sonda ghana kórermenning kóbengine jol ashylady

Keshe oblys  әkimi Bergey Rysqaliyevtyng tóraghalyghymen  kezekti  selektoryq kenes ótip,  onda   oblystyq  mәdeniyet  basqarmasynyn  segiz aidaghy atqarghan júmystary turaly   talqylandy.

Búl jóninde oblystyq mәdeniyet basqarmasynyng bastyghy Serik Múhambetov bayandama jasady. Qazirgi tanda Atyrau oblysy boyynsha  258 mәdeniyet mekemesi halyqqa qyzmet kórsetip keledi. Onyng ishinde memlekettik - 254 mәdeniyet jәne óner mekemeleri  (140 kitaphana, 82 klubtyq mekemeler, 8 avtoklub, 1 teatr, 13 muzey, 2 konserttik úiym, 1 kinoteatr, 2 kinoqondyrghy, 1 oblystyq halyq shygharmashylyghy ortalyghy, 1 eskertkishterdi qorghau inspeksiyasy, 2 muzey-qoryghy, 1 tarih jәne arheologiya ortalyghy) bar .

Joghary bilimdi 532 maman, arnauly orta mamandyghy bar 717 adam júmys isteydi. Al teatrlarda 150 qyzmetker isteydi.

Joghary oqu oryndaryn tәmamdaghan 16 jas maman Mahambet atyndaghy oblystyq qazaq drama teatryna, 3 maman N.Jantórin atyndaghy oblystyq filarmoniyagha, halyq shygharmashylyghy ortalyghyna - 3, Gh.Slanov atyndaghy oblystyq kitaphangha 2-i maman qabyldandy.

Mәdeniyet mekemelerining materialdyq-tehnikalyq bazasyn nyghaytugha barlyghy 25484,1 myng tenge bólindi.

sonda ghana kórermenning kóbengine jol ashylady

Keshe oblys  әkimi Bergey Rysqaliyevtyng tóraghalyghymen  kezekti  selektoryq kenes ótip,  onda   oblystyq  mәdeniyet  basqarmasynyn  segiz aidaghy atqarghan júmystary turaly   talqylandy.

Búl jóninde oblystyq mәdeniyet basqarmasynyng bastyghy Serik Múhambetov bayandama jasady. Qazirgi tanda Atyrau oblysy boyynsha  258 mәdeniyet mekemesi halyqqa qyzmet kórsetip keledi. Onyng ishinde memlekettik - 254 mәdeniyet jәne óner mekemeleri  (140 kitaphana, 82 klubtyq mekemeler, 8 avtoklub, 1 teatr, 13 muzey, 2 konserttik úiym, 1 kinoteatr, 2 kinoqondyrghy, 1 oblystyq halyq shygharmashylyghy ortalyghy, 1 eskertkishterdi qorghau inspeksiyasy, 2 muzey-qoryghy, 1 tarih jәne arheologiya ortalyghy) bar .

Joghary bilimdi 532 maman, arnauly orta mamandyghy bar 717 adam júmys isteydi. Al teatrlarda 150 qyzmetker isteydi.

Joghary oqu oryndaryn tәmamdaghan 16 jas maman Mahambet atyndaghy oblystyq qazaq drama teatryna, 3 maman N.Jantórin atyndaghy oblystyq filarmoniyagha, halyq shygharmashylyghy ortalyghyna - 3, Gh.Slanov atyndaghy oblystyq kitaphangha 2-i maman qabyldandy.

Mәdeniyet mekemelerining materialdyq-tehnikalyq bazasyn nyghaytugha barlyghy 25484,1 myng tenge bólindi.

Jol kartasy boyynsha Qazaqstan Respublikasy Ýkimetining 2009 jylgha arnalghan is-qimyl josparyna (Jol kartasy) sәikes 2009 jyly kýrdeli jóndeuden ótkizuge 3 әleumettik-mәdeny obekti engizildi.

Sonday-aq Mahambet audanyndaghy «Han ordaly Sarayshyq» múrajay-qoryghyn kýrdeli jóndeuden ótkizuge Isatay audanynyng Túshyqúdyq selosyndaghy Mәdeniyet ýiining kýrdeli jóndeuine jetkilikti qarjy bólinip, 80 adamgha júmys kózi ashyldy.

Qazirgi tanda oblystyq mәdeniyet basqarmasy boyynsha kýrdeli jóndeuge úsynylghan obektiler tolyqtay jóndeuden ótkizilip, bólingen qarjy tolyqtay iygerildi.

