بالا  كۇنىمدە  اۋىلدا  كوپ  جىل  اكىم بولعان  اقبەردى  يساەۆ  دەگەن رۋلاس  اتامىز، ءتىپتى  ءبىزدىڭ  وبلىستىڭ  اتىنان دەپۋتاتتا  بولعان بەدەلدى  كىسى  ءومىر ءسۇردى. 1996 جىلى  زەينەتكەرلىككە  شىققان اقبەردى  اتا  ەكى  اي بويى  توسەك تارتىپ  اۋىرىپ  قالعان سوڭ، مەنىڭ  اكەم  ءىنىسى  رەتىندە كوڭىلىن  سۇراۋعا  بارىپتى. ۇيىندە  تۋعان-تۋىستار مەن  اعايىندارى  ورتاسىندا  توسەكتە جاتىر ەكەن.

اكەم  امانداسىپ بولعان سوڭ، «دەنساۋلىعىڭىز  جاقسى ما، اعا؟»  دەپ  سۇراعاندا، «ە،  نەسىن ايتاسىڭ، كەڭەس قۇدايدىڭ  ءوزىنىڭ  ماعان كۇشى جەتپەي  جاتىر»، - دەپ كۇلەدى. قاسىنداعىلار دا جاعىمپازدانىپ تارقىلداپ كۇلگەن  ەكەن، سوندا اكەم «اقا، ولاي  دەمەڭىز، ءالى اللا جازسا  جازىلىپ كەتەسىز؟»، - دەپ جارتى  ساعاتتاي  اڭگىمەلەسىپ  وتىرىپ، ۇيىنەن  شىعىپ  كەتكەن. سودان اقبەردى اتامىز  سول ءتۇنى  تاڭعا  دەيىن  جەتپەي، بۇل  دۇنيەمەن  قوشتاسىپتى.

1912  جىلى  الەمگە ايگىلى  ءوز  زاماننىڭ  الىپ  كەمەسى  «تيتانيكتى»  جاساعان  «حارلەند ەند ۆۋلف» كومپانياسىنىڭ ينجەنەرى مەن سول كەمەنىڭ كاپيتانى ەدۆارد سميتتەن  تىلشىلەر  سۇراپتى. «مىنا كەمەڭىز قانشالىقتى  قاۋىپسىز؟»، - دەگەن سۇراعىنا، «ادامزاتتىڭ تاريحىندا  مۇنداي  كەمە بۇرىن-سوڭدى  بولماعان، سوندىقتان بۇل كەمەنى باتىرۋعا، ءتىپتى قۇدايدىڭ  دا  كۇشى  جەتپەيدى»، - دەگەن ەكەن. سول «تيتانيكتىڭ»  نە بولعانىنان بۇكىل  الەم  حاباردار.

2008 جىلى  الماتىدا كەڭەس وداعىنىڭ  ەكى دۇركىن  باتىرى تالعات بيگەلدينوۆتەن سۇحبات  العانىمدا ول  كىسى  ماعان «مەن cوعىستا  نەمىستەردىڭ  ۇشاقتارىمەن قاباتتاسىپ 305 رەت ۇشاقپەن كوككە  كوتەرىلدىم، ءاربىر  كوتەرىلگەنىمدە اكەمنىڭ  ماعان ۇيرەتكەن قۇران سۇرەلەرىن داۋىستاپ  ايتاتىنمىن». ءبىر  مەزەت  «قۇدايدى  ەستەن  شىعارعان ەمەسپىن، ليا يللاھۋ يللاللاھ مۋحاممادۋ راسۋل اللاھ» دەپ جۇرەمىن  ىشىمنەن»  دەگەن  ەدى  جارىقتىق.

1985 جىلى  برازيلياداعى پرەزيدەنت  سايلاۋىندا 75 جاستاعى ۇمىتكەر تانكرەدۋ دي المەيدا نەۆيس «ەگەر مەن ءوز  پارتيامنىڭ اتىنان 500 مىڭ  قول  جيناسام، پرەزيدەنت بولۋىما  قۇدايدىڭ  ءوزى  كەدەرگى  كەلتىرە  المايدى»، - دەپتى، ارينە 500 مىڭ  قول جيناعان، بىراق پرەزيدەنت بولۋىنا  بىراق  كۇن  قالعاندا، اۋىرىپ  قايتىس بولعان.

