Alapes jazylmaytyn dert emes, ol jazylady. Onyng emin jas qazaq dәrigeri tapty. Asyl shópterden dәri jasap, nauqastardy sol arqyly emdep, ondaghan adamdy osy dertten aiyqtyrghan dәrigerding esimi – Súnqar Múqash.

Alapes auruynyng (vitiligo) emi joq degen baylam adamdar sanasyna әbden singen. Denedegi ala daq júqpaly auru týrine jatpaghanymen, osy aurugha shaldyqqandardyng kóbi júrtshylyq ortasynda ózderin ynghaysyz sezinedi. Jas dәriger Súnqar Múqash qúrghan «Dostyq» Tiybet medisinalyq ortalyghy dәl osy alapes auruyna shaldyqqandardy emdep, talay adamdy sauyqtyrghan. Búl aurudyng emi bar degenge senbeytinder kóp deydi dәriger. Óitkeni, býkil әlemde búl auru jazylmaydy degen týsinik bar. Tipti, damyghan Europa elderining ózinde osynday oy berik ornaghan.

Biz «Dostyq» Tiybet medisinalyq ortalyghyna arnayy baryp, dәrigerding ózimen jәne emdelushilermen súhbattasyp qaytqan edik.

Súnqar qaydan bilim aldy?

Súnqar Múqash Qytaydyng Qúlja qalasynda dýniyege kelgen. Shynjang medisina uniyversiytetin klinikalyq medisina boyynsha ýzdik bitirgen ol Qúlja qalasyndaghy «Dostyq» emhanasynda taghylymdamadan ótip, ózining biliktiligin jetildirgen. Sonday-aq, óz qyzyghushylyghy boyynsha kosmotologiyalyq bezendiru, plastikalyq operasiya jasaudy ýirenuge qúlshynyp, osy salada aty mәlim dәrigerlerden túraqty týrde sabaq alady. Súnqardyng teri aurularyna den qoya bastaghan kezi de osy shaq.

«Plastikalyq operasiya jasau, әsirese qyzdardyng bet-pishinin bezendiru zaman ýshin eng ótimdi kәsip ekeni shyn. Ári medisinanyng búl týri әlemge jyl ótken sayyn keng taralyp keledi. Baghasy da qymbat. Elimizdegi (qazaqstandaghy) qyz-kelinshekter plastikalyq operasiya jasatugha beyim ekenin bayqadym. Osy jaqta óz kәsibimdi ashyp, júmys bastaghanymmen, operasiyalyq ortalyq qúrudyng qiyndyghyn týsindim. Qaghazbastylyq basym әri sharttary da kóp. Liysenziya alu qiyngha soqty. Osy kezde elimizde týrli teri aurulary kóp ekenine kózim jetti. Qytaydaghy ústazdarym teri auruynyng týr-týrin ajyratyp, ony emdeuding joldaryn da ýiretken edi. Sebebi, plastikalyq operasiya jasau ýshin adam terisindegi әrtýrli aurulardy jiti zerttep, oghan operasiya jasaugha bolatynyna kóz jetkizu kerek. Onsyz bolmaydy», – deydi Súnqar Múqash.

Siyr temiretkisin (psoriaz) jazugha bolady

Dәriger teri aurularyn emdeuding ozyq tәsilderin jete iygeru ýshin Qytaydaghy ústazdaryna qayta barady. Ózining sózinshe, Qytaydaghy izdenis kezinde tek ústazdarynyng aituy boyynsha ghana bilim almay, Tiybet medisinasynyng búrynghy resepterin, medisinalyq kóne kitaptardy aqtarady. Aurulardy tek shóp dәrileri arqyly emdeytindikten, dәrini de emshining ózi jasaytyn kezderi kóp bolady. Mysaly, temiretkining týr-týri bar. Keybiri tez jazylady. Endi biri adam denesine bir shyqsa, ómir boyy jazylmaydy. Siyr temiretkisin (psoriaz) emdeu ýshin qanday dәri jasau kerektigi óte kýrdeli prosess.

