Oqulyqtaghy olqylyqtar

Birneshe jyldyng aldynda Reseyde әjeptәuir shu shyqty. Peterborlyq oqushy qyz Mariya Shrayber Reseyding Bilim ministrligin sotqa berdi. Oqushynyng pikirinshe: orta mektepting «Biologiya» oqulyghyndaghy Darvinning «adamnyng tegi maymyldan shyqty» deytin evolusiyalyq teoriyasy jalghan. Búl ilim aqyl-esi sau adamnyng damyp-jetiluine kesirin tiygizedi. Eshqanday dәlel joq... Sol sebepti dar­vinizm teoriyasy - RF «Bilim turaly» zanynyng 2, 14, 50- baptarynda, «Aqparat, aqparattandyru jәne aqparatty qorghau turaly» zannyng 3-babynda, «Ojdan bostandyghy jәne qoghamdyq birlestikter» turaly zannyng 3-babynda kórsetilgen qúqyghymyzdy búzyp túr. Naqtyraq aitqanda, jogharydaghy zannamalarda kórsetilgen azamattardyng erkin aqparat alu mýmkindigine orasan zor núqsan keltirude jәne múnday ateistik pikir bizding nanym-senimimizdi qorlauda...

Qarapayym oqushy qyz osylay dep, jalghan ilimning jaghasynan aldy. Búl mәselege әli nýkte qoyylghan joq. Qoghamdyq pikir tayqazanday qaynap jatyr...

Oqulyqtaghy olqylyqtar

Birneshe jyldyng aldynda Reseyde әjeptәuir shu shyqty. Peterborlyq oqushy qyz Mariya Shrayber Reseyding Bilim ministrligin sotqa berdi. Oqushynyng pikirinshe: orta mektepting «Biologiya» oqulyghyndaghy Darvinning «adamnyng tegi maymyldan shyqty» deytin evolusiyalyq teoriyasy jalghan. Búl ilim aqyl-esi sau adamnyng damyp-jetiluine kesirin tiygizedi. Eshqanday dәlel joq... Sol sebepti dar­vinizm teoriyasy - RF «Bilim turaly» zanynyng 2, 14, 50- baptarynda, «Aqparat, aqparattandyru jәne aqparatty qorghau turaly» zannyng 3-babynda, «Ojdan bostandyghy jәne qoghamdyq birlestikter» turaly zannyng 3-babynda kórsetilgen qúqyghymyzdy búzyp túr. Naqtyraq aitqanda, jogharydaghy zannamalarda kórsetilgen azamattardyng erkin aqparat alu mýmkindigine orasan zor núqsan keltirude jәne múnday ateistik pikir bizding nanym-senimimizdi qorlauda...

Qarapayym oqushy qyz osylay dep, jalghan ilimning jaghasynan aldy. Búl mәselege әli nýkte qoyylghan joq. Qoghamdyq pikir tayqazanday qaynap jatyr...

Al, bizde qalay? "Bayaghy jartas, bir jartas..." Jalpy orta bilim beretin barlyq mektepterde «Darvin ilimi» oqytylady. Qaranyz: QR Bilim jәne ghylym ministrligi úsyn-ghan jalpy bilim beretin mektepting 9-synybyna arnalghan «Biologiya» (avtorlary - M.Q.Gilimanov, L.Ý.Ábshenova, A.R.Solovieva, Almaty, «Atamúra» 2005 jyl) pәn oqulyghynda: «Charliz Darvinning «tabighy súryptau» teoriyasy boyynsha adamnyng arghy atasy - maymyl. Býgingi bizder evolusiyalyq súryptalu barysynda osynday kýige jetippiz. Naqtyraq aitqanda, tirshilik ýshin kýreste kim kýshti sol tiri qalyp otyrghan» deydi (115- bet). Taghy sol siyaqty QR Bilim jәne ghylym ministrligi bekitken, jalpy bilim beretin mektepting 8-synybyna arnalghan «Biologiya» oqulyghynyng 5-betinde: «Adam - tiri jýieler evolusiyasy damuynyng eng jogharghy satysy. Aghylshyn ghalymy Ch.Darvin 1871 jyly shyqqan «Adamnyng tegi jәne jynystyq súryptalu» atty enbeginde: «Adam januarlar әlemining evolusiyalyq damuy nәtiyjesinde payda boldy» dep jazady... Darvinning anyqtamasy adamnyng payda boluy men adam tәrizdi maymyldar tegining birtútastyghyn kórsetip, evolusiyalyq damu baghytyna silteme jasady» degen sóilem bar.

