QAZAQ TILINING JOQTAUShYSY - ShIPOVSKIHTER
Ministr Erlan Saghadiyev myrza qazaq mektepterine ýshtildilikti engizu ýshin alashapqyn bolyp jýrgende, Qazaqstandy meken-etip jýrgen ózge últ ókilderining memlekettik tilden ózgeni mensinbeytinin aitqany kónil júbatary anyq.
Ministr myrzanyng orta mektepterdi, sonyng ishinde qazaq mektepterin ýshtildi aralas mektepterge auystyru turaly әngimesin әueli «Abai.kz» portaly jazyp, júrt talqysyna salghan edi. Osydan keyin әleumettik jeliler men týrli qazaqstandyq BAQ-ta búl taqyryp qyzu talqylanyp, qogham belsendilerining narazylyghyn tudyrghany taghy ras.
Sonymen qazaq qoghamy ýsh tildilikke múqtaj ba?
Memlekettik tilding mәrtebesin kóterude jana saylanghan Mәjilisting assambleyalyq deputaty Genadiy Shipovskih «Qazaqstan-Zaman» gazetine bergen súhbatynda deputattyq qyzmetin erkin atqaru ýshin qazaq tilinen ózgesine múqtaj emes ekendigin aitypty.
Genadiy Shipovskiyh, QR Parlamenti Mәjilisining deputaty:
- Men búryn da aitqanmyn, taghy da aitamyn, deputattyq saualdy tek qazaqsha joldaymyn, kerek adam audarmashy arqyly (qúlaqqa salatyn arnayy qúrylghymen) audaryp tynday jatar. Búghan bas qatyrghym kelmeydi. Men til mәselesin kóterude jalghyz bolmaymyn dep oilaymyn. Baqytbek Smaghúl, Núrtay Sәbiliyanov, Bekbolat Tileuhan sekildi kóptegen azamattar Mәjilis tórinde ýnemi qazaq tiline basymdyq berip jýr ghoy. Búl túrghyda mening aitarym Ahmet Baytúrsynovtyng «Tili joghalghan elding ózi joghalady» degen sózimen saryndas. Qazaq elindegi barsha júrtty úiytyp, yntymaghyn arttyryp otyrghan — qasiyetti qazaq tili! Ony sol ortada ósip, jete týsingen men aitpaghanda kim aitady?
Súhbatqa shaqyrghan telearnalargha qoyar basty talabym — memlekettik til. Saualgha sol tilde ghana jauap beruge dayynmyn dep eskertemin. Búl jerde ózimning ana tilim — orys tilin ayaqqa jyghyp berip otyrgham joq, kerisinshe, orystardyng da qazaqsha sóiley alatynyn, sol tilde oilanyp-tolghanugha olardyng da shama-sharqynyng jetetinin kórsetu. Ózge qandastaryma ýlgi bolu. Qazaq tilining órkendeuine ózimshe ýles qosu. Qazaqtyng dalasynda tuyp, sol jerdi basyp jýrgennen keyin, barlyq etnos ókilderi memlekettik tildi biluge mindetti! «Shyn jylasa soqyr kózden jas shyghady» degen sóz bar qazaqta. Til mәselesi, shyndap ketsek, ar-úyattyng ólshemi ghoy! Dәl qazaqtay meyirban, qonaqjay, aqyldy, momyn halyq jer betinde óte az. Ózim sony qatty sezinemin. Jetimdikting taqsiretin tartqanda mandayymnan sipaghan qazaq últyna qaryzdarmyn. Sonda qazaq últynyng bir qajetine jaraymyn dep ant etkenmin. Qazir sol ústanymdy serik etip kelemin. Elbasynyng ózi halyqqa Joldauynda "2020 jylgha qaray barsha qazaqstandyqtar qazaq tilinde sóileytin bolady" degen oy aitty. Oghan da sanauly jyl qaldy. Sondyqtan til mәselesinde talapty kýsheytip, Elbasyna qoldau kórsetudi azamattyq paryzym dep úghynamyn.
Al Almaty oblysy, Qarasay audanyna qarasty Janatúrmys auylyndaghy orta mektepti qazaq tilinde ayaqtap shyqqan student Madina Aslanovanyng últy kýrd bolghanymen memlekettik tilge jýirik. «Men qazaq tilin mektep qabyrghasynda ýirendim. Óz ana tilimmen qatar, Qazaqstannyng memlekettik tilin biluimdi azamattyq paryzym dep esepteymin. Mening zamandastarymnyng kóbi men sekildi qazaq tilin jaqsy biledi. Men ózim oqyghan orta mektepte barlyq bilimdi qazaq tilinde alyp, uniyversiytetke grantqa týstim», - deydi Madina Iskanderqyzy.
