Mongholiya Ýkimeti janyndaghy Basqaru akademiyasynyng rektory, doktor, professor S. Zulifikar QR Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev jayly pikir bildirdi, - dep habarlaydy Abai.kz. "Syrt kóz - synshy" degen qaghidany ústana otyryp, ghalymnyng Elbasymyz Núrsúltan Nazarbaev jayly aitqan oiyn oqyrman nazaryna úsynudy jón sanap otyrmyz.

Abai.kz aqparattyq portaly 

Euraziyada sayasi, ekonomika, qogham, mәdeniyetting auqymdy ózgerisi bastalghan 90 jyldardan keyingi  uaqytta Qazaqstan ónirlik qana emes әlem nazarynda bolyp keledi. Qanday da bir ózgeris, reformany tiyimdi sayasatpen basqaryp, memleket bolashaghyn salmaqty boljap, naqty is-sharalar qabyldap otyrghandyghy búl jas memleketting ózindik ereksheligi bolyp tabylady. El damuynda erekshe ról atqaryp otyrghan, memleket basshysy jәne últ liyderining orny erekshe ekeni dausyz. Basqasha jetkizer bolsaq, Preziydent N. Nazarbaevtyng alysty boljaghyshtyghy, eline, últyna degen ystyq iltipaty, múqalmas qúlshynysyna erekshe toqtalghan artyqtyq etpeydi.

Qazaqstannyng ekonomikalyq, qoghamdyq ahualynda, sayasy ómirinde iske asyrghan ózgerister men algha basuynda birqatar auyr synaq, qiyndyqtar bolghany shyndyq. N. Nazarbaev memleketti odan әri damytu maqsatynda janghyru turaly bastama kóterip, onyng negizi, qajettiligi, maqsaty, qaghidalary, qúndylyqtary syndy teoriyalyq negizderin útymdy kórsete bildi. Negizi onyng halyqqa arnaghan joldauy, kótergen әrbir maqsattyq baghdarlamasynda jýielik sipat anyq sezilip túrady. Basqasha aitsaq, sayasy qújattar negizdemelerining dúrys baghytta әzirlenip, joghary dengeyde pysyqtaluy memleketting damuynda ózindik ornyn kórsetip otyruda.

Qazirgi Qazaqstanda kóterilgen qoghamdyq sanany janghyrtu bastamasyna baylanysty ózimning pikirimdi bildire ketudi jón sanap otyrmyn.

Qazaqstan basshysy el, últ qúndylyqtaryn janghyrtuda últtyq mәdeniyetti saqtap qalu manyzdy degen baylam jasap otyr. Tarih onsyz da búny bizge dәleldep berdi. Mysaly, 4000 jyldyq tarihy bar Qytay últy songhy 30 jylda qoghamnyng barlyq dengeyinde ilgerilegeni, qoghamdaghy erekshe ózgeristermen baylanystyryluda. Últtyq mәdeniyetti saqtap qalu qoghamdyq janarudyng birden bir kilti ekeni sózsiz. Basqanyng mәdeniyetin sol qalpymen kóshiru, qoldanu bir jaghynan mashaqatty, ekinshi jaghynan bizding oilaghanymyzdan ziyandy bolu mýmkin. Janaru degen jeleumen qúryp ketken memleketter men últtar az emes. Jahandanu jýrip jatqan әlemde oqshaulanyp, yaghny ózining ereksheligin saqtap qalu janghyru men damudyng bir joly bolyp tabylady.

Baghdarlamalyq qújattyng taghy bir ereksheligi, últtyq mәdeniyetti saqtaumen qatar bәsekelestikke qabiletti jogharylatudy maqsat tútuy bolyp tabylady. Búghan tolyqtay qosylugha bolady dep esepteymin.

Bәsekelestikke qabiletti kóptegen ólshemmen anyqtaugha bolady. Ekonomikalyq әleueti, әskery kýshi, tabighy baylyq, geografiyalyq ornalasuy t.b. syndy faktorlardy aitqan jón. Alayda, olarmen birge Qazaqstannyng әr azamatynyng bәsekelestikke qabiletin jogharylatu damudyng negizgi kilti dep sanalyp otyr. Qysqasy, «adamy resurs sapasy jaqsarghan kezde memleket te damidy» degen tújyrym negizge alynuda. Tabighy baylyq degenimiz mýmkindik bolyp sanalady, biraq jalghyz ózi bәsekelestik qabilettilik emes ekendigin songhy jyldardaghy halyqaralyq naryqta payda bolghan shiykizat baghasynyng tómendeui dәlel bolyp otyr. Sondyqtan da azamattardyng bilimi, kәsiby biliktiligi, jeke qabiletter dengeyin jogharylatuy memleket, últ ýshin bәsekelestik qabilettigin saqtau degen pikirge sayady. Mongholiya da dәl osynday sayasat ústanumen qatar, әlem de dәl osy jolmen algha jýretindigi anyq bolyp otyr. Janghyrudyng sipaty bәsekelestikke qabilet, sonyng ishinde jeke adamnyng әr-birining bәsekelestikke qabilettiligining jeke dara qarastyryluy maqtaugha túrarlyq is.