Darvin ilimin uaghyzdaushy búl oqulyqtar shyn mәninde Reseydegi bilim beru baghyty boyynsha әzirlengen oqulyqtardyng qazaqsha núsqalanghan týri. Orys oqulyghyndaghy jalghan ilimdi sylyp alyp tastaugha bizde qauqar joq. Aynalyp kelgende búl sol qúldyq sananyng kesiri.

Jalghan ilimning payda boluy

Europada HVI ghasyrdyng ekinshi jartysynda sheksiz biylikke ie bolghan monarhiyalyq jýiege qarsy toptar payda boldy. Olargha biylikpen tútasyp әmir jýrgizip otyrghan din iyelerinin: «bәri bir Qúdaydyng әmirimen bolady, patsha sol tәnirding sýigen qúly, oghan qarsylyq tany­tu kýnә» deytin ústanymyna qarsy teoriya oi­lap tabu qajet boldy. Shyn mәninde búl aqiqy din ataulygha qarsy úiymdastyrylghan shaytany әdisting asa quatty tәsili edi. Osy orayda, geolog Djeyms Hatton (1726-1797) deytin ghalymsymaq: «Jerdi Qúday jaratpaghan, ol ózdiginen topyraq qyrtysy jyldan jylgha qalyndau arqyly pay­da bolghan» deytin alghashqy pikirdi úsyndy. Qoldaushylar da tabyldy. Jaratylystanu salasynyng mamany Halen Kurtis jana teoriyany «uniformizm» dep atady. Odan keyin atalmysh iydeyany aghylshyn ghalymy Charliz Layeli ilip әketti. Búl oqymysty ózining «Geologiya negizderi» atty ýsh tomdyq enbeginde: «Jer ózinen ózi payda bolghan» dey otyryp, ony dәleldeuge tyrysty. Búlardyng izin jalghastyrushy taghy bir beybaq aghylshyn Charliz Darvin «Týrlerding payda bo­luy» atty kitap jazyp, adam balasy Allahtyng jaratqan maqúlyghy emes, tabighy súryptaudyng nәtiyjesinde payda bolghan maymyldyng úrpaghy, dep kórsetti.

Osylay adamzat tarihynda jana teoriya payda boldy. Búny dinge qarsy shaytany top­tar alaqaylap qabyl aldy. Ásirese, din atauly­ny mansúqtaghan Kenes Odaghy Darvin teoriyasyn dýniyetanudyng ózegine ainaldyrdy. Jalghan ilim jaylaghan sosialistik sistemanyng adamdary or­manda jortyp jýrgen maymyl ataulyny «úly babamyz» dep tanydy. Qysqasy, biz úzaq jylghy súryptaludyng arqasynda adam bolyppyz-mys. Egerde, enbek etpegende maymyl qalpymyzda qalyp qoyyp, masqara bolady ekenbiz. «Adamdy adam etken enbek...» (F.Engelis).

Darvinizmning zarary

Áleumettik darvinizm damy kele qoghamdaghy tәkapparlyq pen nәsildik býlinushilikting óristeuine jol ashty. Sosiolog Spensor myr­za, adamdy ayalap, qamqorlyq jasau teris, kim myqty sol ghana tiri qalu kerek, dep aidy aspangha bir shygharsa, aghylshyn psiholo­gy Frensis Gelton (1822-1911) jogharydaghy evolusiyalyq ilimdi negizdey otyryp, «Evgeniy­ka» (grek sózi - «asyl túqym» degendi bildiredi) atty jana teoriya oilap tapty. Onyng payy­mynsha, tabighy súryptau arqyly adamnyng óte quatty túqymyn jasap shygharugha bolady. Dәl osy iydeyany iske asyrugha HH ghasyrdyng basyn­da Japon militaristeri men nemis fashisteri qúlshyna iske kiristi. German armiyasynyng iydeo­logy Fredrih von Bernhardy 1911 jyly jaryq kórgen «Germaniya jәne aldaghy soghys» atty enbeginde Darvinning evolusiyalyq damu teo­riyasyn basshylyqqa ala otyryp, soghys adam­zat ýshin biologiyalyq qajettilik degendi kesip aitty. Kitap Germaniyanyng resmy kózqarasyna ainaldy. Elirip alghan nemister ýsh jyldan keyin 1914 jyly Birinshi dýniyejýzilik soghysty bastady da jiberdi. Qanshama adam qyryldy, qanshama dýnie býlindi.

