Oblysymyzda industriyalandyru kartasynda kórsetilgen maqsatqa sәikes ónerkәsip oryndaryn kóbirek ashyp, ekonomikany órkendetuge degen qúlshynys aiqyn  bayqalady. Qúptarlyq bastama, әriyne. Alayda múnday irgeli de iri júmysty tereng josparlap, múqiyat saraptap, mýltiksiz atqarudyng ornyna key-keyde orynsyz asyghystyqqa úrynyp, onyng ayaghy sheshilmeytin týiinge tap bolyp qalatyny da jasyryn emes. Múnyng bәri sol bayaghy joghary jaqqa jaqsy atty bolamyn ba, sóitip ózgelerden búryn kózge týsip qalamyn ba degen nauqanshyldyq auruy.

Faktilerge jýgine ketelik. Biyl Qostanay ónirinde kezinde aiday әlemge jariyalap, júrttyng bәrine uәde berip qoyghan eki birdey iri kәsiporynnyng jaghdayy mýldem mýshkil bolyp túr. Olardyng iske-qosylu-qosylmauy neghaybyl kýide. Sebebi tym qúpiya da emes, qarapayym ghana. Qarjydan qalta qaghylghan. Kezinde búl nege eskerilmegen, kәsiporyngha qansha aqsha júmsalatyny nege shotqa salynbaghan degen saualdargha jauap izdep bas auyrtpanyz. Bizde onday-onday úsaq-týiekke eshkim de kónil bólmeydi.

Minekey, osylaysha dúrys josparlay almaudyng saldarynan oblysymyzdaghy Rudnyy qalasyndaghy sement zauytynyng ashyluy belgisiz merzimge keyinge qaldyryldy. Búl jaghday búryn da qaytalanghan. Taghdyry belgisiz kýide. Dәl osynday taz kepeshti Arqalyq qalasyndaghy nefrit óndeu zauyty da kiyip otyr. Búl ekeui de kezinde oblysymyzdaghy industriyalandyru kartasynyng oidaghyday jýzgege asyrylyp jatqanyn baytaq elimizge maqtan etip kórsetetin kәsiporyndar edi. Endi mine jaghdayy әlgindey. Bәrining aitatyn syltauy — qarjy tapshylyghy. Mәselen Rudnyidaghy sement zauytynyng qojayyndary taghy da qosymsha 1,3 milliard tenge bóludi ótinedi. Al Arqalyqta qúryltayshylar men qala әkimdigining jauapsyzdyghy saldarynan atalmysh kәsiporyndy iske qosu 2019 jylgha deyin sozylatyn týri bar.

«Jyghylghangha — júdyryq» degendey, talay jyldan beri jyry tausylmaytyn Komsomol qús fabrikasy men Qostanay qalasyndaghy may zauytynyng da jaghdayy pәlendey mәz emes. Qús fabrikasyn óitip-býitip amaldap alyp qalugha bolar, al may zauytynan mýldem ýmit joq. Qúldyraugha úshyraghany sonshalyq, endi tek bankrotqa ketuden basqa amaly qalmady. Múny tipti oblys әkimi Arhiymed Múqanbetovtyng ózi de moyyndaugha mәjbýr boldy.

- Men búl zauytta bolyp qayttym, - deydi ol amalsyz. - Orasan zor kólemde bólingen qarjynyng dәl sol maqsatqa júmsalghanyna mening ýlken kýmәnim bar. Qúryltayshy eshtenemen de ainalysqysy kelmeydi. Sot-qúrylys saraptamasynyng jýrgizilgeni nemese jýrgizilmegenin eshkim de bilmeydi.

Sonda deymiz-au, qúrylystyng qalay jýrgizilip jatqanyn qadaghalaytyn organdar qayda qaraghan? Ákimimiz zauyttyng qúryltayshysyna shýilikkenshe qaramaghyndaghylardyng ne  tyndyryp jýrgenine kónil audarghany әldeqayda tiyimdi emes pe? Áytpese kәsiporyndardyng der kezinde iske qosylmaghanyna tek qana qúryltayshylar kinәli de, oblys әkimidigi sudan taza, sýtten aq bolyp shygha kele me? Búl qanday qisyngha jatady?

Jalpy, jaqsy atty kórinip qalugha degen erekshe qúlshynysty eshkim de toqtata almaydy eken. Oblys basshylyghy jaqynda jogharydaghy keltirilgen problemany sheship almastan, taghy bayaghy industriyalandyru kartasyn asa qysqa merzimde jýzege asyrugha erekshe belsendilikpen kirisip ketti. Ol ýshin atalmysh karta mýldem qayta qaraldy. Búl qújatqa biyldyng ózinde iske qosylugha tiyisti 6 kәsiporyn kirgizildi. Jәne búlar anau-mynau úsaq-týiek emes, jedel saty jabyqtaryn óndiretin zauyt, kondiyter fabrikasynyng bir liniyasy, qúrama jem shygharatyn kәsiporyn, sonday-aq bidaydy terendetip óndeu jónindegi biotehnologiyalyq óndiris sekildi alyptar. Búlardyng birqatary osy jylghy shilde aiynda Elbasynyng tikeley qatysuymen ótetin telekópirde ashylyp qalar degen asqaq maqsat ta qoyyp otyr. Áriyne, búlardyng bәri oidaghyday iske qosylsa, oblysymyzdyng ónerkisibi bir silkinip qalary sózsiz. Alayda jogharyda jaghdaylar eske týskende ýmitten góri kýdik kóbirek oigha orala beredi.

Jaybergen Bolatov, Qostanay

Abai.kz