Songhy kýnderi birqatar aqparat qúraldary "Latyn әlipbiyine kóshuge qarsymyz" degen osydan 3-4 jyl búrynghy ashyq hatty jariyalaghan bolatyn. Tipti, keybir azamattar Abai.kz aqparattyq portalynyng arhiyvinde túrghan sol hattyng siltemesin әleumettik jelilerde taratyp, elding kónil-kýiin osy mәselege búrugha tyrysyp baghuda. Búl óz kezeginde "Abai.kz portalynyng kózqarasy latyn әlipbiyine qarsy" degen týsinikti de tughyzyp otyrghangha úqsaydy. Biz qay taraptyng da pikirin jariyalaytynymyzdy, al shyndyghyna kelgende latyn әlibiyine kóshudi portal bolyp ashylghaly beri qoldap kele jatqanymyzdy eskertemiz.

Osy orayda Abai.kz " aqparattyq portaly 2013 jylghy atalmysh hatqa qol qoydy degen azamattardyng bir-ekeuinen pikir alyp, oqyrman nazaryna úsynyp otyr.

Amanhan Álim, «Aqiqat» jurnalynyng bas redaktory:

«Latyn әrpine qarsymyz» degen hatqa qol qoyghan emespin

– Latyn әrpine kóshudi eng alghashqylardyng biri bolyp qoldaghan adamnyng biri – menmin. Búl әlipbiyge búdan da erterek kóship aluymyz kerek edi. Sәl kesh qaldyq. Biraq, әli de kesh emes dep oilaymyn. Bala kezde әjem osy әripti qoldanatyn. Ájemning jazghandaryn esh qinalmay oqy beretinmin.

Meninshe әlipbiydi ózgertuding ekonomikalyq qiyndyghyna qaramau kerek. Óitkeni, búl әlipby ghylymnyn, tehnologiyanyn, medisinanyng tili. Kenestik kezende әlipbiydi 2-3 ret auystyryp, elimizde týrli sayasat jýrgizildi. Al, armiyandar men gruzinder ózderining tól tynys tanbalaryn auystyrmay, stilistikasyn saqtap qaldy. Qazir keybir qazaqtar orys tilinde aksentsiz sóileytinimizdi aityp maqtanyp jatady. Búl – bilimdilikting kórsetkishi emes. Kerisinshe, bizding tól sóileu stiylimiz birshama ózgeriske týsti. Endi latyngha kóshsek, sol olqylyqtyng ornyn toltyrar edik.

Áriyne, qiyndyqsyz ýlken sharualar bitpeydi.  Kezinde astanany soltýstikke kóshirerde talay adam qarsy boldy. Solardyng bәri Astananyng tórinen ýy aldy. Kóshu kerek, soltýstikti qazaqylandyru kerek degenderding kóbi eskerusiz qaldy. Sondyqtan, qarsylar uaqyt óte kele búl sayasattyng dúrystyghyna kóz jetkizetin bolady.

Al, endi siz aityp otyrghan 2013 jylghy «Latyn әrpine qarsymyz» degen hatqa qol qoyghan emespin. «Amanhan qarsy bolmas» dep syrtymyzdan qol qoya salghan shyghar.

Marat Toqashbaev, "Preziydent jәne Halyq" gazetining bas redaktory: 

Preziydentting latyn әlibiyine qatysty bastamasyna tosqauyl qoyylmauy kerek

Songhy kýnderi aqparat qúraldary shkaftan búdan tórt jyl búrynghy sýiegi saudyraghan «skletti» shygharyp alypty. 2013 jyly jariyalanghan «Latyn әlipbiyine kóshuge qarsymyz!» degen Ashyq hat qayta basylghan. Qol qoyghan adamdar sany – 19. Bәri keshe ózimiz qúrmetteytin aghalarymyz ben zamandastarymyz. Áleumettik jeli arqyly dereu jariyalap Ashyq hat úiymdastyrylsa, oghan qazir jýz myndaghan adam qol qoyary anyq.

Osy jariyalanym eki úday kýide qaldyrdy. Alghashqysy tikeley Latyn әlipbiyine kóshu turaly. 1940 jyly qazaq halqymen sanaspastan Mәskeuding úigharymymen Qazaqstan bir sәtte Kiril (kirillisa) әlfәbiytine kóshirilgeni ras. Ol kezde respublikanyng basshysy Nikolay Aleksandrovich Skvorsov degen orys bolatyn. Ári Mәskeuding qaulysynda «Orys sózderining týbiri ózgertilmey jazylsyn» degen qaghidasymen últtyq til zandylyqtary tas-talqan etilgen. Búl Qyzyl imperiyanyng otarshyldyq sayasatynyng sanamyzgha tanba basugha tyrysqan әreketi edi. Odan beri de 77 jyl ótipti. Tәuelsizdik alghanymyzgha 26 jyl!

Keshe bizdi zorlap kirgizgen «qoradan» endi shyghuymyz kerek pe, joq pa, aghayyn? Áriyne, kerek! Qazaqstanda otarsyzdandyru sayasaty jýrgizilui kerek pe osy? Áriyne, kerek! Otarsyzdandyru degenimiz ýlken keshendi sharalar. Otarsyzdandyrudyng basy – orystyq kiril әlippesinen qútylu. Ol bizge ne beredi?

Ol basqasyn qoyghanda orysqúldyq sayasattan aryluymyzgha, orystyq psihologiyadan ajyrauymyzgha, orystanyp ketken qandastarymyzdyng tayrandauyna tosqauyl qongha, tәuelsizdigimizdi nyghaytugha, memlekettik tilding mәrtebesin kóteruge, qazaqtyq dybys, әrip zandylyqtarynyng ýndestik zanymen sәikestenip qalpyna keltiriluine mýmkindik beredi.

Latyn әlipbii resmy engizilgen song Parlament zandardy orys tiline jaltaqtamay latyn әlipbii negizinde memlekettik tilde әzirlep, qabyldaytyn bolady! Memlekettik til latyn әlipbii negizinde ómirding barlyq salasynda basymdyqqa ie bola bastaydy.

Osynday jaghdayda qazaq baspasózining 19-dyng hatyn qayta basuy týsiniksiz. Latyn әlipbiyine kóshu – otarsyzdanu talaby! Zaman ózgergen sayyn adamnyng kózqarastary men ústanymdary da ózgerip jatady. Sol 19-dyng bәri býgin Qazaqstannyng otarsyzdanuyna qarsy dep oilamaymyn. Qazaq halqy otarshyldyqtyng sarqynshaqtaryn jong ýshin 19-dyng Kensaygha qonys audaruyn kýtip otyrmaydy. Ári múny býginde tek biylik qana emes, keybireulerin eseptemegende olardyng ózderi de týsinetin boldy dep oilaymyn!

Qazir Preziydentke qazaq halqynyng aldyndaghy imidji óte-móte qymbat. Ruhany janghyrumen jalghastyryp bastama kótergen ózi. Latyn әlipbiyine kóshu-kóshpeu mәselesin tikeley ózi sheshedi. Eger búl ýrdiske taghy tosqauyl qoyylar bolsa, onda senimnen de, abyroydan da mýlde ajyraydy. Elbasygha múnyng qajeti joq.

Sondyqtan endi tirilmeytin «skeletterdi» jyltyndata bermeyik!

Abai.kz