AQTÓBE OBLYSY ÁKIMI B.M. SAPARBAEVQA

BAYGhANIN AUDANY ÁKIMI A.T.ShERIYaZDANOVQA

Qúrmetti B.M.Saparbaev myrza! Zanda auyl sharuashylyghy maqsatyndaghy jerler zanda kórsetilgendey poligondargha berilmeui tiyistigi de qaralghan. Jergilikti ózin-ózi basqaru organdary arqyly halyqqa jergilikti manyzy bar mәselelerdi óz betimen jәne jauapkershilikpen sheshuine aralasuyna mýmkindik berilip otyr. Zanda jergilikti halyq tiyisti әkimshilik-bólinisting aumaghynda tabys kózi bolyp tabylatyn jerding menshik iyesi bolyp tabylatyny, demek túrghyndar óz auylynda, kentinde josparalanyp jatqan kez kelgen iske aralasuy tiyis. Zanda halyq ekologiyalyq, demografiyalyq jәne ózge de zardaptargha aparuy әbden mýmkin, aumaq halqynyng mýddesine qayshy keletin kez-kelgen keshen qúrylysyn jýrgizu, onyng tabighy resurstaryn, tabighatyn býldiru tek qana halyqtyng kelisimimen ghana sheshiletindigi kórsetilgen.

Sóite túra, qazirgi kezde «Eko Oil Treyd» JShS-i Noghayty auylynan 18 shaqyrym jerdegi «jer asty su qoymasynyn» territoriyasynan múnay qaldyqtaryn óndep jәne zalalsyzdandyratyn poligon qúrylysyn jýrgizip jatyr. Poligonnyng jalpy audany – 5 ga, jobalanyp jatqan jer telimining jalpy audany – 3 ga, búrghylau qaldyqtarynyng fraksiyalarynyng súiyq ertindilerin qabyldaugha arnalghan qarta aumaghy – 1600 kv. m. Súiyq múnay qaldyqtaryn qabyldaugha arnalghan karta audany – 400 kv. m. Árqaysysynyng syiymdylyghy – 4400 kub.m. Olar halyqtyng qarsylyghyna qaramastan osynday poligon qúrylysyn iske asyrmaqshy. Al, búl territoriya astynda «alyp túshy su qoymasy» ornalasqan.

Su qoymasy: «Noghayty – Jamansor auyz su tasymaldau óndiristik mekemesine» qaraydy. Noghayty – Jamansor auyz su tasymaldau óndiristik mekemesi 1973 jyly iske qosylyp, osy kezenge deyin júmys jasap keledi. Mekeme, Batys Qazaqstan temir jolynyng VODCh-4 bólimshesi retinde Noghayty territroiyasyndaghy «Qyrdasyn» manynan shyghatyn, skvajinadaghy jer asty túshy suyn paydalanyp keledi. 1994 jylghy mәlimet boyynsha su jelisining úzyndyghy 168 km. Býgingi tanda mekeme tәuiligine 6 skvajina 2000-3000 kub. metr sudy Noghaytydan kórshi Atyrau oblysynyng Saghyz, Múqyr, Janterek, Jamansor eldi-mekenderine jәne sol ónirde ornalasqan basqa da jeke sharuashylyqtaryna, sonday-aq NOD-4; 265; 279; 333; 377 beketterindegi halyqqa jetkizip otyr. Qazirgi kezde búl su tasymaldau kesheni auyldyng infraqúrylymdarynyng biri retinde onyng әleumettik ómirine paydasyn tiygizip 10 adamdy júmyspen qamtamasyz etip otyrghan óndiristi mekemege ainalyp otyr. TÓMENDEGI ZANSYZDYQTARGhA NAZAR AUDARYNYZ:

1. Bizge jetken mәlimette poligongha rúqsat «Eko Oil Treyd» JShS-ine 12.08.2016 jyly Noghayty auylyndaghy mәdeniyet ýiining ghimaratynda ótken qoghamdyq tyndalymda berilgen. Ókinishtisi, búl jalghan mәlimet. Qoghamdyq tyndalym ótpegen. Qújat halyqtyng tu syrtynan jasalghan.

2. Sonymen qatar, Ekologiya departamentimen tekseru barysynda múnayy bar qaldyqtyrdy kәdege jaratatyn jәne qayta óndeytin poligondy salu kezeninde (15.11.2018 j. bastap 06.12.2018 j. deyin) qorshaghan ortagha shygharugha qatysty qúrylys júmystarynyng qorshaghan ortagha emissiyalargha rúqsatsyz jýrgizilgeni anyqtaldy. Sóite túra, osy zansyzdyqty eskermey, 06.12.2018 j. Aqtóbe oblysynyng tabighy resurstar jәne tabighatty paydalanudy retteu basqarmasymen rúqsat berilgen. Demek, N.Aqqúl bergen qújat ZANNAN TYS. (Qaranyz: Oblys prokurorynyng 1-shi orynbasary A Dýisembekovtyng qújaty. Shyghys: 13.12.2018. №2-03-18-13311). Sóitip, «Eko Oil Treyd» JShS-i QR Ekologiya Kodeksining 69-baby 1-bóligi talaptaryn búzghan. (Búl da sol qújatta).

3. Atalmysh zang búzushylyqtar boyynsha «Eko Oil Treyd» JShS-i QR «Ákimshilik qúqyq búzushylyq turaly» Kodeksining 328-babymen – ekologiyalyq rúqsatta belgilengen, qorshaghan ortagha emissiyalar normativterining asyp ketui jәne ekologiyalyq rúqsattyng bolmauy» babymen «JAUAPKERShILIKKE» tartylyp, olargha qorshaghan ortagha keltirgen zalal shyghyny boyynsha «NÚSQAMA» joldanghan.

4. Demek, Pokuratura qújatymen zansyzdyqqa jol bergen «Eko Oil Treyd» JShS-ine N.Aqqúl myrza ZANNAN TYS qújat bergen.

5. Sonday-aq, «Aqtóbe oblysy Qoghamdyq densaulyq saqtau departamenti» respublikalyq memlekettik mekemesi» basshysynyng m.a. G.Ý. Dauletovanyng qújatynda: Noghayty auylyna qarasty Qyrdasyn mekeninde ornalasqan «Eko Oil Treyd» JShS-ning poligonnyng qúrylysyna sanitariyalyq-epiydemiologiyalyq qorytyndy berilmegendigi turaly habarlaydy. (qaranyz: Shyghys №19-18-3/k/e-204. 27.11.18 j.). Endeshe poligon qúrylysy dereu toqtau kerek!!!!

Poligon qúrylysyna qarsylyq bildirip Noghayty, Ebeyti, Ayryq, Qopa auyldary halqy qol jinady. Búl jerler ónir halqynyng «mal jayylymy», jerning asty bolsa tútynyp otyrghan «auyz su» kózi. Óz jerinde jýrip, bireuding otyna jylynghanday kýy keship, qúzyrly organdargha yqpal eterdey sózinde de, isinde de pәrmenining joqtyghy auyl halqyn ashyndyruda. Talapqa sәikes kelmeytin «ashyq-tesik» qyryq jamau poligon qúrylysynyng eldi-mekennen әketiluin jәne halyq pikiri eskerilmey belden basatyn bolsa, aimaqtaghy әleumettik-qoghamdyq ahualdy ushyqtyrushy basty faktor jobany iske asyrushy bolatynyn aityp, múnan tuyndaytyn barlyq jauapkershilikti solargha jýkteytinin de eskertude. Búghan qosa qarausyz qalghan únghymalardan múnay qaldyghynyng aghuy da әr jerden oryn alyp otyrghany jasyryn emes. Óz kezeginde – әdilet, adaldyq, kisilik turaly úghymdar ayaq-asty etip, halyq sózin sóileydi degen jergilikti «ókiletti biylik» halyqtyq mәselede ózderining beyjaylyghymen sol dertting «taratushysyna», «jebeushisine» ainalghandaryn, osynday zansyz salynghan poligondar esebinen ainala qazaq auyly tozyp, el iyesi, jer iyesi jalpy júrttyng túrmys-ahualy kýn ozghan sayyn tómendep, ainala maldarynyng qyrylyp jatqanynyn da aituda.

Qúrmetti B.M.Saparbaev myrza! QR Energetika Ministri bizge bergen jauabynda: «Oblys kóleminde múnayqúramdas qaldyqtardy ornalastyru men zalalsyzdandyru nysandaryna jer bólu qajettiligi joqtyghyn» aityp otyr (Shyghys 01-05-6/1297 K; 15.05.2015). Jerdi menshikteu mәselesi ózekti bolyp otyrghan tústa búl jaghday kim-kimdi de bey-jay qaldyrmasy anyq: «Poligon jobalanghan jer asty kózinen suyn iship otyrmyz, búl jerge bizding malymyz jayylady. Al mal auyryp qalsa nemese ulanyp ólse, oghan kim jauap beredi? Jerdi býldirip ketkender halyqty oilamaydy, qaltasyn oilaydy. Jerimizdi lastamaqshy «Eko Oil Treyd» JShS–i mekemeci nege jauapkershilikke tartylmaydy?», – deydi jergilikti túrghyndar. «Eko Oil Treyd» JShS–ining zang búzghan isteri qúzyrly organdardyng qújattarymen rastalghanyn jogharyda keltirdik. Bizdinshe, basym halyq qoldamasa búl joba toqtauy tiyis, sebebi zang solay deydi. Kópshilik poligon qúrylysynyng jýrgizilmeytine senip, ózinizge ýmit artady. Jauabynyzdy kýtemiz.

N.Qoshamanúly

Dәriger, «Yadrolyq apatqa qarsy Halyqaralyq 
Nevada-Semey qozghalysy»-nyng eksperttik jәne 
oblystyq Jer Kodeksine qatysty qúrylghan 
«Ýsh jaqty» komissiyasynyng mýshesi.

Abai.kz