Jas oryndaushylar qanday taqyryptarda әn salyp jýr? Patriottyq, dini, mahabbat, túrmystyq. Deni mahabbat taqyrybyndaghy әnderdi oryndaydy. Jastyqqa tәn kónil kýi. Jәne jas tyndarmandar tarapynan osy taqyrypqa súranys ta joq emes. Eki ortada kópir ornaghan, sezimning kópiri.

Jas oryndaushylar qanday taqyryptarda әn salyp jýr? Patriottyq, dini, mahabbat, túrmystyq. Deni mahabbat taqyrybyndaghy әnderdi oryndaydy. Jastyqqa tәn kónil kýi. Jәne jas tyndarmandar tarapynan osy taqyrypqa súranys ta joq emes. Eki ortada kópir ornaghan, sezimning kópiri.

Jas oryndaushylar mahabbat mәselesindegi ainaldyrghan sausaqpen sanarlyq sujetterdi qaytalap otyrady. Aqiqattyng bireu, al ony tanudyng joldary әrtýrli bolatyny sekildi, mahabbat ta bir qúbylys, sýngdin, ony jyrlaudyng formalary da san aluan. Bayansyz mahabbat tarihy, sýigen jangha sezimin jetkize almau, sýigen adamyn joghaltyp alu, ol jannyng ózgeni sýngi, birin-biri týsine almau, kónilin qaldyryp qon, izdeu, biraq taba almau, bir kórgennen únatyp qalu, ózge jannan qyzghanu. Osylay óristey beredi. Al bizdi oilandyrghany basqa. Nege jas oryndaushylar joly bolmaghan sezimning bayanyn aitugha әues? Áriyne, ol mәtindi jazushy avtordyng sezim mәselesindegi jeke tәjirbiyesining jemisi. Kónil kýii. Onyng ýstine, әuenning tabighaty sony súrauy mýmkin. Biraq jas әnshide tandau qúqyghy bar ghoy. Ol ózinde tandau erki bola túra, sәtsiz sezimning tarihyn tandap otyrady. Búl - óte jinishke mәsele. Jana zamandyq kózqarastar tudyrghan qazirgi sezimning túraqsyzdyghy men kóshpeliligi eng bir qúpiya әlem - mahabbat әlemine de dendep kirdi. Ándi adam balasy iә kónili shalqyghanda, iә múngha batqan shaghynda tyndaytyny anyq. Qazirgi jas oryndaushylar, negizinen, sol múngha batqan jýrekke qyzmet etuge úmtylady. Alayda kónilin kóteruge emes, odan sayyn múnaytugha beyim. Bizding tabighatymyzda ózgening uayym-qayghysyn asa joghary sezinushilik bar. Últtyq sezimtaldylyq jaqsy damyghan. Ђzgening múnynan óz múnyndy tanu bar. Jas oryndaushylar qazirgi tilmen aitqanda, «hiyt» әn jasaghysy keledi. Bir qyzyghy, sol «hiyt» bolatyn әnderding kóbi mahabbat tragediyasy. Múny kópshiligi mengergen. Ayaushylyq sezimin tudyratyn әnderdi tyndarman erekshe qabyldaytynyn úghynu - sol sezimdi tudyru arqyly tanymaldylyqqa alyp keletin jol ekenin mengeru bar. Osy elegiya kórer kózge bayqala bermegenimen, jastardyng psihologiyasyn, mahabbat jayly týsinigin, sezinui men týisinuin qalyptastyryp otyr. Bylaysha aitqanda, ishki elikteuge mәjbýr etedi. Sezim mәselesinde ol әn sujetindegi tragizmdi, múng tarihyn qaytalaugha beyimdele bastaydy. Yaghny ol sezinu qyz ben jigit arasyndaghy qarym-qatynastyng kuliminasiyasy, klassikalyq ýlgisi retinde kórinedi. Jasyryn emes, búryn da, qazir de әr buyn psihologiyasy óz kezenderindegi әnder arqyly qalyptasyp otyrady. Mәselen, 30-40, 50-60, 70-80 jyldardaghy býgingi tildegi «retro» әnder tútas bir úrpaqty ruhany qamtamasyz ete aldy. Qúrama Shtattardaghy Maykl Djekson men Reseydegi Alla Pugacheva, aitqan auyz jazyqty, «úrpaqtyng ruhany ústazy» dәrejesine deyin kóterildi. Olardy sýidi, qúrmettedi, solar ýshin jan beruge dayar túrdy. Qazaq estradasy Shәmshi Qaldayaqovtyng dәuirinde qalay ózgergenin bilemiz. Onyng әnderi men әnge jazylghan sózderding estetikalyq mәni, әdemiligi moralidyq ústanymdargha ainalyp ketti. Qyzdy sýidin, mahabbatty sezinuding sipaty izgilendi, kemeldendi. Mine, әnning qoghamdyq qabyldaudaghy ornyn osylardan angharugha bolady. Býgin eki adamnyng biri sazger, biri mәtin jazushy bolghandyqtan estetikalyq týisinuimizding japa shegip jatqanyn jasyra almaymyz. Al ony saralap, súryptaytyn kórkemdik kenes bar. Biraq bәrinde emes. «Baydyng mysyghy da qoyan alady» degendey, aqsha sóilegen jerde kórkemdik turaly, talgham men tanym jayly әngime qozghaudyng ózi kýlkili. Án ónerindegi barlyq mәseleni jiyp, jyly jauyp qoya salalyq. Kóneyik, kótereyik. Al «zarlanghan» mazmúndy qaytemiz? Sezimdegi sergektik qayda? Bizding tabighatymyzdaghy sol bir ayaushylyq sezimi «jylamsyraghan» әnderdi tudyrugha sebepker. Qat-qabat, keyde adamnyng ózine baghynbaytyn kýrdeli sezimderding әlemi - «intimdi әlem» zamanauy «kitchpen» betpe-bet kelgen kezde, sonshalyqty arzandap ketetini janyndy auyrtady. Ýlken qalalar kóz jasyna senbeydi, alayda kóz jasyndy da satugha bolady. Poeziyadaghy mún, uayym - әdeby qúbylys, al býgingi әn mәtinderindegi qayghylanu - tyndarman sezimimen oinau, әleumettik utopiya. Búl neden tuyndaydy? Sazdyng jәne mәtinning oryndaushy dausynyng diapazonyna jәne moralidyq-adamgershilik kelbetine qaray jazylmaudan. Avtorlyq әnderding az boluynan. Sondyqtan jas oryndaushylar qolyna týsken, ózi sәtti dep eseptegen әnderdi alyp, oryndaugha mәjbýr. Keyingi eki-ýsh jyl tek ekonomikalyq qana emes, ruhany toqyrau da boldy. Qazaq estradasy ghana emes, arysy әlemde, berisi kórshi Reseyde jana - jasampaz әnderding tumaghandyghyn bayqap otyrmyz. Eski әnderdi óndeu bar. Búl neni kórsetedi? Búl adamdardyng qabyldauy, sezinui men týisinuining jana dengeyge auysqanyn bildirse kerek. Án - sezimning tarihy, jeke adamnyng dýniyesining jalpyúlttyq keyipke enui. Halyqty sendire alu jәne oryndap túrghan nәrsene ózing senu. Qazaq estradasyna taqyryptyn, taqyrypqa barudyng janashyldyghy qajet. Múnayghan jýrekti jylatu eng onay tәsil, al júbatu - taza ónerding isi.

«Ayqyn» gazeti