سوڭعى كۇندەرى بىرقاتار اقپارات قۇرالدارى "لاتىن الىپبيىنە كوشۋگە قارسىمىز" دەگەن وسىدان 3-4 جىل بۇرىنعى اشىق حاتتى جاريالاعان بولاتىن. ءتىپتى، كەيبىر ازاماتتار Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ارحيۆىندە تۇرعان سول حاتتىڭ سىلتەمەسىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە تاراتىپ، ەلدىڭ كوڭىل-كۇيىن وسى ماسەلەگە بۇرۋعا تىرىسىپ باعۋدا. بۇل ءوز كەزەگىندە "Abai.kz پورتالىنىڭ كوزقاراسى لاتىن الىپبيىنە قارسى" دەگەن تۇسىنىكتى دە تۋعىزىپ وتىرعانعا ۇقسايدى. ءبىز قاي تاراپتىڭ دا پىكىرىن جاريالايتىنىمىزدى، ال شىندىعىنا كەلگەندە لاتىن الىبيىنە كوشۋدى پورتال بولىپ اشىلعالى بەرى قولداپ كەلە جاتقانىمىزدى ەسكەرتەمىز.

وسى ورايدا Abai.kz " اقپاراتتىق پورتالى 2013 جىلعى اتالمىش حاتقا قول قويدى دەگەن ازاماتتاردىڭ ءبىر-ەكەۋىنەن پىكىر الىپ، وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ وتىر.

امانحان ءالىم، «اقيقات» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى:

«لاتىن ارپىنە قارسىمىز» دەگەن حاتقا قول قويعان ەمەسپىن

– لاتىن ارپىنە كوشۋدى ەڭ العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ قولداعان ادامنىڭ ءبىرى – مەنمىن. بۇل الىپبيگە بۇدان دا ەرتەرەك كوشىپ الۋىمىز كەرەك ەدى. ءسال كەش قالدىق. بىراق، ءالى دە كەش ەمەس دەپ ويلايمىن. بالا كەزدە اجەم وسى ءارىپتى قولداناتىن. اجەمنىڭ جازعاندارىن ەش قينالماي وقي بەرەتىنمىن.

مەنىڭشە ءالىپبيدى وزگەرتۋدىڭ ەكونوميكالىق قيىندىعىنا قاراماۋ كەرەك. ويتكەنى، بۇل ءالىپبي عىلىمنىڭ، تەحنولوگيانىڭ، مەديتسينانىڭ ءتىلى. كەڭەستىك كەزەڭدە ءالىپبيدى 2-3 رەت اۋىستىرىپ، ەلىمىزدە ءتۇرلى ساياسات جۇرگىزىلدى. ال، ارمياندار مەن گرۋزيندەر وزدەرىنىڭ ءتول تىنىس تاڭبالارىن اۋىستىرماي، ستيليستيكاسىن ساقتاپ قالدى. قازىر كەيبىر قازاقتار ورىس تىلىندە اكتسەنتسىز سويلەيتىنىمىزدى ايتىپ ماقتانىپ جاتادى. بۇل – بىلىمدىلىكتىڭ كورسەتكىشى ەمەس. كەرىسىنشە، ءبىزدىڭ ءتول سويلەۋ ءستيلىمىز ءبىرشاما وزگەرىسكە ءتۇستى. ەندى لاتىنعا كوشسەك، سول ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرار ەدىك.

ارينە، قيىندىقسىز ۇلكەن شارۋالار بىتپەيدى.  كەزىندە استانانى سولتۇستىككە كوشىرەردە تالاي ادام قارسى بولدى. سولاردىڭ ءبارى استانانىڭ تورىنەن ءۇي الدى. كوشۋ كەرەك، سولتۇستىكتى قازاقىلاندىرۋ كەرەك دەگەندەردىڭ كوبى ەسكەرۋسىز قالدى. سوندىقتان، قارسىلار ۋاقىت وتە كەلە بۇل ساياساتتىڭ دۇرىستىعىنا كوز جەتكىزەتىن بولادى.

ال، ەندى ءسىز ايتىپ وتىرعان 2013 جىلعى «لاتىن ارپىنە قارسىمىز» دەگەن حاتقا قول قويعان ەمەسپىن. «امانحان قارسى بولماس» دەپ سىرتىمىزدان قول قويا سالعان شىعار.

مارات توقاشباەۆ، "پرەزيدەنت جانە حالىق" گازەتىنىڭ باس رەداكتورى: 

پرەزيدەنتتىڭ لاتىن الىبيىنە قاتىستى باستاماسىنا توسقاۋىل قويىلماۋى كەرەك

سوڭعى كۇندەرى اقپارات قۇرالدارى شكافتان بۇدان ءتورت جىل بۇرىنعى سۇيەگى ساۋدىراعان «سكلەتتى» شىعارىپ الىپتى. 2013 جىلى جاريالانعان «لاتىن الىپبيىنە كوشۋگە قارسىمىز!» دەگەن اشىق حات قايتا باسىلعان. قول قويعان ادامدار سانى – 19. ءبارى كەشە ءوزىمىز قۇرمەتتەيتىن اعالارىمىز بەن زامانداستارىمىز. الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى دەرەۋ جاريالاپ اشىق حات ۇيىمداستىرىلسا، وعان قازىر ءجۇز مىڭداعان ادام قول قويارى انىق.

