ol emes! Sebep - olardy arandatushy soyqandardyng atqa mingeni. Ókimet halyq ókilderining qolyna ótkenine ashyq qarsylyq kórsete almaghan aramzalar dereu astyrtyn әueyilikke kirisip, minez-qúlqy qalyptaspaghan jastardy jana basshylyqqa qarsy aidap saldy. Taghyda: qiratu, tonau, órteu, úryp-soghu, ólim... últaralyq shiyelenis tudyru. Múnday súmdyqty qazaq kýni keshe, 1986-jylghy jeltoqsanda, basynan keshken. Sol kýnderi alanda avtokólikterdi audaryp órtegender, basalqy sóz aitqandardy tyndamay aiqaylaghandar, olargha tas, múz laqtyrghandar, milisiyagha, jasaqshylargha til tiygizip, qol júmsap jaghdaydy ushyqtyrghandar - әdeyi arandatushylardyng qolshoqparlary, qúldary bolghany sózsiz. Arandatushy «belgisizderdin» alangha araq aparyp taratqany da belgili boldy. Sol jauyzdyqtyng Bishkekte qaytalanghany, әli de jalghasyp jatqany әneki. Óte ókinishti! Ony әuelgi beybit ereuilshilerge tayaq júmsatqan, oq atqyzghan baqiyevshyldar, olardyng arandatuyna jem bolghan jaldamalylar istep jatqany kýmәnsiz dey alamyn. IYә, solar! Olar Manastyng úrpaghy emes!
Halyqtyng mýddesin oilamaghan, ózin, bala-shaghasyn, jaghympazdana shashbaulaushy ainalasyn jarylqaudy bilgen Q. Baqiyevty taqtan taydyrghan Úly Manas úrpaghyna riza bolghan qazaqtardyng biri men edim. Qyrghyz bauyrlaryma osy sayt arqyly «Bәrekeldi!» dep ystyq lebiz joldap edim. Al býgin ókinip otyrmyn. Ókinishimning sebebi Manas úrpaghynyng iri qimylyn qúptaghanymda emes, joq, ol emes! Sebep - olardy arandatushy soyqandardyng atqa mingeni. Ókimet halyq ókilderining qolyna ótkenine ashyq qarsylyq kórsete almaghan aramzalar dereu astyrtyn әueyilikke kirisip, minez-qúlqy qalyptaspaghan jastardy jana basshylyqqa qarsy aidap saldy. Taghyda: qiratu, tonau, órteu, úryp-soghu, ólim... últaralyq shiyelenis tudyru. Múnday súmdyqty qazaq kýni keshe, 1986-jylghy jeltoqsanda, basynan keshken. Sol kýnderi alanda avtokólikterdi audaryp órtegender, basalqy sóz aitqandardy tyndamay aiqaylaghandar, olargha tas, múz laqtyrghandar, milisiyagha, jasaqshylargha til tiygizip, qol júmsap jaghdaydy ushyqtyrghandar - әdeyi arandatushylardyng qolshoqparlary, qúldary bolghany sózsiz. Arandatushy «belgisizderdin» alangha araq aparyp taratqany da belgili boldy. Sol jauyzdyqtyng Bishkekte qaytalanghany, әli de jalghasyp jatqany әneki. Óte ókinishti! Ony әuelgi beybit ereuilshilerge tayaq júmsatqan, oq atqyzghan baqiyevshyldar, olardyng arandatuyna jem bolghan jaldamalylar istep jatqany kýmәnsiz dey alamyn. IYә, solar! Olar Manastyng úrpaghy emes!
Osynday qysyltayang kezde el azamattarynyng qol ústasa qalmaghany týsiniksiz. Mysaly, kezinde әdiletsiz biylikke qasqiyp qarsy túryp, qayyspay kýresip, iysi qyrghyzgha bek tanymal bolghan Feliksting - býginde әigili «Ar-Namys» partiyasynyn basshysy Feliks Kulovtyng syn saghatta jana basshy Roza Otynbaevanyng janynan tabylmay, at arytyp Almatygha kelip, «AytParkte» klubyna, Mәskeuge baryp, «Eho Moskvy» radiosyna jýgingeni qalay? Qyrghyz mәselesin sóitip sheshu kerek pe edi? «Otynbaeva shaqyrmaghan son» ba? Shaqyrtu tileu kerek pe edi? Shaqyrtu tileu Felikske jarasty ma? Roza Otynbaevanyn, onyng janyndaghy basqa aghayyndardyng shaqyrghan-shaqyrmaghanyn kim biledi? Feliks ózi baryp, ondaghylar keudesinen keri iyterip pe? Al syrttaghy jýgingenderinen qyrghyz halqyna tiygen payda kәni? Býgingi býlinshilikte qaysysy qabyrghasy qayysa basu aitty, nendey bitimdik úsynys jasady? Qyrghyz halqyna qanday jәrdem berdi? Qayta biylikshilderding әdiletsizdigine, baqiyevshy «bólip al da, talay ber!» tәrtipke qarsy әp dep bas kótergen jastardy - Manas úrpaqtaryn «tentekter, búzyqtar» dep tildegenin estidinizder ghoy? Belorussiyagha baryp búghyp jatqan Baqiyev: «Djalal-abadtaghy, Oshtaghy soyqandyqqa qatysym joq» depti, onysy kólgirsu ekenin ekining biri bilip otyr emes pe?
...Úly Manastyng úrpaqtary, aralaryndaghy arandatushylardy әshkere etip, aulaqqa quyp tastandar! Býlinshilikti tiyndar! Manas elining - Qyrghyzstannyng erteni tynysh, túrmysy týzeluin oilandar! Áli de kesh emes, oilanyndar, ainalayyndar!
Almatydan aghalyq tilegin joldaushy - qarapayym qart jazushy Ghabbas QABYShÚLY.
12. 06. 2010 j.
.................................
Qúrmetti «Abai.kz», әri aghayyn, әri irgeles Qyrghyz elinde kókek aiynyng alghashqy aptasynda tónkeris bolghanyna, bauyrlarymyzdyng Q. Baqiyev tobynyng tepkisi men ezgisine qarsy erlik jasaghandaryna quanyp, ózing arqyly oiymdy aittym ghoy. Ol Tónkeristing aqyry býgingidey zor býlinshilikke úlasty, ony úiymdastyrushylar esesi ketken baqiyevshylar ekeni dausyz. Al ózimizdegi keybir fәlsәfәshilder sol maqalam ýshin býgin maghan «Qyrghyzdyng býlikshil jastaryn jaqtaushy» dep ghaybat sóz taratyp jýr. Ózinen ózge min tagha terissóilegish solargha jauap bolsyn degen oimen osyny jazdym, eger jón desen, jariyalasang eken! Avtor.