Surette: Mәdeniyet jәne sport ministri dayyndaghan núsqaulyqtaghy qateler

Mәdeniyet jәne sport ministrining nazaryna!

Redaksiyamyzgha aty-jónin atamaudy ótingen Ádilet ministrligi qyzmetkerinen qazaq jәne orys tilinde jazylghan ýshbu hat kelip týsti. Hatta «Qazaqstan Respublikasy muzey qorynyng muzey zattaryn esepke alu, saqtau, paydalanu jәne esepten shygharu núsqaulyghyna» qatysty syn-eskertpe aitylghan. Sonyng ishinde «Muzey zattaryn esepten shygharu» bólimining 70-punkti muzey isindegi halyqaralyq normalar men prinsipterge qayshy keletinin jazghan. Jalpy, hatta memlekettik muzeylerde saqtalyp túrghan san ghasyrlyq tarihy jәdigerlerding atalghan núsqaulyq negizinde talaugha týskeli túrghany aitylady. Búl az deseniz, dauly núsqaulyqta «muzey zattary konsertter ýshin paydalanylady» delingen eken. Al, muzeydegi arheologiyalyq jәne basqa tarihy jәdigerler «qol súghugha bolmaytyn» statusqa iye. Sondyqtan ol memleketting qorghauyna alynghan dep jazady hat iyesi. Sonday-aq, hatta Mәdeniyet jәne sport ministrligi dayyndaghan núsqaulyqtyng qatege toly ekendigi de atap kórsetilgen.

Tómende hatty tolyqtay jariyalay otyryp, Mәdeniyet jәne sport ministrliginen hatta aitylghan jayttargha jauap kýtemiz!

Abai.kz

Ózin belgisiz adam retinde qaldyrudy súraghan Ádilet ministrligi qyzmetkerining QR Mәdeniyet jәne sport ministrligining kezekti opusyna syn eskertpeleri

QR Mәdeniyet jәne sport ministrliginen kezekti opus – 2015 jylghy 7 jeltoqsanda №372 búiryqpen bekitilip, QR Ádilet ministrliginde 2015 jyldyng 8 qantarynda №12822 bolyp tirkelgen «Qazaqstan Respublikasy muzey qorynyng muzey zattaryn esepke alu, saqtau, paydalanu jәne esepten shygharu núsqaulyghy» kelip týsti.

Atalghan ministrlik tarapynan týsetin keybir manyzdy qújattardyng óreskel qatemen týsip jýrgeni tosyn jaghday emes. Búl joly da otandyq muzeyler qyzmetine baylanysty manyzdy memlekettik qújat – Núsqaulyqtyng oryssha núsqasynda orfografiyalyq, grammatikalyq jәne stilistikalyq adam aitqysyz qatelikter jiberilgen. Eng bastysy Núsqaulyq narazylyq tudyratyn sóilemderge toly. Atap aitqanda «Muzey zattaryn esepten shygharu» bólimining 70-punktynda «Qor satyp alu (qor-irikteu) komissiyasy úsynystarynyng negizinde muzey zattaryn esepten shygharu aktisi jasalady...» delingen. Núsqaulyqtaghy búl punkt muzey isindegi halyqaralyq normalar men prinsipterge qayshy keledi. Ádette, mekemelerdegi, sonyng ishinde mәdeny úiymdarda eng  alghashynda buhgalterlik esep balansyna alynghan zattar (materialdyq qúndylyqtar, negizgi qúral jәne t.b.) ghana esepten shygharylatyndyghyn tәjiriybe kórsetip otyr emes pe? Yaghni, barlyq muzeylik zattar negizgi qúraly retinde buhgalterlik esepke alynyp, onyng qúny anyqtaluy qajet edi. Endeshe, búl jaghdayda, bagha jetpes muzey qúndylyqtary – tarihy artefaktilerdi kim jәne qanday kriyteriyler boyynsha baghalaydy? Álde biz bilmeytin arnayy mamandar bar ma? Nelikten búl jaghdayda respublikanyng últtyq qúndylyqtary, dәlirek aitqanda, tarih pen mәdeniyetting bagha jetpes eskertkishteri ózderining biregey statusyn joghaltuy tiyis? Ókinishke oray búl mәsele ashyq kýiinde qaluda...

 «Muzey zattaryn paydalanu» bóliminde  «64. 4) muzey zattary konsertter ýshin paydalanylady» degen joldar narazylyq pen týsinbeushilikter tudyrady. Biz biletin muzey qúndylyqtary – tarih pen mәdeniyet eskertkishterining biregey ýlgileri jәne ol osy sanatta bolghandyghy ýshin memleketting qorghauyna alynghan. Sol sebepti muzey qúndylyqtary «qol súghugha bolmaytyn» statusqa iye. Ózderin mәdeniyet salasyndaghy barlyq iydeyalar men janashyldyqtyng generatory sanaytyn Mәdeniyet jәne sport ministrining jauapty qyzmetkerleri nelikten muzey isindegi halyqaralyq normalargha qarsy jýredi?

 Taghy da bir aita keterlik jayt – Núsqaulyqtyng 71-punktynda «Esepten shygharu aktisin muzey diyrektory bekitedi jәne (bar bolghan jaghdayda) muzeyding móri basylady» - delingen. Alayda, búl jaghday keybir qyzyghushylyq tanytqan muzey basshylaryna muzey qúndylyqtaryn «qasaqana» esepten shygharugha mýmkindik beredi. Múnday is-әreketter oryn alghan jaghdayda muzeyler, tipti memleket ózining mәdeny qúndylyqtarynan aiyrylary sózsiz.

