Ózbekstannyng qúramyndaghy Qaraqalpaqstan avtonomiyasy tәuelsizdik alu maqsatynda týrli kýrester jýrgizip jatyr. Telegram әleumettik jelisine "Algha, Qaraqalpaq" atty paraqsha ashylyp, últy qaraqalpaq aghayyndar jappay tirkelu ýstinde. 10 tamyz kýni Qaraqalpaqstan respublikasynyng Azattyq úiymdary Nókis qalasynda tynyshtyq pen beybitshilik aksiyasyna shyqqan. Sol miting turasynda qaraqalpaq tilinde jariyalanghan maqalany yqshamdap, oqyrman nazaryna úsynudy jón sanadyq.

Mine, aghayyndar, kýni keshe Qaraqalpaqstan Respublikasy Azattyq úiymdary tek Azattyq dep, Erkindik dep 10 tamyz kýni astanamyz Nókis qalasynda tynyshtyq pen beybitshilik aksiyasyna shyqty. Halyqta әli de bolsa qorqynysh bar. Belgilengen maydangha biz 100 adam shyghady dep edik. Biraq, tek 29 adam Qaraqalpaqstan Parlamenti aldyna baryp, sonyng 5 adamy Qaraqalpaqstan Respublikasy basshysy Músa Erniyazovqa aryzdar berip, talaptar qoydy. Búl jenis pe? Jenilis pe? Býgin osy nәrsege asyqpay bagha beretin uaqyt keldi.

Qatysqan adamdar Qaraqalpaqstan Respublikasynda Ózbekstannyng әskery bólimderi, Ózbek últtyq gvardiyasy jәne OMON men GAY qyzmetkerleri men polisiya kóbeygenin, әr bir 100-200 metr jerde polisiya qyzmetkerleri jýrgendigin nazargha aldy. Ózbek Qauipsizdik komiytetining arnayy adamdary siyaqty kiyinip jedel alyp bara jatqanyn nazargha aldy.

Tashkentten arnayy toptar kelip Qaraqalpaqstanda azamattyq qoghamdy joq etu, qorqytu boyynsha júmystar istep jatqanyn naqty dәleldeydi. Mine, osynday Ózbekstannyng arnauly Qaraqalpaqstan Respublikasynyng halqyn qorqytumenen shúghyldanyp jatqanyn, batyrlarymyzdyng qoryqpastan maydangha shyghuy búl búl jetistik bolyp sanalady.

Quanyshtysy, Qaraqalpaqstan Azattyq úiymdary aksiyany zang talabynyng ayasynda ótkizdi. Búl baghdardy endi әr bir beybitshilik aksiyasyna mysal etuimiz kerek. Eger biz shyn mәninde Azat hәm Erkin el bolamyz desek, osy Zang ayasynda talaptar qoyyp, Tashkentte otyrghan Mirziyaevtyng adamdaryna Qaraqalpaqstan Ózbekstan emes ekenin týsindirip jәne kórsetip beruimiz kerek. Múny Miriziyaev týsinui kerek. Qaraqalpaqstanda demokratiyalyq ózgerister boluy kerek. Biraq, búl iske Tashkent aralaspauy tiyis. Qaraqalpaqstan men Ózbekstan arasynda teng qúqyly qarym-qatynasty býginnen bastau kerek. Adam erkin bolmay ruhany damu bolmaydy. Halyqty qorqytyp, Qaraqalpaqstan Respublikasynyng jer asty baylyqtaryna Mirziyaev jýiesi taghy 10 jyl iyelik etui mýmkin. Mirziyaev ta mәngi túrmaydy. Mirziyaevtyng Qaraqalpaqstannan әketken valuta týsimderi de bir kýni әshkere bolady. Mine, sonda Miriziyaevting qiyanat isterine jol ashylady. Aqiqatty eshkim joq ete almaydy jәne aqiqat bәribir óz jolyn tabady. Búl Qúday aldynda da, halyq aldynda da haq!

Qaraqalpaqstan búl Ózbekstan emes! Ózbekstan býgin esebin tauyp Qaraqalpaqstangha Azattyqty beru talabyn aituy kerek. Qaraqalpaqstan men Ózbekstan arasynda ekonomikalyq qarym-qatynas boluy kerek. Skandinaviya elderi siyaqty qarym-qatynas boludy qalaymyz. Býgingi Qaraqalpaqstan basshylary Ózbekstangha Mirziyaev aitqan qaghazgha qol qoyyp, qalaghan sheshimdi hәm qaghazdy istep berui mýmkin. Biraq, búl halyqaralyq sotta Mirziyaevqa qorghan bola almaydy. Dýniyejýzilik Zang bar. Mine, Ózbekstan men Qaraqalpaqstan arasynda qarym-qatynas sol dýniyejýzilik Zang talabyna say  boluy kerek.