Esepti merzimde sheshimin tapqan  ózekti  mәselerde az bolghan joq. Atap aitqanda  oblys  әkimi B.S.Rysqaliyevtyng tikeley qoldauymen songhy ýsh jylda mәdeniyet salasyndaghy oryn alyp kelgen ózekti mәseleler óz sheshimin tabuda. Songhy 4 jylda 10 klub, 1 múrajay, 1 arheologiyalyq ortalyq, 6 kitaphana ashyldy.

Osy siyaqty oblystyn  2008-2010 jyldargha  arnalghan «Mәdeny múra» ónirlik  baghdarlamasynyng oryndalysynda da biraz únamdy júmystar bar.

Baghdarlamada qaralghan 12 sharanyng qazirgi mezgilde 6-y iske asyryldy. Oblys әkimining tikeley qoldauymen oblystyq tarih jәne arheologiya ortalyghy ashyldy. Osy ortalyq baghdarlamagha sәikes oblys aumaghynda janadan arheologiyalyq jәne sәulet eskertkishterin anyqtau maqsatynda Jylyoy audanyndaghy «Tenizshevroyl» JShS-ne qarasty territoriyada zertteu júmystary jýrgizildi. Zertteu nәtiyjesinde janadan anyqtalghan 37 eskertkishterge qorghau aimaqtary belgilendi.

Oblysymyzdaghy jergilikti manyzy bar tarih jәne mәdeniyet eskertkishterining memlekettik tizimi jasaqtalyp, Mәdeniyet jәne aqparat ministrligining janyndaghy arnayy Memlekettik komissiyasynyng qarauyna 313 eskertkish tizimge engizuge, 84-i shygharugha úsynyldy.

Jylyoy, Maqat, Qyzylqogha audandarynyng aumaghynda ornalasqan tarihiy-mәdeny múra keshenderine inspektorlyq tekseris, al Inder, Qyzylqogha audandarynda arheologiyalyq ekspedisiya júmystary jýrgizildi. Arheologiyalyq zertteu júmystarynyng nәtiyjesinde eskertkishterding qatary 27 obektimen kóbeydi. Onyng ishinde Batysqazaqstandyq arhiytekturalyq ónerining tuyndylary bolyp tabylatyn 22 arhiytekturalyq eskertkish jәne 5 arheologiyalyq eskertkishter bar.

Oblysymyzdyn  mәdeniyet  salalarynda osynday  ong istermen qatar sheshimin kýtken mәselerding bary da aitylmay qalmady.

Oblys audandarynda mәdeniyet ýilerining ghimaraty songhy ret 1985 jyly, al Atyrau qalasyndaghy oblystyq balalar kitaphanasy 1970 jyly, Mahambet atyndaghy qazaq drama teatry 1975 jyly salynghanyn, 1999 jyly oblystyq tarihy ólketanu jәne oblystyq óner muzeyleri, al 2000 jyly oblystyq halyq shygharmashylyghy ortalyghy kýrdeli jóndeuden ótkenin eskersek, oblysymyzda kóptegen mәselelerding qordalanghanyn biluge bolady.

Býgingi kýni kóptegen klubtar men kitaphanalardyng jeke ghimarattary joq, mektepterding akti zalynda, nemese basqa mekemening iyeligindegi ghimarattardyng bir bólmesinde ornalasqan. Yaghny mәdeniyet oshaqtarynyn  jalpy materialdyq - tehniqalyq bazasy qazirgi zaman talabyna say kelmeydi. Sondyqtan oblystyng mәdeniyet salasyndaghy manyzdy mәseleler mәdeniyet oshaqtary joq auyldyq eldi mekenderde klub, kitaphanalardy ashu, avariyalyq jaghdaydaghy mәdeniyet oshaqtaryn jana ghimaratqa kóshiru, nemese kýrdeli jóndeu ótkizu bolyp tabylady.

Oblys әkimining tapsyrmasymen oblystaghy mәdeniyet kәsiporyndaryna monitoring jasaldy. Túrghyndar sany 1000-nan asatyn 15 eldi-mekende klubtar,  6 eldi-mekende kitaphana joq.

Atyrau oblystyq tarihiy-ólketanu muzeyi men Oblystyq ghylymy әdistemelik halyq shygharmashylyghy men mәdeny demalys qyzmetterin úiymdastyru ortalyghynyng ghimarattaryn kýrdeli jóndeuden ótkizu kerek. Oblystyng túrghyndarynyng әl auqatynyng jaqsaruyna baylanysty oblysqa 1500 adamdyq konserttik zal qajettiligi tuyndap otyr.

D.Nýrpeyisova atyndaghy Akademiyalyq halyq aspaptar orkestrinin, Atyrau oblysy tarihiy-mәdeny múrany qorghau, qalpyna keltiru jәne paydalanu jónindegi memlekettik inspeksiyasynyn, Atyrau oblystyq tarihy jәne arheologiya ortalyghynyng jeke ghimarattary joq.