Keyde basshylyq tarapynan osynday qújattar jariyalanghanda Aristoteliding «Eger synnan qashqyn kelse – eshtene jasama, eshtene aitpa, tipti eshkim bolmay qal» degen belgili sózi oigha oralady.  Búl dәl sol jaghday siyaqty...

...........................................

Iz Ministerstva kulitury y sporta RK postupil ocherednoy opus – «Instruksiya po uchetu, hranenii, ispolizovanii y spisanii muzeynyh predmetov muzeynogo fonda Respubliky Kazahstan», utverjdennyy (!) prikazom Ministra kulitury y sporta Respubliky Kazahstan ot 7 dekabrya 2015 g. № 372 y zaregistrirovannyy (!) v Ministerstve yustisiy RK 8 yanvarya 2016 g. pod №12822.

Uje ne vnove, chto nekotorye vajnye dokumenty, ishodyashie iz dannogo Ministerstva greshat grubeyshimy oshibkami. Tak poluchilosi y v ocherednoy raz – v russkoy versiy vyshenazvannoy Instruksii, kasaisheysya deyatelinosty otechestvennyh muzeev dopusheno nevoobrazimoe, dlya takogo vajnogo gosudarstvennogo dokumenta, kolichestvo orfograficheskiyh, grammaticheskih y stilisticheskih oshibok, a samoe glavnoe – Instruksiya dopolnena, vyzyvaishim kraynee vozmusheniye, sovershenno nedopustimym predlojeniyem o spisaniy muzeynyh predmetov – p.70, kotoryy glasiyt: «na osnovaniy rekomendasiy fondovo-zakupochnoy (fondovo-otborochnoy) komissiy sostavlyaetsya akt o spisaniy muzeynyh predmetov…». Nado skazati, etot punkt Instruksiy protivorechit vsem sushestvuishim mejdunarodnym normam y prinsipam muzeynogo dela! K tomu je, iz praktiky izvestno, chto v uchrejdeniyah, v tom chisle y organizasiyah kulitury, obychno spisyvaitsya predmety (materialinye sennosti, osnovnye sredstva y t.p.), vzyatye iznachalino na balans buhgalterskogo ucheta. A znachiyt, v takom sluchae vse muzeynye predmety, vidimo, doljny byly by byti zafiksirovany v osnovnyh sredstvah buhgalterskogo ucheta y opredeleny v stoimostnom znachenii. V etom sluchae, prostiyte, voznikaet vopros: kto mojet oseniti bessennye  muzeynye sennosty – istoricheskie artefakty i, po kakim je kriyteriyam? Ily sushestvuyt takovye spesialisty, o koih my ne znaem? No, samoe glavnoe, pochemu v takom sluchae nasionalinoe (narodnoe!) dostoyanie respubliky doljno poteryati svoy status unikalinyh y iymenno bessennyh pamyatnikov istoriy y kulitury? Voprosy, k sojalenii,  ostaitsya otkrytymiy...  

Vyzyvaet nedoumenie y vozmushenie y p.p.4 p.64 Instruksii, gde govoritsya ob ispolizovaniy muzeynyh predmetov v konsertnoy deyatelinosty (?!?). Naskoliko nam izvestno, muzeynye sennosty – eto unikalinye obrazsy pamyatnikov istoriy y kulitury y v takovom kachestve nahodyatsya pod ohranoy gosudarstva! Poetomu muzeynye sennosty obladayt osobym statusom neprikosnovennosti. Voznikaet vopros, pochemu mnyashie sebya generatoramy iydey y vsevozmojnyh novshestv v sfere kulitury (da, y ne toliko) otvetstvennye rabotniky Ministerstva kulitury y sporta vystupayt naperekor vsem deystvuyshim mejdunarodnym normam muzeynogo dela.

Otmechu takje, chto v Instruksiy ne «bezinteresnym» yavlyaetsya i, propisannoe v p. 71 Instruksiy pravo diyrektora muzeya na utverjdenie akta o spisaniy muzeynyh predmetov, kotorye, sobstvenno, y predstavlyayt soboy istoriko-kuliturnye sennosti! Odnako nikto, k sojalenii, ne mojet iskluchiti, chto dannoe pravo mojet pobuditi k sovershenii umyshlennogo spisaniya muzeynyh sennostey nekotorymi, zainteresovannymy v etom, rukovodiytelyamy muzeev (a mojet byti, v etom zainteresovano y rukovodstvo samogo Ministerstva kulitury y sporta ?!?). V sluchae soversheniya takogo roda deystviy, ne isklucheno, chto muzei, a znachit y samo gosudarstvo, mogut poteryati chasti svoih unikalinyh kolleksionnyh sennostey (chitay: kotorye yavlyaytsya bessennymy obrazsamy pamyatnikamy istoriy y kulitury Kazahstana).

Inogda, a iymenno v sluchayah, kogda nekotorye gore-rukovodiytely izdait podobnye dokumenty, vspominaitsya izvestnye slova Aristotelya: «Esly hocheshi izbejati kritiky – nichego ne delay, nichego ne govory y budi niykem». Pohoje, eto tot sluchay…