«Psoriaz – adam janyn qinaytyn ózgeshe auru. Denenizge bir shyqsa, ómir boyy jazylmauy mýmkin. Kóp adamdar osy aurudyng zardabyn tartumen ótedi. Búl nauqasqa shaldyqqan jandar temiretkining deneni duyldata qyshytqanyna shydamay, ózderin әlemdegi eng baqytsyz jan dep sanauy mýmkin. Biz dәl osy aurudyng da emin taptyq. Áriyne, búl nauqasty emdep jazatyndar kezigedi. Biraq, bizding óz reseptimiz bar», – deydi maman.

Ol oqu kezinde qazaqtyng ejelgi emdik shópteri men Tiybetting medisinalyq tәjiriybesin úshtastyra bilgenin jasyrmaydy. Qazir alapes, siyr temiretkisi, sýiel, bezeu, bórtken, qyshyma, esek jem, qysqasy, teri aurularynyng týr-týrin emdep, halyqtyng yqylasyna bólenip jýrgen dәrigerding negizgi aqylshysy anasy – Jәmila Asylbekqyzy. J. Asylbekqyzy – Qúlja qalasyndaghy «Dostyq» atty ortalyq auruhanada úzaq jyl enbek etken bilikti dәriger. 32 jyldyq júmys ótili bar kәsiby maman qyzy Súnqardyng medisina salasynda oquyn qalapty.

«Elge oralghan song osy ortalyqty qúrdyq. Menen búryn anam kelip, shaghyn emdeu ortalyghyn ashqan edi. Alty jyl boldy. Men anamnyng biliktiligin paydalanyp, ortalyqty teri aurularyn emdeuge beyimdey bastadym. Áriyne, ózge de kóptegen aurulardy emdey alamyz. Dese de, negizgi baghytymyz teri aurularyn emdeu».

Alapes… jazylady!

Jazylmaytyn auru joq degen ras eken. Emdeushisine kezigu kerek ol ýshin. Súnqar Múqashtyng aituynsha, onyng tabandy izdenisining nәtiyjesinde alapes (vitiligo) pen siyr temiretkisi (psoriaz) auruyna shaldyqqan nauqastardyng talayy jazylghan. Keybiri shetelge baryp, qyruar aqsha shashyp, eminen sauyqpay oralypty. Aqyrynda, «Dostyq» ortalyghyna jolyqqan.

«Kubagha baryp emdelip, týk nәtiyje shyqpaghan song elge kelgen Arujan esimdi 13 jasar qyz boldy. Bizge kelip alapes dertinen tolyq aiyqty. Sondaghy quanyshyn kórseniz ghoy… Onday emdelushiler kóp. Bir qyzyghy, elge osy aurudan sauyqqandaryn aitudan qashady. Alapes boldym degen sózden namystanady».

Dәriger osylay deydi. Bizding bilgenimiz, alapes derti túqym qualaydy. Ol júqpaly emes. Qyshytpaydy, iring aqpaydy. Búl adam denesindegi qara milanin degen dәrumenning kemdiginen bolatyn auru. Al ony emdeuding joly san qily. Ár pasiyentting jaghdayyna qaray emdik dәrilerdi taghayyndaydy.

«Keybir dәrilerdi Qytaydan arnayy jasatamyz. Tek qana osy aurulargha qajetti dәriler jasaytyn ortalyqtargha baramyz. Endi keybirin ózimiz jasaymyz. Onyng qúpiyasy kóp. Arnayy reseptimiz bar. Ony jasau ýshin úzaq jyl enbek ettik. Ár nauqastyng óz jaghdayyna qaray dәri jasaudy da jetildiruge tura keledi. Biz alapes pen siyr temiretkisin tolyq jaza alatyndyghymyzgha sengendikten, endi ashyq aita alamyz», – deydi dәriger.