Arada 25 jyl ótken song Ekinshi dýniyejýzilik soghystyng bastalar qarsanynda taghy da osy әleumettik darvinizm sayasy sahnagha shyqty. Ger­maniya fashizmning jaqtaushysyna ainaldy. Adolif Gitler «Mening kýresim» atty kitabynda Darvin ilimine arqa sýieu kerek degendi ashyq mәlimdedi. Onymen qoymay jogharydaghy «Evgenika» teoriyasyn basshylyqqa alyp, nemister «taza ariy qandy túqym» degen nәsildik ýstemdikti әspettep, basqalar bizge qúl bolugha layyq-mys deytin shaytany tәkapparlyqqa úryndy. Múnday pikirden Italiya basshysy Benito Mussoliny de qalys qalghan joq. Barlyq bayandama­larynda Darvin iydeyasyn úrandaumen boldy. Aqyry ne boldy? Qyrghyn soghys bastalyp, 50 million adamnyng basyn jalmap ketti. Mine, darvinizmning adam balasyna tiygizgen «paydasy».

Ótirikting qúiryghy bir - aq tútam

Adam balasy soqyr sayasattyng qúrbany boluy mýmkin, biraq jalghan dýnie týbi әshkerelenbey qalmaydy. Sol siyaqty evolusiyalyq ilimning osal túsy: maymyl adam bolghangha deyingi aralyq túqymnyng qanqasy nemese nendey bir deregining bolmauy edi. Darvin bolsa: «Qazir búl aralyq túqymnyng qanqalary tabylmaghanymen keleshek­te mindetti týrde tabyluy tiyis» degen ýmitpen kóz júmdy. Izbasarlary evolusiyalyq ilimdi dәleldeytin derek izdep sharq úrdy. Sóitip jýrgende qoparylghan topyraq arasynan belgisiz bir tis tabyldy. Tabighattanushylar oghan «Nebrask adamy» deytin at qoyyp, mine búl aralyq túqymnyng belgisi dep jar saldy. Aqyrynda búl myndaghan jyl búryn ómir sýrgen bayqús shoshqanyng tisi bo­lyp shyqty. (Doktor Dj. S.Makliyn, «Ocheviyd­nosti sotvoreniya mira», 199-bet).

Odan keyin ataqty sýiektanushy ghalym Ch.Dauson 1912 jyly saksoniya territoriyasy «Piltdaun» ólkesinen «bas sýiek pen jaq sýiek tauyp aldym» dep kýlli dýniyege dýbir saldy. Álgi qanqagha 500 myng jyldyq jas berilip, «Piltda­un adamy» deytin at qoyyldy. Qu sýiek 40 jylgha juyq Europanyng barlyq uniyversiytetterin aralap, 500-ge juyq ghylymy enbek jazyldy. Sodan 1949 jyl tughanda Kennet Okly deytin oqymysty qu sýiekting jasyn anyqtaytyn «Flor test» atty test oilap tauyp, Britan múrajayynda túrghan әlgi bas sýiekti zerttep kep jiberse, 500 jyl búryn ómir sýrgen adamnyng qanqasyna, 60 jyl búryn ómir sýrgen orangutan maymyldyng jaq sýiegin sheber qiilastyryp, jasandy tis salghany anyqtalyp shygha kelmesi bar ma?! Aqyry, «alayaq» sýiek aidalagha laqtyrylyp tastaldy.

Adamdy jaratqan - Allah

Darvin ilimine týbegeyli qarsy shyqqandar da boldy. Sonyng biri - Petr Kropotkin 1902 jyly jaryq kórgen «Evolusiyanyng faktory jәne ózara kómek» deytin enbeginde: tiri tabighat tek ghana qyrqysyp, súryptalu arqyly ómir sýrmeydi, ózara kómek-yntymaqpen tirshiligin jalghaydy degendi algha tartty. Tau túlghaly jyrtqysh balyqtyng auzy-basyn tazalap, tisine qystyrylghan etti terip jep, kýn kóretin mayda shabaqtardyng tirligin tilge tiyek etti.

Batystyng belgili ghalymy Maks Plank dýniyening payda bolu zandylyghyn kóp jyl zert­tep, bylay dep qorytyndy jasaydy: «dýnie (ma­teriya) belgili bir kýsh-qúdiretting arqasynda pay­da bolghan, materiyanyng ishinde asa kishkentay kýn jýiesi tәrizdi qúrlymdar bar. Atom jәne elek­tron dep atalatyn búl jýieler materiyany ydy­rap ketuden saqtaydy. Osyghan qaraghanda ghalamdy jaratqan bir qúdiret bar, ol - Allah», deydi.

Darvin teoriyasynyng qazir qúny joyylghan. 2004 jyly sәuir aiynda Italiya bilim ministri Letisiya Moratty orta mektepte búl ilimdi oqytudy toqtatu jayynda komissiya qúryp, ony Nobeli syilyghynyng iyegeri Ritoy Levi- Montalichiny basqardy. Taghy da osy jyly Ser­biya ministri Lilyana Cholich atalmysh teoriyany oqudan alyp tastady. 2005 jyly Darvin ilimin oqytqany ýshin Týrkiyanyng Mersin qalasynda bes múghalimning ýstinen is qozghaldy. Amerikandyq Michigan uniyversiytetining zertteuine qaraghanda, AQSh túrghyndarynyng altydan biri ghana jalghan ilimge ilanady. Al, Japoniya, Islandiya, Daniya, Shvesiya, Fransiya túrghyndarynyng 80 payyzy qarsy (www. rian.ru).

Demek, Darvin ilimi sayasilanghan jalghan qúral. Dindi mansúqtau ýshin payda bolghan shay­tany jol. Kimde-kim sharighat ýkimin búzghysy kelse (shaytan kókeyine salsa) Darvin teo­riyasyna boy úsynady. Onyng súryptau jayly ilimin qoldaydy. Shyn mәninde súryptaushy bir Allah. Qúran Kәrimning «Qasas» sýresining 68-shi ayaty: «Rabbyng qalaghanyn jara­tady da, súryptaydy...» dep basta­lady.

Al, «Mýmiynún» sýresining 12-14 ayatynda: «Adamdy Biz topyraqtyng eng asylynan jarattyq. Odan song ony úryqtyng tamshysyna ai­naldyryp, óte senimdi oryngha (jatyrgha) ornalastyrdyq. Odan әlgi úryqty úiyghan qangha ainaldyrdyq. Úiyghan qandy bir japyraq etke ainaldyrdyq. Bir japyraq etke sýiek bitirdik. Oghan et qondyrdyq, oghan jan kirgizip, basqaday jaratylysqa ainaldyrdyq. Asa sheber Jaratqan Ie barynsha úly» deydi. Ayat ýkimi osylay... Osy­dan keyin esi dúrys adam «may­myldan adam jaralghan» degenge sene me, esi dúrys qogham ózining úrpaghyna «sening atang maymyl» dep oqyta ma? Jogharydaghy 8-9 synyp oqulyqtaryndaghy Dar­vin ilimin nasihattaghanymyz ýshin Allahtyng aldynda kim jauap beredi?!. Qasiyetti Qúranda: «Olar, Allahtan ózge, oghan eshbir dәlel týsirilmegen jәne ol jóninde ózderine eshbir mәlimet berilmegen nәrselerge tabynady. Ol zalym­dar ýshin jәrdemshi bolmaydy» deydi («Haj» sýresi, 71-ayat). Múndaghy ayat ýkimine qarasaq, dәlelsiz darvinizmdi oqyghan qauymgha Jaratushynyng jәrdemi bolmaydy eken. Allah saqtasyn!!!

Bekbolat TILEUHAN, QR Parlament Mәjilisining deputaty

«Namys.kz» saytynan