وسى جاريالانىم ەكى ۇداي كۇيدە قالدىردى. العاشقىسى تىكەلەي لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى. 1940 جىلى قازاق حالقىمەن ساناسپاستان ماسكەۋدىڭ ۇيعارىمىمەن قازاقستان ءبىر ساتتە كىرىل (كيريلليتسا) الفابيتىنە كوشىرىلگەنى راس. ول كەزدە رەسپۋبليكانىڭ باسشىسى نيكولاي الەكساندروۆيچ سكۆورتسوۆ دەگەن ورىس بولاتىن. ءارى ماسكەۋدىڭ قاۋلىسىندا «ورىس سوزدەرىنىڭ ءتۇبىرى وزگەرتىلمەي جازىلسىن» دەگەن قاعيداسىمەن ۇلتتىق ءتىل زاڭدىلىقتارى تاس-تالقان ەتىلگەن. بۇل قىزىل يمپەريانىڭ وتارشىلدىق ساياساتىنىڭ سانامىزعا تاڭبا باسۋعا تىرىسقان ارەكەتى ەدى. ودان بەرى دە 77 جىل ءوتىپتى. تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 26 جىل!

كەشە ءبىزدى زورلاپ كىرگىزگەن «قورادان» ەندى شىعۋىمىز كەرەك پە، جوق پا، اعايىن؟ ارينە، كەرەك! قازاقستاندا وتارسىزداندىرۋ ساياساتى جۇرگىزىلۋى كەرەك پە وسى؟ ارينە، كەرەك! وتارسىزداندىرۋ دەگەنىمىز ۇلكەن كەشەندى شارالار. وتارسىزداندىرۋدىڭ باسى – ورىستىق كىرىل الىپپەسىنەن قۇتىلۋ. ول بىزگە نە بەرەدى؟

ول باسقاسىن قويعاندا ورىسقۇلدىق ساياساتتان ارىلۋىمىزعا، ورىستىق پسيحولوگيادان اجىراۋىمىزعا، ورىستانىپ كەتكەن قانداستارىمىزدىڭ تايراڭداۋىنا توسقاۋىل قويۋعا، تاۋەلسىزدىگىمىزدى نىعايتۋعا، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە، قازاقتىق دىبىس، ءارىپ زاڭدىلىقتارىنىڭ ۇندەستىك زاڭىمەن سايكەستەنىپ قالپىنا كەلتىرىلۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى.

لاتىن ءالىپبيى رەسمي ەنگىزىلگەن سوڭ پارلامەنت زاڭداردى ورىس تىلىنە جالتاقتاماي لاتىن ءالىپبيى نەگىزىندە مەملەكەتتىك تىلدە ازىرلەپ، قابىلدايتىن بولادى! مەملەكەتتىك ءتىل لاتىن ءالىپبيى نەگىزىندە ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا باسىمدىققا يە بولا باستايدى.

وسىنداي جاعدايدا قازاق ءباسپاسوزىنىڭ 19-دىڭ حاتىن قايتا باسۋى تۇسىنىكسىز. لاتىن الىپبيىنە كوشۋ – وتارسىزدانۋ تالابى! زامان وزگەرگەن سايىن ادامنىڭ كوزقاراستارى مەن ۇستانىمدارى دا وزگەرىپ جاتادى. سول 19-دىڭ ءبارى بۇگىن قازاقستاننىڭ وتارسىزدانۋىنا قارسى دەپ ويلامايمىن. قازاق حالقى وتارشىلدىقتىڭ سارقىنشاقتارىن جويۋ ءۇشىن 19-دىڭ كەڭسايعا قونىس اۋدارۋىن كۇتىپ وتىرمايدى. ءارى مۇنى بۇگىندە تەك بيلىك قانا ەمەس، كەيبىرەۋلەرىن ەسەپتەمەگەندە ولاردىڭ وزدەرى دە تۇسىنەتىن بولدى دەپ ويلايمىن!

قازىر پرەزيدەنتكە قازاق حالقىنىڭ الدىنداعى ءيميدجى وتە-موتە قىمبات. رۋحاني جاڭعىرۋمەن جالعاستىرىپ باستاما كوتەرگەن ءوزى. لاتىن الىپبيىنە كوشۋ-كوشپەۋ ماسەلەسىن تىكەلەي ءوزى شەشەدى. ەگەر بۇل ۇردىسكە تاعى توسقاۋىل قويىلار بولسا، وندا سەنىمنەن دە، ابىرويدان دا مۇلدە اجىرايدى. ەلباسىعا مۇنىڭ قاجەتى جوق.

سوندىقتان ەندى تىرىلمەيتىن «سكەلەتتەردى» جىلتىڭداتا بەرمەيىك!

Abai.kz