Keshe Parlamentting Jogharghy palatasynda ótken alqa-qotan otyrysta Senator Múrat Baqtiyarúly ózekti mәseleni kóterip, deputattyq saual joldady. Senator Preziydent songhy núsqasyn maqúldap, bekitken latyn әlipbiyine kóshu prosessin tek qazaq tildi auditoriyagha ghana emes, jalpygha birdey engizilui kerek ekenin aitty.

Elbasymyzdyng «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» enbeginde: «Latyn әlipbiyine kóshuding tereng logikasy bar. Búl qazirgi zamanghy tehnologiyalyq ortanyn, kommunikasiyanyn, sonday-aq, XXI ghasyrdaghy ghylymy jәne bilim beru prosesining erekshelikterine baylanysty» – dep óz kózqarasyn aiqyn bildirgen bolatyn. Jaqynda ghana «Qazaq tili әlipbiyin kirillisadan latyn grafikasyna kóshiru turaly» Qazaqstan Respublikasy Preziydentining Jarlyghy da qoldanysqa engizildi. Biz jazuymyzdy janghyrtu arqyly ana tilimiz ben qoghamdyq sanamyzdy janghyrtugha zor mýmkindik aldyq.

Álipbiyimizdi latyn qarpine kóshiru elimizding jәne óz úrpaghymyzdyng bolashaghy ýshin jәne býkil әlemmen birlese týsuimizge, aghylshyn tili men internet tilin jetik iygeruimizge, eng bastysy – qazaq tilin janghyrtugha jaghday tughyzatyndyghy basy ashyq basty mәsele ekendigi barsha qazaqstandyqtardyng sanasyna sindi ghoy dep oilaymyz.

Kýni keshe Elbasy endigi arada Parlament te, Ýkimet te óz júmystaryn tek qana memlekettik tilde jýrgizu jóninde oryndy núsqau berdi. Búl bizding qoghamnyng kópten beri kýtip jýrgen zәruli bir mәselesi bolatyn. Óitkeni memlekettik tilde sóileu jәne ony damytu barlyq dengeydegi memlekettik qyzmetkerlerding basty mindeti. Elbasynyng osy tapsyrmasy endigi arada Qazaqstannyng barlyq oblystyq әkimdikterinen bastap, menshik iyesine qaramastan býkil mekemelerde jýzege asyryla bastaghany da jón bolar edi.

Qazir qoghamdy taghy da bir mәsele alandatyp otyr. Latyn әlipbii qoldanysqa engiziledi degen әngimeden son, әsirese әli kýnge deyin óz ana tilderin jetik bilmeytinderding qauipteri kýsheyip, olar óz balalarynyng bolashaghyna alandap, balalaryn orys tildi mektepterge bere de bastady. Óitkeni ertengi kýni balalaryn latyn qarpinde oqytyp, bilim beruge ýrke qarap otyr.

Latyn әlipbiyimen birge kirillisa qatar jýretindigi bizding birtútas últ boluymyzdyng ózine qauip tóndiretindey. Óitkeni latyn qarpin tek qazaq tildi mektepterde ghana qoldanatyn bolsaq, kýni erteng әr ata-ana  balalaryn ózderi biletin  tildegi, yaghny kirillisa  grafikasymen  orys tilinde júmys istep túrghan mektepterge bererleri de qazirden belgili boluda. Týpting týbinde búl kelip, qoghamdy bireuleri  latyn әlipbiyin mengergen, al ekinshi topty latyn qarpin bilmeytin, tek kirillisamen ghana júmys istey alatyn toptargha bólip jibermey me degen mәsele alandatady. Búl kelip tútas bir qazaq últynyng taghy da tildik negizde bólshektenip ketuine әkep soghatynday seziledi.

Qalyptasyp otyrghan osy bir jaghdaygha  baylanysty  jәne Elbasynyng Qazaqstannyng bolashaghy – Qazaq tilinde dep aitqan iydeyasyna oray latyn әlipbiyin sol arqyly memlekettik tildi Qazaqstandy mekendep otyrghan barlyq últ ókilderining bilui kerek dep sanaymyz. Búl manyzdy mәseleni elimizdegi barlyq diasporalardyng sanalaryna osy bastan siniretindey týsinik júmystary jýrgizilui qajet. Óitkeni, bolashaqta latyn әlipbiyimen júmys isteytin til ol bizding qazaq tilimiz – Memlekettik til! Al, Memlekettik til barlyq qazaqstandyqtargha ortaq til.

Osyghan oray, jalpy Qazaqstandaghy mektepke deyingi bilim beru mekemelerinde, yaghny býkil bala-baqshalarda endigi arada oqu-tәrbie júmystarynyng bәri de  tek latyn әlipbiyine  negizdelgen memlekettik tilde jýrgiziluin oilastyrudy jәne bala-baqshalarda latyn әlipbiyin  qazirden bastap  oqytyp, ýiretudi qajet dep sanaymyz. Ýkimetting osy mәselege qatysty keshendi is-shara jasauyn súraymyz.

Múrat Baqtiyarúly, Senat deputaty

Abai.kz