Osy aurugha shaldyqqandaryna úzaq uaqyt bolghandardy emdeu qiynyraq. Ásirese, jasy egde tartqandardy tolyqtay jazu ýshin úzaq uaqyt kerek әri dәrigerding aitqan erejesin búzbay, túraqty emdelu manyzdy. Al jastar búl aurudan tez sauyghady. Sebebi, olar fiziologiyalyq túrghydan jetilu ýstinde bolghandyqtan, sauyghulary da jenil.

«Keybir nauqastar birer kýnnen song eshqanday ózgeris joq dep oilaydy. Búl auru kemi 1 jyl uaqyt túraqty em qabyldaudy qajet etedi”.

Dәriger Súnqar Múqashtyng payymynsha, alapes pen siyr temiretkisi, odan ózge de týrli teri aurulary ekologiyagha, iship-jemning sapasyna, adam kónil-kýiining túraqty bolmauyna, ishki psihologiyalyq tepe-tendikting joqtyghyna baylanysty payda boluy mýmkin. Búl aurulardan tez sauyghu ýshin adamgha senim, erik-jiger kerek.

«Dostyq» ortalyghynan jazyldym

Erejepgýl ADYRBEKOVA, 60 jasta:

Búl dert jabysqaly úzaq jyl boldy. Búl dertten aiyghu ýshin talay jerge bardym. Kóbi emi joq ekenin aityp, shygharyp salatyn. Elden estip, «Dostyq» Tiybet medisinalyq ortalyghyna baryp, 6 ay boyy ýzdiksiz emdeldim. Qazir syrqatymnyng 90 payyzy aiyqty. Songhy em alugha otbasylyq jaghdaygha baylanysty bara almagham. Endi qayta dәri alyp, syqpa maylaryn jaghyp, emdele bastadym. Mening syrqatymdy biletinder búl aurudan qalay aiyqtynyz dep súrap jatady. «Dostyqqa» aitar alghysym mol. Eng bastysy, senim kerek. Qanday auru bolsa da, onyng shipasy bar.

Aynúr ÁBDIHALYQOVA, 36 jasta (8702 193 62 98):

32-33 jasymda balaly boldym. Osy kezde vitiligo derti biline bastady. Júqpaly emes, qyshytpaydy, auyrtpaydy. Biraq topty ortada, adamdar arasynda ózindi qatty ynghaysyz sezinesin. Kóp jerge bardym. Neshetýrli em qoldandym. Biri de kómektespedi. Aqyry, elden estip «Dostyqqa» bardyq. Ortalyq dәrigeri Súnqar Múqash búl dertting neden payda bolatynyn, adam aghzasynda qanday ózgeristerding jýretinin egjey-tegjeyli týsindirdi. Ishetin jәne jaghatyn dәriler berdi. Eki ay boyy ýzbey qoldandym. Qarasam, eshqanday ózgeris bayqalmaydy. Kónilim qúlazydy. Dәri qoldanudy toqtatqym keldi. Kezekti ret tekke shyghyndaldym ghoy dep oiladym. Biraq dәri ishudi jәne jaghudy toqtatpadym. Ýmit ettim. 3 aigha jetpey, aq daqtardyng ortasynda sekpil tәrizdi qara qoshqyl daqtar payda bola bastady. Kóp ótpey-aq ózimning búrynghy terim qalpyna keldi. Quanghanymdy kórseniz ghoy. Qolym, jýzim, moynym… bәri óz qalpyna keldi. Joldasym ekeumiz alyp-úshyp «Dostyqqa» bardyq. Rahmet aittyq. Odan beri eki bala bosandym. Sol kezde búrynghy dert qayta payda bolady. Men dereu ortalyqtyng dәrilerin qoldanamyn. Shýkir, qazir qúlan-taza aiyqtym.

Eng bastysy, búl dertten aiyghuyma Alla, sodan keyin «Dostyq» ortalyghy kómektesti. Ózim sekildi dertke shaldyqqandardyng bәrine ortalyqqa baryndar, ýmit ýzbender dep aityp jýremin.

Derekkózi:dalanews.kz

Abai.kz