Songhy uaqytta sana turaly kóp oilanyp jýrmiz. Naqtyraq aitsaq, býgingi sanamyzdyng dengeyi men bolashaqta onyng qanday bolmaghy keregi jóninde. Yaghny sanamyzdyng ózgerisi turaly. Al, býgingi sanamyzgha ózgeris kerek-aq. Bireudi tanqaldyryp, maqtanu ýshin emes, ózimiz ýshin, ertenimiz ýshin. 

Qaybir jazbamyzda 60-shy jyldardaghy AQSh-taghy ómirdi surettegen filim turaly pikirimizben bóliskenbiz. Olardyng osydan elu jyldan astam uaqyttaghy damuy men qalyptasqan qoghamdyq qarym-qatynas mәdeniyeti, búl sóz jarassa: әleumettik-ekonomikalyq infraqúrylymy jóninde aittyq. Qyzygha aittyq, ózimizge ólshep kiyip kórgendey, qiyalday tolghandyq. Elu jyl búrynghy erkin Amerika men elu jyl búrynghy bodan Qazaqstandy salystyrsanyz, jylaghynyz keledi. Namystan jarylarday qyzarasyz, sosyn qorlanasyz. Amerikandyq adam men bizding qazaqtyng Jaratqannan alghan starttyq mýmkindikteri birdey bolghanmen, býginge jetken finishtik jetistikteri әrqalay. Búnyng bәri aqshagha, aua-rayyna, ish auruy men tis auruyna baylanysty emes. Bәri sanagha baylanysty. Qúdaygha adamnyng barlyq qabiletin sanagha baylap qoyghany tegin bolmasa kerek. Mysaly, mening bir bayqaghanym: bizding xalyq ertenmen emes, býginmen ghana, odan soraqysy - keshegimen ómir sýruge daghdylanghan sekildi. Ertendi armandaghannan góri bizde ótken zamandargha saghynysh basym siyaqty. Ertendi oilaghannan góri býgingi as-suyn, jatar-jabaryn oilaydy. Búl әriyne kóp jaghdayda adamdy tejeydi, qala berdi artqa tarta beredi. Ertenge ghashyq bolu, soghan úmtylu, sol alys-jaqyn bolashaqta bay-quatty adam bolu, aibyndy, gýldengen memleketting túrghyny boludy qiyaldau kerek syqyldy bizge. Tipti, damu prosessining ishinde jýrgeninizdi bir uaq sezinip kórsekshi! Sanada bir qyzyq ózgerister bastalady. Siz osy zamannyn, shamamen әli 40-50 jyldaghy dәuirding adamy ekeninizdi úghynsanyz, búl sizge bir tәtti quanysh syilamaq. Týisiginiz de, myiynyz da ainalada bolyp jatqan ómirding sansyz qúbylystaryn bayqay bastaydy. Odan bólek, әli dýniyagha kelmegen qúbylystar men texnologiyalardy boljaugha qauqarlymyn ba dep qalasyz. Oghan tanqalmanyz, búl sananyzdyng әdettegi qabileti, tek siz ony mýmkin dep bilmegensiz hәm oghan senbegensiz. Bir kýni siz óz zamanynyzdy jan-jýreginizben qabyldaudy ýirene bastaysyz. Sosyn sol zamandy neghúrlym týzetuge, nigilistik dýniyetanymynyzdy jasampazdyq mentaliytetke auystyrghynyz keledi. Bir nәrseden qalyp bara jatqanday alqynasyz, búl jaryq dýniyening raxatyn kóruge ýlgirmeytindey kýy keshesiz. Qoryqpanyz, búl dәm-túzynyzdyng tausylyp bara jatqandyghynan xabar bermeydi. Sony úghynghan sәtte myinyzda ózgeristin, damudyng modulidary syzyla bastaydy, týisiginiz әlde jerde qalyp qoyghan armandarynyzdan siqyrly mozaika toqy bastaydy. Ol armandarynyzdyng oryndalu ssenariyleri men mexanizmderin myiynyz bonus retinde kenistikke jayyp salady. Tek qimyldap qalu lәzim. 

Habarlaspay ketkender ayaq astynan qonyrau shalyp, kerek kitabyng dýkendegi sórede jarqyray kórinedi, astyng iyisi men dәmin tolyqqandy sezine bastaghanynyzdy sezesiz. Aghzanyz tazarudy, dene bitiminiz sportty, jan-sarayynyz ilim men jana bilimderdi ansap, apyray, ómirimdi nemenege qor qyp jýrmin dep óninizde kenet selk etip oyanasyz. Sәlden son, aram jolmen tapqan aqshanyng berekesiz bolatynyn, bastyqqa jaqsy kóringennen góri Jaratqangha jaghymdy bolghanym jón degen oilar búlttay kóshedi myiynyzda. Jemqorlyq - dert emes, jemqorlyq tapa-tal týste adam tonaghangha bergisiz qarapayym ghana qylmys, al, әdiletsizdik, zansyzdyq, siyaqty qúqyqbúzushylyq búl kóshede elding kózinshe adam sabaghanmen birdey tózuge kelmeytin masqara deysiz. Ishinizdi bir tylsym núr aralap, kóziniz jarq etip, janarynyz sharaday janady. Búl ózi ne bop ketti dep, mandayynyzdan shyp-shyp ter shyghyp, bir sharuanyzdy tyndyrugha aidarynyzdan jel esip, úshyp bara jatasyz. Layym solay bolsyn dep tileymiz. Sosyn she?! Sosyn búl Jer-Ananyng tósinde ornalasqan ghajap, múghjizaly Atamekeninizde bәri keremet bolu kerek dep esepteysiz. Búl sizding ózgermeytin ýkiminiz bolmaq! Sol ýshin enbek etkiniz keledi. Qalay ekenin bilmeysiz be?! Saspanyz, ózgergen sananyz ózi kórsetedi joldy. Tek sanany ózgertetin jolgha óziniz alghashqy qadamdy jasanyz. Tura qazir.

Sizge degen senimmen,
AqberenElgezek

Abai.kz