ءبىزدىڭ اي اتى دەپ جۇرگەنىمىز – جۇلدىز اتى. جۇلدىزعا قويعان اتتى سول كەزدەگى تۋعان ايعا قويا سالامىز دا، اي اتى دەپ ۇعىنامىز.
سول سەبەپتى كەيدە «بۇل بالەن اي» دەپ تالاسامىز. مىسالى، دەكابر جۇلدىزىنىڭ ون بەسىندە تۋعان ايدى جارتىمىز «قاڭتار»، جارتىمىز «اقپان» دەيمىز.

مەنىڭ ويىمشا، ءبىزدىڭ ەسكى تۇقىمدا (ەسكى تۇرىكتە) اي اتى بولسا كەرەك. بىراق ول ەسكى اتتار نە ءبىرجولا ۇمىتىلدى، نە جۇلدىز اتتارىنا ارالاسىپ كەتتى-اۋ دەيمىن.

وسى ايتىلعان ەسكى ايلار تۋرالى بىلەتىندەرىن ەسكى قۇلاقتى قاريالار، وقىمىستىلار «سارىارقاعا» جازسا ەكەن. ەسكى تۇرىكتەردە اي اتى بولماي قويماسا كەرەك دەگەنىمىز: ولار ون ەكى جۇلدىزعا ات قويىپ – ءبىر جىل جاساپ، ون ەكى جىلعا ات قويىپ – ءبىر مۇشەل جاساپ، بەس مۇشەلگە ات قويىپ – الپىس جىلدىق ءبىر اينالىس جاساپ وتىرعان تۇرىك، «جاڭا اي»، «ەسكى اي»، «تولعان اي» دەپ وتىرعان تۇرىك نە قىلىپ ەسكەرۋسىز قالدىرسىن.

ەندى جۇلدىز اتىنا كەلەيىك. ءبىزدىڭ ءار جەردە جۇلدىز اتى ءار ءتۇرلى. مىسالى، 1916 جىلعى 173-ءنومىر «قازاق» گازەتىندە ارداقتى حاسەنعاليدىڭ بايەكە مولدادان جازىپ العان اي (جۇلدىز) اتىن قاراڭىز: ءاز، مارت، وتجاقپاس، كوكەك، شىلدە، سارشا، قىركۇيەك، ميزان، قاراشا، قازان، قاڭتار ءھام اقپان، ەندى بىرەۋىنىڭ اتىن بىلمەيدى. ال ءبىزدىڭ جاقتا: كوكەك (مارت), مامىر، ماۋسىم، شىلدە، تامىز، ميزام، قازان، قاراشا، جەلتوقسان، قاڭتار، اقپان ءھام ءبىردىڭ ايى.

كوردىڭىز بە، اتىندا قانشا شاتاق! جانە بۇل ەكەۋىن ەستىگەن باسقا ءتۇرلى ات قويۋشى قازاقتار مۇنى قانداي تاڭىرقار ەكەن! ونان سوڭ جوعارعى جۇلدىز اتتارى ارابشادان الىنعانى كورىنىپ تۇر. مىسالى، ميزان، مامىر (ماعمۋر), ماۋسىم (ماۋسيم) – ۇشەۋى دە ارابشا. ماقالداعى «قاراشا-قاۋىس، كارى – قۇرتاڭدى تاۋىس» دەگەندەگى «قاۋىس»، «ءساۋىر بولماي ءتاۋىر بولماس» دەگەندەگى «ءساۋىر» ارابشا، تاعى سوندايلار تولىپ جاتىر.

ماقسۇت: قازاقشا اي اتىن، ەسكى تۇرىكشەسىن ىزدەپ تاپپاق. ول تابىلماسا، امالسىز ارابشا اي اتىنا حالىقتى جاتتىقتىرۋ كەرەك دەپ بىلەمىن. ءھام جۇلدىز اتىن ءتامام ءبىر اتپەن رەتىن بۇزباي اتاۋ كەرەك دەپ ۇعامىن.