Kósemәli SÁTTIBAYÚLY. Sayt, suayt jәne Sokrat
Redaksiyadan: Baylanys jәne aqparat ministri Asqar Júmaghaliyevting blogyna soyynyng sonyn «iy»-men iyrektegen Rauan Armany degen bireu juyrda domalaq aryz jazyp, «Abay.kz» aqparattyq portaly men «Masa.kz» internet gazetin jabu kerek dep talap qoyghan bolatyn. Sәtinde domalaq aryz iyesi ózi atyn atap, týsin týstegen sayt qyzmetkerlerining tarapynan tiyisti jauabyn aldy (qaranyz: www.abai.kz/node/8771). Domalaq aryz jazbaghanymen domalap jýrip jaqsy atanugha tyrysatyndardyng qazaq baspasózindegi jana media - internet-jurnalistikagha qarsy joryghy әlgi «iy»-ding artynan it minip, iyrek qamshylap shyqqangha úqsaydy. Mine, tayauda ghana «Egemen Qazaqstan» gazetinde Kósemәli Sәttibayúly sayt bitkendi sauatsyz , suayt sanap bir alaqanday «aqpar» berip edi jerden jeti qoyan tapqanday alaqaylap Jambyl oblysyndaghy «Ar-Ay» jastar gazeti ony kóshirip basypty. Biz biletin Sәttibaydyng Kósemәlisi әkimqaralardyng auzyndaghysyn ala salyp ala qaghazdyng betine aqtaramaytyn jigit edi. Sokraty men suaytyn oqyp kónilimiz suynqyrap qaldy. Óitkeni Kósemәlining Sokraty Jambyl oblysynyng qazirgi әkimi Qanat Bozymbaevtyng qabyldauynan quanyp shyqqan mәltekbas shaldarsha ynyrana sóilep, sonyng ynghayyn bagha qalypty. Áytkenmende, kósemsip, kóringen iske aralasa beretin Sokrat qariyagha obal joq, obal Kósemәlige bolyp túr.
Redaksiyadan: Baylanys jәne aqparat ministri Asqar Júmaghaliyevting blogyna soyynyng sonyn «iy»-men iyrektegen Rauan Armany degen bireu juyrda domalaq aryz jazyp, «Abay.kz» aqparattyq portaly men «Masa.kz» internet gazetin jabu kerek dep talap qoyghan bolatyn. Sәtinde domalaq aryz iyesi ózi atyn atap, týsin týstegen sayt qyzmetkerlerining tarapynan tiyisti jauabyn aldy (qaranyz: www.abai.kz/node/8771). Domalaq aryz jazbaghanymen domalap jýrip jaqsy atanugha tyrysatyndardyng qazaq baspasózindegi jana media - internet-jurnalistikagha qarsy joryghy әlgi «iy»-ding artynan it minip, iyrek qamshylap shyqqangha úqsaydy. Mine, tayauda ghana «Egemen Qazaqstan» gazetinde Kósemәli Sәttibayúly sayt bitkendi sauatsyz , suayt sanap bir alaqanday «aqpar» berip edi jerden jeti qoyan tapqanday alaqaylap Jambyl oblysyndaghy «Ar-Ay» jastar gazeti ony kóshirip basypty. Biz biletin Sәttibaydyng Kósemәlisi әkimqaralardyng auzyndaghysyn ala salyp ala qaghazdyng betine aqtaramaytyn jigit edi. Sokraty men suaytyn oqyp kónilimiz suynqyrap qaldy. Óitkeni Kósemәlining Sokraty Jambyl oblysynyng qazirgi әkimi Qanat Bozymbaevtyng qabyldauynan quanyp shyqqan mәltekbas shaldarsha ynyrana sóilep, sonyng ynghayyn bagha qalypty. Áytkenmende, kósemsip, kóringen iske aralasa beretin Sokrat qariyagha obal joq, obal Kósemәlige bolyp túr. Sayttarda (avtor sayttardy atap jazbaghan song biz de osy jolmen tarta beremiz. Aytpaqshy, «Egemennin» de veb-sayty bar) azdy-kópti synalyp jýrgen, «qazaq tilinde sóileuiniz kerek» dep minәii pikir bildirgen qazaq ziyalysyn boqtap tastaghan Bozymbaevtyng qybyn tabamyn dep qazaqtyng qayran sózin bozdatyp maqala jazghany ýshin, ras, Kósemәli Sәttibayúlynday әibat әriptesimizge janymyz ashidy. Jasyratyny shamaly, saytqa suayt ta, sauatsyz da jaza beredi. Biraq suayttyng da suayty, sauatsyzdyng da sauatsyzy bar. Qazaq tildi sayttargha qoyasy ishine tógilgen qoghamdyq shyndyq pen kóldeneng kesapatty sol «suayttar» men «sauatsyzdar» jaza bastady. Búl ýrdis osylaysha jalghasyn tabady әm ay aunap, jyl jyljyghan sayyn qazaq saytarynyng da kәsiby biligi ósip kemeldenetin bolady. Sokratpen sonda sóilesemiz. Ázirge Kósemәlini tynday túrayyq.