1962 جىلى  3 تامىز الەمگە تانىمال اكتريسا، ءانشى  36 جاسقا كەلگەن مەريلين مونرو «مەنىڭ  تانيمالدىعىم  سونشالىقتى، ءتىپتى يسسۋس حريستوس تۇگىل،  قۇدايدىڭ  ءوزى  ماعان كەرەك ەمەس»، - دەپتى. ەكى  كۇننەن  كەيىن  قوناق  ءۇيدىڭ  بىرىنەن  مەريليننىڭ  ءمايىتى  تابىلعان.

تورتكۇل  دۇنيە  تانيتىن بوكس  كورولى  موحاممەد الي  شىن اتى —كاسسيۋس  مارسەللۋس  كلەي 1964 جىلى ءوز اتىن وزگەرتىپ، مۇسىلمان  ءدىنىن  قابىلداعاننان  باستاپ، 61 رەت  شارشى الاڭعا شىققان، سونىڭ  56-سىن جەڭگەن  37 رەت ۇرىپ  قۇراتقان، 5 رەت  تەڭ تۇسكەن. سول  جەڭىستەردىڭ  بارىندە ناماز  ۇستىندە  قارسىلاسىن  جەڭۋىن  ءبىر اللادان  جالبارىنىپ  سۇراعانىن قايتىس  بولار  الدىندا 2016 جىلى  مويىنداعان.

2009 جىلى بىشكەكتە  جازدىڭ  شۋاقتى  كۇندەردىڭ  بىرىندە  ءۇش جىگىت ءۇش قىز  ءبىر  كولىكپەن  قالانىڭ  سىرتىنا  دەم  الۋعا  شىعادى. سوندا  ءبىر قىزدىڭ  اناسى  «قىزىم،  قۇداي دەپ جولدا  ابايلاپ جۇرىڭدەر»، - دەپ  ەسكەرتەدى. الگى  قىزى «اناشىم، ءبىزدىڭ  كولىكتە  قۇدايعا  ورىن  جوق، قۇداي  ارتقى  باگاجدا وتىرسىن»، - دەپ  كۇلىپ  كەتەدى. ارادان  ەكى  ساعات  وتكەر  وتپەس ماي قىزمەتكەرلەرى  الگى  قىزدىڭ  اناسىنا  حابارلاسىپ بىلاي  «ءسىزدىڭ  قىزىڭىز  وتىرعان  كولىك  جول اپاتىنا ۇشىرادى، ءۇش  جىگىت  ءۇش  قىز ءتىل  تارتپاي كەتتى، باگاجداعى  وتىز  جۇمىرتقا  جارىلماپتى  دا»، - دەگەندە  نە  ىستەرىن  بىلمەي  سىرەسىپ  قاپتى.

وسىنداي  مىسالدار  مىڭداپ  سانالادى. سوندىقتان  مۇسىلمان  قاۋىمى ءۇشىن، اسىرەسە قازاق  حالقى  ءۇشىن  كيەلى دە  قاسيەتتى بولىپ  سانالاتىن يسلام  دىنىندەگى  شاريعاتقا  باس  ءيىپ  اتا-بابالارىمىز  ۇستانعان  جولىمەن  جۇرسەك، ەش  قاتەلەسپەيمىز. ارزىماعان  اتاق  پەن بايلىققا نەمەسە  لاۋازىم  مەن  مانساپقا  بولا، قۇدىرەتى كۇشتى  اللانى  ەستەن  شىعارىپ  قويىپ  جاتقان  جايىمىز  بار.

جۋىردا سەمەيلىك اقىن تىنىشتىقبەك ابدىكاكىمۇلىنىڭ  «بەسىنشى ماۋسىم جۇپارى» اتتى  كىتابى  جارىق  كوردى. سول  كىتاپ تۋرالى  مارالتاي رايىمبەكۇلى ىبىراەۆ «اسپاننان  بەسىنشى  كىتاپ ءتۇستى» دەپ  ايدى  اسپاننان  ءبىر-اق  شىعارىپتى. ۇيات  ەمەس پە؟ وسىلاي  پىكىر  ايتۋعا  بولا ما ەكەن.

قازاقتا  «اۋىرماعان ادامنىڭ  قۇدايمەن ءىسى جوق» نەمەسە «قۇدايدان  قورىقپاعاننان  قورىق» دەگەن وسيەت قالعان. جۇرەگىندە يمانى جوق پەندە، كەز كەلگەن  جەردە  بىلگەنىن  ىستەيتىنىن  قۇدايدىڭ  قۇتتى  كۇنى  تەلەارنادان نەمەسە الەۋمەتتىك جەلىلەردەن  كورىپ  جانە ەستىپ  جاتىرمىز. ويتكەنى، قۇدايدان  قورىقپاعان  ادام  سان-الۋان ءتۇرلى  جاۋىزدىققا  باراتىنىن  بابالار بىلگەن. سوندىقتان  ونداي ادامنان ساق بولۋعا شاقىرعان.

اللانىڭ  سىيى  دەپ  بىلەم، ءسوزدىڭ  قۇدىرەت   جۇيەسى،

ون  سەگىز  مىڭ  عالامنىڭ  ءبىر اللا  بولار  يەسى.

تاۋەكەلگە  بەل  بۋساڭ، اللانىڭ  بولار  كيەسى،

كەۋدەمىزدەگى   جانىمىز  جاراتقانعا  تيەسى، - دەپ بالقى  بازار  ايتقانىنان ساباق المايمىز. اقپا جىراۋ سەرالى  ەرۋالىۇلى  بولسا:

دۇنيە سۇلۋ  قىزداي  بۇراڭدادىڭ،

قۋا  الماي قىزىققان سوڭ تۇرا المادىم.

باسىڭدى  قانشا  جەرگە  سوقساڭ-داعى،

دەگەنى  بولادى  ەكەن  ءبىر اللانىڭ، - دەيدى.

بۇقار  جىراۋ  بولسا: «ءبىرىنشى  تىلەك  تىلەڭىز، ءبىر اللاعا  جازباسقا» دەسە، حاكىم اباي: «اللانىڭ  ءسوزى دە راس، ءوزى دە راس، راس ءسوز  ەشقاشان  جالعان  بولماس» دەگەن.

ىبىراي  التىنسارين:  «ءبىر  اللاعا  سىيىنىپ

كەل  بالالار  وقىلىق،

وقىعاندى  كوڭىلگە

ىقىلاسپەن  توقىلىق» دەپ  جازىلعان  تۇپنۇسقادا. كسرو  ۋاقىتىندا  بۇرمالانىپ  باستاپقى جول  الىنىپ تاستالعان. ءبىز وقىعاندا  بىردەن  «كەل بالالار  وقىلىق» دەپ  باستالىپ كەتەتىن. كەرەمەت  شايىر ابۋباكىر  كەردەرى  شوقانۇلى بولسا، «بيسميللاسىز  باستالعان  ءىستىڭ  اقىرى  قايىر  بولمايدى» دەگەن. كەز  كەلگەن  اتا-بابامىزدىڭ  ءسوز  تىركەستەرىن  وقىپ وتىرساڭ، اللاعا  باس ءيىپ، ورازاسىن ۇستاعان، بەس  مەزگىل  نامازىن  تاستاماعانىنا كوز جەتكىزەمىز. ال  ءبىز  بولساق، جاھاندانۋ دەيمىز نەمەسە زامان دەيمىز، ايتەۋىر  ءبىر  سىلتاۋ  تاۋىپ  قاشقالاقتايمىز.

جۇمامۇرات  ءشامشى, تاريح  عىلىمدارىنىڭ  كانديداتى

Abai.kz