Qazaqstan modernizasiyasynyng ústanymynyng taghy bir ereksheligi  jaghdaygha pragmatiktik túrghyda qarau dep bilemin. Elding әleumettik-ekonomikalyq ayasynda qol jetkizgen jetistikteri, tabystary negizinen mәselege pragmatik túrghyda qaraghandyghyna baylanysty bolmaq. Damugha jetkizetin qanday da bir ózgeris, tәsil, mәdeniyet, tehnologiyagha ashyq bolumen qatar qajetti kezde olardy qoldanysqa engizip, dúrys paydalanyp otyrghandyghy Qazaqstan damuynyng bir ereksheligi boluda. Zertteushilerding pikirinshe Singapur, Koreya Respublikasy, QHR damuynyng qúpiyasy osynday mәselelerge pragmatikalyq túrghyda nazar audaruyna baylanysty bolghany belgili. Men sayasy zertteu, memlekettik basqaru salasynda qyzmet atqaratyn maman retinde Qazaqstannyng pragmatikalyq negizge sýiengen osy  tәjriybesin basqa memleketter de ýirenuge bolady degen pikirdemin.

N. Nazarbaevtyng kótergen «revolusiya jasaytyn uaqyt ótip, ózgeris jasaytyn kezeng kýtip túr» degen pikiri óte on, kemel bolyp otyr. Key kezde biz qayta-qayta revolusiya jasaymyz dep jýrip, bar nәrsemizdi qiratyp alatyn tarihy kezenderding kuәgerleri bolyp jýrmiz. Ózgeristi satyly týrde,  bayypty, biraq túraqty negizde iske asyru manyzdy. Revolusiya jasau degen qanday da bir jetistikti joq qylugha әkep soghady. Sondyqtan da sayasat, ekonomika, qogham, mәdeniyetting belgili damu dengeyine jetken Qazaqstan óz artyqshylyqtaryna sýiene otyryp, qoghamdyq janarudy  damudyng jana satysyna shyghuy retinde paydalanuy óte ong qadam bolyp tabylmaq.

Qazaqstandy janartu ústanymyn iske asyrugha qatysty eki nәrse mening nazarymdy audarghanyn atap ótsem deymin.

Birinshi, 2025 jylgha deyin latyn әlippesine auysu turaly sheshim. Ony iske asyru negizdemesi, tәsili anyq týsindirilgen. Men múny әlemdegi qazaq últyna bir-birin kedergisiz týsinu, jaqyndasu, ary qaray bir jazudaghy tilmen qatynasu mýmkindigi retinde kórip otyrmyn. Áriyne qiyndyqtar bolady. Býginge deyin basylyp shyqqan kóptegen myng kitap, oqulyqtargha janaru talaby qoyylady. Memleket boyynsha jana әlippege ýirenu qajettiligi tuyndaydy. Alayda latyn әrpi eng onay ýirenetin artyqshylyghy bar ekendigin osy arada atap ótken jón.

Ekinshi, qoghamdyq, gumanitarlyq salada әlemning eng ýzdik 100 oqulyghyn qazaq tiline audaru maqsat retinde belgilengen. Búl óte dúrys bastama dep oilaymyn. Ár sәtte damyp kele jatqan memleket bolashaghyna, keler úrpaghyna qoghamdyq, gumanitarlyq ghylymdardyng әlemdik klassikalyq tuyndalarmen, jetistikterimen tanystyrugha, olar arqyly balalar men jastardy jahandanumen qatar jýruge mýmkindik beredi. Osy qiynshylyqty óz basymnan ótkergen adam retinde erekshe myna jaydy aitqym keledi. Mende tughan tilimde emes ekinshi, ýshinshi tilde әlemdik klassikalardy oqityn mýmkindik bar boldy. Múnday mýmkindik kez-kelgen adamda bola bermeydi. Nazarbaevting egemendi, tәuelsiz memleketting әr azamatyna osy mýmkindikti ashyp beruin, memleket damuyn bir qadammen ilgeriletetin qozghaushy kýsh dep sanauymyz kerek. Ony aitpaghannyng ózinde, basqa memleketterde ómir sýretin qazaq últy onyng nәtiyjesin kóretin bolady.

Qorytyndylay kelgende, QR Preziydenti N. Nazarbaevtyng kótergen bastamasy, maqsaty, sharalary bolashaqta naqty júmys retinde óz nәtiyjesin beredi degenge esh kýmәnim joq ekendigin atap ótemin. Ótken jyldarda memleketti algha tartu, damytu maqsatynda onyng atqarghan kóptegen isteri múnyng dәleli bolady.

Osy orayda QR Preziydenti qúrmetti N. Nazarbaev myrzagha jәne jalpy qazaqstandyqtargha algha qoyghan maqsattarynyz tabysty oryndalyp, Qazaqstan memleketining damudyng jana satysyna shyghyp, әlemdegi jetekshi 30 elding qatarynda bolularynyzgha shyn jýrekten tilektestigimdi bildirgim keledi.

Abai.kz