Bizding ay aty dep jýrgenimiz – júldyz aty. Júldyzgha qoyghan atty sol kezdegi tughan aigha qoya salamyz da, ay aty dep úghynamyz.
Sol sebepti keyde «búl bәlen ai» dep talasamyz. Mysaly, dekabri júldyzynyng on besinde tughan aidy jartymyz «qantar», jartymyz «aqpan» deymiz.

Mening oiymsha, bizding eski túqymda (eski týrikte) ay aty bolsa kerek. Biraq ol eski attar ne birjola úmytyldy, ne júldyz attaryna aralasyp ketti-au deymin.

Osy aitylghan eski ailar turaly biletinderin eski qúlaqty qariyalar, oqymystylar «Saryarqagha» jazsa eken. Eski týrikterde ay aty bolmay qoymasa kerek degenimiz: olar on eki júldyzgha at qoyyp – bir jyl jasap, on eki jylgha at qoyyp – bir mýshel jasap, bes mýshelge at qoyyp – alpys jyldyq bir ainalys jasap otyrghan týrik, «jana ai», «eski ai», «tolghan ai» dep otyrghan týrik ne qylyp eskerusiz qaldyrsyn.

Endi júldyz atyna keleyik. Bizding әr jerde júldyz aty әr týrli. Mysaly, 1916 jylghy 173-nómir «Qazaq» gazetinde ardaqty Hasenghalidyng Bayeke moldadan jazyp alghan ay (júldyz) atyn qaranyz: әz, mart, otjaqpas, kókek, shilde, sarsha, qyrkýiek, mizan, qarasha, qazan, qantar hәm aqpan, endi bireuining atyn bilmeydi. Al bizding jaqta: kókek (mart), mamyr, mausym, shilde, tamyz, mizam, qazan, qarasha, jeltoqsan, qantar, aqpan hәm birding aiy.

Kórdiniz be, atynda qansha shataq! Jәne búl ekeuin estigen basqa týrli at qonshy qazaqtar múny qanday tanyrqar eken! Onan song jogharghy júldyz attary arabshadan alynghany kórinip túr. Mysaly, mizan, mamyr (maghmur), mausym (mausiym) – ýsheui de arabsha. Maqaldaghy «Qarasha-qauys, kәri – qúrtandy tauys» degendegi «qauys», «Sәuir bolmay tәuir bolmas» degendegi «sәuir» arabsha, taghy sondaylar tolyp jatyr.

Maqsút: qazaqsha ay atyn, eski týrikshesin izdep tappaq. Ol tabylmasa, amalsyz arabsha ay atyna halyqty jattyqtyru kerek dep bilemin. Hәm júldyz atyn tәmam bir atpen retin búzbay atau kerek dep úghamyn.