«Abay-aqparat»
Sayt betinde songhy kezde «domalaq» aryz kóbeyip túr. Ol, әsirese, әkimder men olardyng komandasy auysqan kezde «qútyryp» ketedi. Attandaghan «avtorlarynyn» kim ekeni de belgili. Óitkeni, bir kezderi shapshyp sóilep, shashyp jegen «qasqalar» men «jaysandar» oryntaghynan aiyrylghan song kinәni ózininen izdemey, jana kelgen jas әkimnen kórip, sayt arqyly «sayray» bastaydy. Olaryna «poema», «ballada», «oda» dep «oqyraytyp» at qoyyp, aidar taghudan da úyalmaydy.
«Ýriyt, soq!» dep, alaqandaryn ysqylap otyrghan sayt iyelerine keregi de osy. «Qandy basyng beri tart!» dep avtorsyz, aighaqsyz, meken-jaysyz «balladasymaqtardy» aiyzdary qana jariyalaydy. Al ónirde istelip jatqan iygi isterdi kórse de kórmegen, estise de estimegen bolady.
Bayaghyda bireu Sokratqa kelip:
- Dosynnyng sen turaly ne degenin bilesing be? - depti.
- Jә, - deydi sonda Sokrat, - maghan aitpaghyndy otyz tisinnen shygharmay túryp әueli ýsh elekten ótkizip al.
- Ýsh elekten deysing be? - dep tandanady әlgi.
- IYә, bireuge birdene aitpaq búryn ony ýsh elekten ótkizip alu kerek. Eng birinshi elekting aty - shyndyq. Mysaly, seni osy aragha dedektetip әkelgen sózinning shyn ekenine senimdising be?
- Joq, men ony bireuden estip em.
- Óte jaqsy. Yaghni, sen onyng shyn ba, jalghan ba, qaysysy ekenine kózing anyq jetpeydi. Endi ekinshi elek - adamgershilik elegine salyp kóreyik. Sen maghan dosym turaly jaqsy birdene aitpaqpysyn.
- Joq, kerisinshe.
- Demek, - deydi Sokrat, - sen ol turaly jaman birdene aitqaly kelding jәne onyng shyn ekenine ózing de kýmәndisin. Al endi ýshinshi elekpen, yaghny sol sózding maghan paydasy bar ma, joq pa, sony ekshep kórelik. Onyng mәnisi tipti qarapayym: sening jetkizgeli otyrghan sózindi mening estuim mindetti me, joq pa?
- Joq, asa mindetti emes.
- Demek, - dep qorytyndylaydy Sokrat, - sen maghan aitqaly alyp-úshyp kelgendegi sózinde shyndyq ta, adamgershilik te jәne mysqalday payda da joq. Endeshe, sonsha jerden nemenege әure bolyp keldin?!.
El ishinen, aghayyn arasynan, basshylar men qosshylar ortasynan «intriga» izdegen sayt iyeleri men oblystardaghy isker әkimderge jala japqan suayttar osy mysaldan ghiybrat alsa ghoy, shirkin! Biraq, әi, qaydam, saytqa suayttar men sauatsyzdar «jazghysh» bolghan uaqytta kimge ne dep uәj aitugha bolady!!.