Tayauda jariya bolghan sanaqtyng nәtiyjesi boyynsha, elimizdegi halyq sany - 17 994,2 myng adam boldy. Keybir derekkózderi Qazaqstan halqynyng 69-71 payyzy memleketti qúraushy últ, qazaq últy bolghanyn da aityp jatyr. Qalay desekte, qazir jan sany jaghynan qazaq óz jerinde basym últqa ainaldy. Biylik pen biznestigi az ghana  qauymnan ózgesi týgel qazaq tildi orta qalyptastyryp, kerek deseniz, ózge diaspora ókilderining memlekettik tildi iygeruine, memlekettik tilde ghana qarym-qatynas jasauyna yqpal etude. Búl – shyndyq. Biraq, til janashyrlary til mәselesinde әli toqsanynshy jyldardyng jyrymen jýr. Al, aqiqatyna jýginsek, qoghamdyq oryndarda, qyzmet kórestetin ortalyqtarda qazaq tili qazir basym til boldy. Osy jaghdaygha qazaq halqy ózining kónteri, kónbistigining arqasynda aqyryndap jetip kele jatyr. Alayda, bar mәsele qazaq últynyn, Tәuelsiz memleketting paydasyna týbegeyli sheshilude desek, qatty qatelesemiz. Nege? Óitkeni, halyqtyng sany óskenimen sanada tolyq silkinis joq. Kópshilik qúlqynnyng qúly, toghyshar tirshilikting semiz malayy bolyp barady. Biyliktegiler ózderin búrynghy kommunist hatshylardyng dengeyinde ústaydy. Ákim-qaralar bylay túrsyn, Aq Orda men Ýkimet ýiindegi lauazymdy basshylardyng ózi ózderin Qazaqstannan enbekaqy alyp, Resey Federasiyasyna qyzmet etip jýrgendey sezinedi. Olardyng qataryna qazir әbden kosmopolittengen úrpaq kelip qosyluda. Olar da, biylik pen bizneske auyz salyp memleket taghdyry talqygha týsetin oryndargha baryp jayghasyp jatyr. Búl – ýlken qauip. Nege deseniz sayasi, tarihy jady janghyrmaghan halyq endi osy kosmopolitter men ruhy kommunistrding qúldyghynda qalyp, aqyrynda memleketti qúraushy negizgi últ túghyrynan tayyp ketui yqtimal. Búl rette geosayasy ahual men kórshi elderding yqpalyn eskerer bolsaq, jaghdaydyng kýrdelenip bara jatqanyn týsinu qiyn emes. Biz osy kýnning ózinde jartylay Reseydin, jartylay Qytay Halyq Respublikasynyn, jartylay Arab islam әlemining yqpalynda otyrghan elmiz. Biznes pen biylik elitasy da atalghan ýshtikting yqpalynda ómir sýrude. Búl ýshtik endi Qazaqstannyng ishki sayasatyna aralasyp qana qoymaydy, kýn tәrtibin belgilep, jol-joba núsqaugha da aralasuy kәdik. Sonyng solay bolyp ta jatqany jasyryn emes.  Qazaqstandaghy qazirgi jaghday Elbasy Nazarbaevtyng sayasattaghy mol tәjiriybesi men alystan kóretin, naqty sayasy jýrister jasay alatyn qabilet-qarymynyng nәtiyjesinde mýmkin bolyp túr. Ony biz moyyndaugha tiyispiz. Al, Elbasy qazaq halqyna aldymen arqa sýiep, taban tireu kerektigin moyyndauy kerek. Moyyndap ta bastady. Sózimizge dәlelel – Preziydentting juyrda jariyalanghan «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru maqalasy» der edik. Elbasy maqalasy qoghamdyq ortada «últshyldar» atanghan azamatyq belsendiligi joghary әm biylikpen siyrek ymyralasatyn kýshterding tarapynan da qoldau tapty. Demek, Elbasynyng búl qadamyn últtyq mýdege shynayy betbúrys dep qabyldaugha bolady. Áriyne, Preziydent elimizdegi ózge últ diasporalarynyng da talap-tilegin eskere otyryp sheshim qabyldaydy. Alayda, diasporalardyng talap-tilegi, múrat-maqsaty memleketti qúraushy negizgi últtyng qalauymen qabysuy qajet. Olay bolmaghan jaghdayda búl – separatizm. Jikshildik. Konstitusiyany kýshtep qúlatu, Qazaqstan memleketining tútastyghyna kýmәn keltiru. Al, osy Nazarbaev biyligi men onyng dәuirine kerek pe? Áriyne, kerek emes. Endeshe, Qazaqstan halqynyng birligi men tútastyghyn, tarihy taghdyrlastyghyn anyqtaytyn, býgin men bolashaqtyng býtindigin qamtamasyz etetin pәrmendi Zang kerek. Ol Zang «Otarsyzdanu turaly zan» boluy kerek. Bizding búl úsynysymyzgha baz bireuler: «Tәuelsizdigimizdi jariya ettik, Tәuelsizdik turaly deklarasiyany qabyldadyq, BÚÚ-gha mýshe elmiz, búdan artyq ne kerek?» deui mýmkin. IYә, búnyng bәri bizde bar. Tek, osy qúndylyqtardy  tolyqtyratyn Zang asa qajet bolyp túr. Búl Zang bizding sayasat pen ruhany mәselelerde ghana emes, ekonomikada, Zang salasynda, Ýkimet pen Paralamentting qyzmetinde, ghylymda, baspasóz maydanynda, adamy resurstardyng baghalanuynda, derbes el bolyp qaluymyzgha septigin tiygizedi dep bilemin. Qysqasha aitpaghymyz – osy әzirge.  Tanymal azamattardyng tarapynan qanday da bir ýn qatu, tilek qosu bolady dep kýtemin.

Qyrymjan Ádiljan

Abai.kz