Qaraqalpaqstan Azattyq alsa Ózbekstannyng kóp mәselesi sheshiledi. Aral tenizi mәselesi de sheshiledi. Búl ýshin birinshi kezekte Ózbekstan okkupasiyalyq armiyasyn Qaraqalpaqstannan alyp shyghyp ketui kerek. Ózbekstan Qaraqalpaqstandaghy agitasiyalyq basqynshylyq júmystaryn toqtatuy kerek. Qaraqalpaqstanda “Qaraqalpaqstan JASTARY”  auqymy týzilui kerek hәm Qaraqalpaqstanda qaraqalpaqtyng partiyalar qúryluy kerek. Olar býgingi Azattyqqa úmtylushy әreketting avangard jol bastaushysyna ainaluy kerek. Yaghni, Qaraqalpaqstan Respublikasynda “Algha, Qaraqalpaqstandy" partiya etip biriktiretin uaqyt keldi.

Býginde Ózbek Qauipsizdik Komiyteti ýlken provaksiyalyq әreket istep otyr. Kóringen adamdy qoqytumen shúghyldanady hәm olardyng aryzdary boyynsha aqsha alyp, aryz bergen 5 adamnyng da shaghymdaryn oryndaydy. Demek, sol 5 adamdy baqylaugha alady. Biz múny bilemiz jәne KGB is әreketi arqyly búlardyng ertengi isteytin is-әreketterin tolyq bilip otyrmyz.

Endi ne isteu kerek? Endigi tynyshtyq pen beybitshilik aksiyasy ýshin halyq әli de qatty dayarlanuy kerek. Keshegi aryz bergen adamdar 31 tamyz kýni sol aryzdarynyng sheshimin taghy súrauy kerek. Janadan aryz jazghan adamdar qaytadan 31 tamyz kýni Qaraqalpaqstan Respublikasynyng basshysy Músa Erniyazovqa aryz jazyp  baruy  kerek. Búl jerde bir úiym jasap, Qaraózekten kelgen halyq Qonyrattan kelgen halyqpen jәne olardyng arasyndaghy kóshbasshylarmen kezdesui kerek emes. Sebebi biz kezdesuge әreket jasasaq, Ózbek últtyq qauipsizdik komiyteti bizding kóshbasshylardy anyqtap, olardy joq etuge әreket etedi.

Sol ýshin eng negizgi qaghidany esten shygharmandar. Aksiya TYNYShTYQ PEN BEYBITShILIK JOLY eken, tek ARYZ jazyp bara beruimiz kerek. Sonda eshkim de SIZDERGE kýsh kórsete almaydy. Arandatugha jol bermeu kerek. Ashulanbau kerek.

Milisiya kelip kýsh kórsetpekshi bolsa, qarsylaspay aitqynyn isteu kerek! Taghy aitamyn, tynyshtyq joly búl eng dúrys hәm mәseleni sheshetin jol.

Qaraqalpaqstan Respublikasy búl – Memleket. Memleketti halyq týzedi eken. Konstitusiyany qaghida etip, tynyshtyq aksiyasyn pana ete beremiz. Eger biz Zandy búzsaq, Ózbek últtyq qauipsizdik komiyteti bizdi qudalaugha alady. Sondyqtan biz eshqanday Zandy búzbayyq!

AGhAYYNDAR HÁM BAUYRLARYM, ÁZIZ QARAQALPAQSTAN HALQYM!

Tek biz Azat bolsaq, biz Erkindik alsaq, Qaraqalpaqstan Respubilkasy jer asty baylyqtary Qaraqalpaqstanda ómir sýrip jatqan halyqqa tendey bólinedi. Adam qúqyghyn qúrmet etetin zaman bolady. Sóz erkindigi hәm saylau erkindigi bolady. Halyqta júmys bolady jәne eng az is aqysy 4 mln.sum bolady. Oqu aqysy bәri tólemsiz bolady. Qaraqalpaqstanda óndirilip jatqan gaz, toq, su halyqqa 24 saghat beriledi. Jәne kórshi elderge satylatyn bolady.

Birinshi orynda halyq qyzmeti Qaraqalpaqstan Respublikasy ýshin manyzdy bolady. Búl ýshin biz kórshi el Ózbekstannan óz qúqymyzdy hәm Azattyghymyzdy aluymyz kerek!

Biz Ózbekstan basshylary men Qaraqalpaqstan Azattyghyn tynyshtyq jolymen sheshuge jәne sóilesuge dayarmyz. Búl ýshin әrbir Azattyqqa úmtylghan Halyqty - bizdi qoldap, quattaugha shaqyramyz!

Qaraqalpaq tilinen erkin audarma jasaghan Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz