Keshe Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev pen RF Preziydenti Vladimir Putin Almatyda kezdesti. Áuelde búl kezdesuge BAQ ókilderi qatysuy kerek-tin. Biraq, kezdesu «jabyq esik» jaghdayynda ótti.

Sonymen, Soltýstiktegi kórshi elding basshysy OA-gha saparyn nege Almatydan bastady? Aynalasy eki kýnning ishinde Qazaqstan, Tәjikstan men Qyrghyzstangha saparlaytynday Putinge ayaqastynan ne kórindi? Almatydaghy kezdesu syrtyndaghy sayasy jayttar turasynda  sóz tarqatyp kórelik.

Putin Nazarbaevqa ne ýshin alghys aitty?

Aragha  11 jyl salyp Almatygha kelgen Vladimir Putinning búl kelisi kóp jaghdaydy anghartty. Ol sózining «pissimillәsin» Núrsúltan Ábishúlyna alghys aitudan bastady. IYә, búl әdettegi protokolgha sәikes dersiz, dese de Kremli qojayyny Nazarbaevqa tekten tekke alghys aitqan joq. Siriyanyng mәselesin sheshuge baghyttalghan eki birdey kezdesu Astanada ótti. Búghan bastamashy bolyp, «Astanada ótkizeyik» degen Putiyn. Oghan Asad jaqtastary men Resey armiyasy tópelep jatqan Siriya oppozisiyasy, Týrkiya men Iran jәne Resey qatysty. Tipti songhy kezdesuge kelgen oppozisiya ókilderi RF bombasy qos ayaghyn júlyp ketken kishkene qyzdyng qansyrap jatqan suretin әkelip kórsetti. Soghystan kelgen sәlem edi búl. Sóitip, Kremli avtomatynyng qanyn Astanada juyp bergendey boldy. Sol ýshin de alghys aituy tiyis-tin.

«V.Putin Núrsúltan Nazarbaevqa Siriyadaghy qaqtyghysty retteu jónindegi kelissózderdi Astanada úiymdastyrghany ýshin alghys bildirdi», - delingen Aqorda taratqan aqparatta. Sózimiz ras.  Áuelde ýsheu bolyp bastaghan Euraziyalyq ekonomikalyq odaqtyng irgesi sógilip, Belorussiya (Preziydenti Aleksandr Lukashenko) Batysqa bet búra bastaghan son, TMD aumaghyndaghy senim artar jalghaz adam – Nazarbaev edi. Endi myna jәitqa nazar audarynyz, Putin aqpannyng 27-si kýni Almatygha kelip, sol kýni keshtetip Tәjikstangha attanady dedik. Al Bishkekke 28 kýni jeke keldi. Qazir EAEO-gha mýshe 5 el bar. Qyrghyzstan men Belorussiya bunt jasaghan son, Atambaev ta onsha senimdi emes. Tek ala dorbasyn qoltyghyna qysyp alyp qúlshynyp otyrghan jalghyz el – Tәjikstan. Sondyqtan, Qazaqstan men Tәjikstan sapary bir kýnge josparlanyp, qiqar minezdi qyrghyzdargha ýshinshi kýni ghana baru josparlansa kerek.         

KSRO-ny qayta qúrudy kóksegen Putiyn

Almaty – Ortalyq Aziyagha kirer qaqpa. Sondyqtan da Putin saparyn simvolikalyq týrde Almatydan bastady. Degenmen, Resey Preziydentteri Almatygha ayaq basudan әli kýnge seskenetini jasyryn emes. Almaty – KSRO-nyng talqanyn shygharghan batyr qala. Jә, keshegi kezdesuge qayta oralayyq. Biyl Qazaqstan men Reseyding resmy týrde kórshiles el bolyp, qoyan-qoltyq arlasyp otyrghanyna 25 jyl. Kedendik jәne Euraziyalyq ekonomikalyq odaq ayasynda eki elding shekarasy rettelip, sauda-sattyq kýsheyui kerek edi. Olay bolmady. Tek bir ghana mýddege qyzmet etetin EAEO-gha mýshe elder irgesin alystata bastady. Sayasatkerler EAEO-ny Putin aitqanday EO-nyng balamasy emes, KSRO-ny qayta qúrugha talpynys retinde tanydy.

Duma ortaq azamattyqty qayta qozghady

Jogharyda aitqanday, Putin Almatyda Elbasy Núrsúltan Ábishúlyna alghys aityp jatqanda, Reseyding Memlekettik Dumasynyng deputaty Konstantin Zatulin EAEO aumaghynda túratyn barlyq adamgha ortaq azamattyq berilui kerek dep kókidi.  Euroodaqty mysalgha keltirgen Zatulin EAEO túrghyndaryna da ekinshi azamattyqty beru kerek degendi beker aitqan joq.

«Mojet byti, iymeet smysl govoriti o vtorom grajdanstve dlya jiyteley Evraziyskogo ekonomicheskogo soiza. Tak je, kak esti grajdanstvo Evrosoiza. No etomu prepyatstvuit ne toliko nashy vnutrennie spory, no iy pozisiya gosudarstv-chlenov EAES. Esly odni, vrode Armenii, k etomu, v obshem-to, sklonny, to drugiye, napriymer Belorussiya iy Kazahstan, etogo ne hotyat», - dedi sózbe-sóz. IYә, búl Reseyding týpki oiy eski odaqty qayta qúru ekenin anghartady. Ortaq azamattyq degen – Tәuelsizdikti tәrk etu degen sóz.  Qazaqstanda zang jýzinde qos azamattyqqa tyiym salynghan.

Putin Gaaga sotynda jauap beretin boldy

Búl arada taghy bir mәselege nazar audarghan jón. Almatyda Astanada ótken Siriya kelissózderi turaly sóz boldy. Qazaqstan Preziydenti әlemdik sayasat sahnasynda bitimgerlik missiyasymen tanylyp jýrgen túlgha. Tipti, yadrolyq qarudan bas tartty. Astana daulasqandar men jaulasqandardy tatulastyru alanyna ainaldy. Núrsúltan Nazarbaev osyghan deyin alty mәrte Nobeli syilyghyna úsynylghan. Osy joly taghy bir mәrte baq synap kórmek. Putinning alghys aitty,  Shveysariya Nobelige úsyndy. Endi aqyryn kýtemiz.

Al búl arada Gaaga Putinge qatysty alghashqy sot otyrysyn 8 nauryzgha belgiledi. Ukrainagha qatysty basqynshylyq jasady degen kýdikke ilingen Resey «Halyqaralyq konvensiyany búzdy, terrorizmdi qarjylandyrdy jәne nәsildik diskriminasiyagha jol berdi» degen aiyptaulardyng astynda qalghan Kremli jәne onyng qojayyny Gaaga sotynda jauap beretin boldy.

Aqorda men Kremli taratqan resmy aqparattargha nazar audarsaq, Resey Preziydenti óz elining jahandyq mәselelerdi sheshude Qazaqstannyng BÚÚ Qauipsizdik kenesining túraqty emes mýshesi retindegi qoldauynan ýmitti ekenin jetkizdi. Kezdesu sonynda taraptar Euraziyalyq integrasiya aspektilerin jәne ekonomika salasyndaghy ózara is-qimyl perspektivalaryn talqylady.

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz