Júma, 22 Qarasha 2024
Oidan-qyrdan 16058 9 pikir 30 Qantar, 2018 saghat 11:35

Qúdaydyng qúdireti sheksiz...

Bala  kýnimde  auylda  kóp  jyl  әkim bolghan  Aqberdi  Isaev  degen rulas  atamyz, tipti  bizdin  oblystyn  atynan deputatta  bolghan bedeldi  kisi  ómir sýrdi. 1996 jyly  zeynetkerlikke  shyqqan Aqberdi  ata  eki  ay boyy  tósek tartyp  auyryp  qalghan son, menin  әkem  inisi  retinde kónilin  súraugha  barypty. Ýiinde  tughan-tuystar men  aghayyndary  ortasynda  tósekte jatyr eken.

Ákem  amandasyp bolghan son, «densaulyghynyz  jaqsy ma, agha?»  dep  súraghanda, «e,  nesin aitasyn, Kenes Qúdaydyn  ózinin  maghan kýshi jetpey  jatyr», - dep kýledi. Qasyndaghylar da jaghympazdanyp tarqyldap kýlgen  eken, sonda әkem «Aqa, olay  demeniz, әli Alla jazsa  jazylyp ketesiz?», - dep jarty  saghattay  әngimelesip  otyryp, ýiinen  shyghyp  ketken. Sodan Aqberdi atamyz  sol týni  tangha  deyin  jetpey, búl  dýniyemen  qoshtasypty.

1912  jyly  әlemge әigili  óz  zamannyn  alyp  kemesi  «Titanikti»  jasaghan  «Harlend end Vulf» kompaniyasynyng injeneri men sol kemening kapitany Edvard Smitten  tilshiler  súrapty. «Myna kemeniz qanshalyqty  qauipsiz?», - degen súraghyna, «Adamzattyng tarihynda  múnday  keme búryn-sondy  bolmaghan, sondyqtan búl kemeni batyrugha, tipti qúdaydyn  da  kýshi  jetpeydi», - degen eken. Sol «Titaniktin»  ne bolghanynan býkil  әlem  habardar.

2008 jyly  Almatyda Kenes Odaghynyn  eki dýrkin  batyry Talghat Biygeldinovten súhbat  alghanymda ol  kisi  maghan «Men coghysta  nemisterdin  úshaqtarymen qabattasyp 305 ret úshaqpen kókke  kóterildim, әrbir  kóterilgenimde әkemnin  maghan ýiretken qúran sýrelerin dauystap  aitatynmyn». Bir  mezet  «Qúdaydy  esten  shygharghan emespin, Lya Illahu Illallah Muhammadu Rasul Allah» dep jýremin  ishimnen»  degen  edi  jaryqtyq.

1985 jyly  Braziliyadaghy Preziydent  saylauynda 75 jastaghy ýmitker Tankredu dy Almeyda Nevis «Eger men óz  partiyamnyng atynan 500 myn  qol  jinasam, Preziydent boluyma  qúdaydyn  ózi  kedergi  keltire  almaydy», - depti, әriyne 500 myn  qol jinaghan, biraq Preziydent boluyna  biraq  kýn  qalghanda, auyryp  qaytys bolghan.

1962 jyly  3 tamyz әlemge tanymal aktrisa, әnshi  36 jasqa kelgen Merilin Monro «Menin  tanimaldyghym  sonshalyqty, tipti Issus Hristos týgil,  qúdaydyn  ózi  maghan kerek emes», - depti. Eki  kýnnen  keyin  qonaq  ýidin  birinen  Merilinnin  mәiiti  tabylghan.

Tórtkýl  dýniye  tanityn boks  koroly  Mohammed Ali  shyn aty —Kassius  Marsellus  Kley 1964 jyly óz atyn ózgertip, músylman  dinin  qabyldaghannan  bastap, 61 ret  sharshy alangha shyqqan, sonyng  56-syn jengen  37 ret úryp  qúratqan, 5 ret  teng týsken. Sol  jenisterdin  bәrinde namaz  ýstinde  qarsylasyn  jenuin  bir Alladan  jalbarynyp  súraghanyn qaytys  bolar  aldynda 2016 jyly  moyyndaghan.

2009 jyly Bishkekte  jazdyn  shuaqty  kýnderdin  birinde  ýsh jigit ýsh qyz  bir  kólikpen  qalanyn  syrtyna  dem  alugha  shyghady. Sonda  bir qyzdyn  anasy  «Qyzym,  qúday dep jolda  abaylap jýrinder», - dep  eskertedi. Álgi  qyzy «Anashym, bizdin  kólikte  qúdaygha  oryn  joq, qúday  artqy  bagajda otyrsyn», - dep  kýlip  ketedi. Aradan  eki  saghat  ótker  ótpes MAY qyzmetkerleri  әlgi  qyzdyn  anasyna  habarlasyp bylay  «Sizdin  qyzynyz  otyrghan  kólik  jol apatyna úshyrady, ýsh  jigit  ýsh  qyz til  tartpay ketti, bagajdaghy  otyz  júmyrtqa  jarylmapty  da», - degende  ne  isterin  bilmey  siresip  qapty.

Osynday  mysaldar  myndap  sanalady. Sondyqtan  músylman  qauymy ýshin, әsirese qazaq  halqy  ýshin  kiyeli de  qasiyetti bolyp  sanalatyn Islam  dinindegi  Sharighatqa  bas  iyip  ata-babalarymyz  ústanghan  jolymen  jýrsek, esh  qatelespeymiz. Arzymaghan  ataq  pen baylyqqa nemese  lauazym  men  mansapqa  bola, qúdireti kýshti  Allany  esten  shygharyp  qoyyp  jatqan  jayymyz  bar.

Juyrda Semeylik aqyn Tynyshtyqbek Ábdikәkimúlynyn  «Besinshi mausym júpary» atty  kitaby  jaryq  kórdi. Sol  kitap turaly  Maraltay Rayymbekúly Ybyraev «Aspannan  besinshi  kitap týsti» dep  aidy  aspannan  bir-aq  shygharypty. Úyat  emes pe? Osylay  pikir  aitugha  bola ma eken.

Qazaqta  «Auyrmaghan adamnyn  Qúdaymen isi joq» nemese «Qúdaydan  qoryqpaghannan  qoryq» degen ósiyet qalghan. Jýreginde imany joq pende, kez kelgen  jerde  bilgenin  isteytinin  Qúdaydyn  qútty  kýni  telearnadan nemese әleumettik jelilerden  kórip  jәne estip  jatyrmyz. Óitkeni, Qúdaydan  qoryqpaghan  adam  san-aluan týrli  jauyzdyqqa  baratynyn  babalar bilgen. Sondyqtan  onday adamnan saq bolugha shaqyrghan.

Allanyn  syiy  dep  bilem, sózdin  qúdiret   jýiesi,

On  segiz  myn  ghalamnyn  bir Alla  bolar  iyesi.

Tәuekelge  bel  busan, Allanyn  bolar  kiyesi,

Keudemizdegi   janymyz  Jaratqangha  tiyesi, - dep Balqy  Bazar  aitqanynan sabaq almaymyz. Aqpa jyrau Serәli  Eruәliúly  bolsa:

Dýnie súlu  qyzday  búrandadyn,

Qua  almay qyzyqqan song túra almadym.

Basyndy  qansha  jerge  soqsan-daghy,

Degeni  bolady  eken  bir Allanyn, - deydi.

Búqar  jyrau  bolsa: «Birinshi  tilek  tileniz, bir Allagha  jazbasqa» dese, Hakim Abay: «Allanyn  sózi de ras, ózi de ras, ras sóz  eshqashan  jalghan  bolmas» degen.

Ybyray  Altynsariyn:  «Bir  Allagha  syiynyp

Kel  balalar  oqylyq,

Oqyghandy  kónilge

Yqylaspen  toqylyq» dep  jazylghan  týpnúsqada. KSRO  uaqytynda  búrmalanyp  bastapqy jol  alynyp tastalghan. Biz oqyghanda  birden  «Kel balalar  oqylyq» dep  bastalyp ketetin. Keremet  shayyr Ábubәkir  Kerderi  Shoqanúly bolsa, «Bismillasyz  bastalghan  istin  aqyry  qayyr  bolmaydy» degen. Kez  kelgen  ata-babamyzdyn  sóz  tirkesterin  oqyp otyrsan, Allagha  bas iyip, orazasyn ústaghan, bes  mezgil  namazyn  tastamaghanyna kóz jetkizemiz. Al  biz  bolsaq, jahandanu deymiz nemese zaman deymiz, әiteuir  bir  syltau  tauyp  qashqalaqtaymyz.

Júmamúrat  Shәmshi, tariyh  ghylymdarynyn  kandidaty

Abai.kz

9 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1456
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3219
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5273