Mәdeniyet mekemelerinde qyzmet etuge kelgen jas mamandar ýshin túraqty pәterding bolmauy ýlken mәsele bolyp otyr. Songhy ret 2000 jyly mәdeniyet qyzmetkerlerine pәter berilgen bolatyn. Al qazirgi mezgilde 19 maman pәterge múqtaj bolyp otyr. Oblysta jas mamandar ýshin, master-klasstar ótkizuge shaqyrylghan belgili óner sheberlerin ornalastyrugha mәdeniyet basqarmasynyng janynan jataqhana, nemese qyzmettik ýy salu qajettiligi tuyndap otyr.

Muzeylerding jәdigerlerin, kitaphanalardyng kitap qoryn janartugha qarjy tórt jyldan beri bólinbegen. Al mәdeniyet mekemelerine qajetti avtokólikter songhy ret 2002 jyly alynghan.

Jalpy oblystaghy mәdeniyet mekemelerinin, teatrdyn, filormoniyanyn, halyq shygharmashylyghy ortalyghynyn, selolyq eldi mekenderde ornalasqan mәdeniyet oshaqtarynyng materialdyq-tehnikalyq bazalaryn (dybys, jaryq beru apparaturalar, muzykalyq aspaptar, sahna kiyimderi, kense jihazdary) qazirgi zaman talabyna say janartu, gastrolderge shyghugha qarjy bólu, súranysqa oray qajetti avtokóliktermen qamtamasyz etu, alys jәne mәdeniyet oshaqtary joq eldi mekenderdi qamtityn «Viydeomobili» avtokólikterin satyp alu  býgingi kýnning ótkir problemasyna ainalyp otyr

Oblys әkimi Bergey Rysqaliyev  oblystyn  mәdeniyet salasynda atqarylghan júmystaryn saraptay kele,  alda atqarylugha tiyisti  mәselelerge nazar audardy.

Oblysta  mәdeniyet salasyn  jaqsartu ýshin  maman kadrlardyn  qajettiligi tuyp otyr. Júmysqa shaqyrylghan mamandardy ýi- jaymen qamtu basty mindetting biri boluy kerek. Dәrigerler men  múghalimderdi  pәtermen qamtamasyz etu jaqsy dәstýrge enip otyr, biyl oblys boyynsha 448  pәter berilui tiyis. Oblys әkimi mәdeniyet qyzmetkerlerine de osynday pәterlerdi bólu qajettiligi jóninde baghdarlama jasaqtaudy qala әkimine tapsyrdy. «Jol kartasy» boyynsha  respublikalyq budjetten qarjy bólinip,  mәdeniyet salasyna qatysty obektiler salynuy tiyis. Al mýmkindik bolmay jatsa, oblys әkimi tarapynan kómek bolatyndyghyn, sondyqtan  oblys әkimining orynbasarlary S.Amanghaliyev pen N.Núrbekovke aldaghy 4 jyl aralyghynda  qala, audan dengeyinde qajetti mәdeny obektilerding tizimderin jasaqtaudy tapsyrdy.  Taghy bir problema  auyl, selolardaghy mәdeni  obektilerdi  jóndeu, nemese  salu baghytynda auyldyq,  selolyq okrug әkimderining qauqarlary jetpeydi. Sondyqtan  audandaghy auyldyq, selolyq  okrugterdegi  mәdeny obektilerdi  audan әkimi tikiley ózderi qolgha alulary kerek. Oblysymyzda  mәdeny eskertkishterdi   saqtau, ony esepke alugha jete kónil bólinui tiyis. Oblysta  oblys, respublika  dengeyinde  jatpaytyn eskertkishterdi esepke  alu ýrdisi bar. Mýmkindiginshe   oblys, respublika  dengeyinde bolugha tiyisti  eskertkishterdi qayta  tizimdeu qajettigin eskergen jón.

Taghy bir eskeretin jaghday, teatrda jana spektakelider dayyndalyp, ol  kórermenderge  jylyna eki-ýsh ret kórsetiluden aspaydy. Búl sahnagerlerding enbekterin baghalamau degen sóz. Sondyqtan   spektakeliderdi  kórermenderge jii kórsetip túrghan jón, ol ýshin  búqaralyq  aqparat qúraldary arqyly  spektakeliderdi  jii nasihattap otyrsa, kóremenderdi kóptep tartugha yqpaly bolary anyq.  Sol siyaqty filormoniyada qoyylatyn konserttik jarnamanyng kórnekiligi nashar,  múnyng da  tartymdy boluyna  kónil bólinse artyq bolmaydy.

Mine, kezekti selektorlyq keneste oblys әkimi  mәdeniyet salasynda  osynday  naqty  tapsyrmalar berdi.

Gh.ZINULLIYN.