Abay OMAROV (kollaj)

Dýisenbige qaraghan týnde Qaraghandy oblysyndaghy Balqash qalasynyng AK156/21 jalpy rejimdegi týrmesinde atys boldy. Bir top qarulanghan sottalushylar týrmening syr­tyn kýzetken Ishki ister departamentining ishki әskerine shabuyl jasap, oq atqan. Atys ba­ry­synda baqylau qyzmetining serjantyna oq tiyip, jaraqat alghan. Der kezinde medisinalyq kómek kórsetilgenimen, serjant qaza tabady. Sonymen qatar qylmystyq atqaru jýiesining ýsh adamy jaraqattanady. Sottalushylar sonshama qarudy qaydan alghan? Ázirge belgisiz. Biraq qarulanghan sottalushylargha bes qaruyn asynghan arnayy ja­saq shabuyldap, qylmyskerlerdi qolgha tý­si­­ru­ding bar aila-sharghysyn jasauda. Búl jayyn­da keshe Qaraghandy oblystyq ishki ister departamentining Memlekettik til jәne aqparat basqarmasynyng bastyghy Janatay Sembekov habarlady.

Saghat týngi bir jarymda qa­shu­gha tal­pyn­ghan qylmyskerler týr­me­ning ishindegi óndiris se­hynyng ghiy­maratyna jasyrynyp ýlgergen. Key­bir búqaralyq aqparat qúral­da­ry olar­dyng 30 adamdy tút­qyn­dap alghanyn ja­zyp­ty. Tút­qyn­da­ghy­lardyng kóbi jazasyn ótep jat­­qan­dar eken. Alayda búl a­q­pa­rat­ty Qylmystyq-atqaru jýiesi ko­miy­teti jal­ghan­gha shygharyp otyr.

Resmy emes derekterge sýien­sek, bas kó­terip, býlik shygharyp jýr­gen búl top Hizb-ut-tahrir diny ekstremistik úiymynyng ókil­­de­ri kórinedi.

Abay OMAROV (kollaj)

Dýisenbige qaraghan týnde Qaraghandy oblysyndaghy Balqash qalasynyng AK156/21 jalpy rejimdegi týrmesinde atys boldy. Bir top qarulanghan sottalushylar týrmening syr­tyn kýzetken Ishki ister departamentining ishki әskerine shabuyl jasap, oq atqan. Atys ba­ry­synda baqylau qyzmetining serjantyna oq tiyip, jaraqat alghan. Der kezinde medisinalyq kómek kórsetilgenimen, serjant qaza tabady. Sonymen qatar qylmystyq atqaru jýiesining ýsh adamy jaraqattanady. Sottalushylar sonshama qarudy qaydan alghan? Ázirge belgisiz. Biraq qarulanghan sottalushylargha bes qaruyn asynghan arnayy ja­saq shabuyldap, qylmyskerlerdi qolgha tý­si­­ru­ding bar aila-sharghysyn jasauda. Búl jayyn­da keshe Qaraghandy oblystyq ishki ister departamentining Memlekettik til jәne aqparat basqarmasynyng bastyghy Janatay Sembekov habarlady.

Saghat týngi bir jarymda qa­shu­gha tal­pyn­ghan qylmyskerler týr­me­ning ishindegi óndiris se­hynyng ghiy­maratyna jasyrynyp ýlgergen. Key­bir búqaralyq aqparat qúral­da­ry olar­dyng 30 adamdy tút­qyn­dap alghanyn ja­zyp­ty. Tút­qyn­da­ghy­lardyng kóbi jazasyn ótep jat­­qan­dar eken. Alayda búl a­q­pa­rat­ty Qylmystyq-atqaru jýiesi ko­miy­teti jal­ghan­gha shygharyp otyr.

Resmy emes derekterge sýien­sek, bas kó­terip, býlik shygharyp jýr­gen búl top Hizb-ut-tahrir diny ekstremistik úiymynyng ókil­­de­ri kórinedi.

Bet qattalyp jatqanda:

Ádilet ministrliginde keshe keshkisin shúghyl brifing ótip, onda Qylmystyq atqaru jýiesi komiyteti tóraghasynyng orynbasary Talghat Ahmetov Balqashtaghy oqighagha qatysty birqatar jayttardy naqtylady. Onyng aituynsha, býlik shygharyp, qashpaq bolghan sot­ta­lu­shylar negizinen auyr jәne asa auyr qylmys istegeni ýshin jazagha tartylghandar. Osyn­day adamdardan qúralghan 16 adam týrme aumaghyndaghy óndiristik ghimaratqa bekinip alady jәne olargha qarsy arnayy jasaq tayap kelgen kezde, aralaryndaghy bir-eki adam ottegi qúiyl­ghan balondy jaryp jibergen. Qazir sol jarylystyng saldarynan qaza tapqandardyng de­neleri qirandynyng astynan shygharyluda. Naqty qanshasy ólgeni әzirge belgisiz.

Al jaralanghan qyzmetkerlerge kelsek, olardyng ekeui (qylmystyq atqaru jýiesinen) oqtan, ekeui (ishki әsker) pyshaqtan jaraqat alghan.

Tergeu әli jalghasuda.

Sebebi arnayy jasaqqa berilmey, ylang salyp, alghan betterinen qaytpauyna qara­ghanda, shataq dinge shyrmalghandar ma dey­sin. Áyteuir, sanasy sau adamnyng әreketi emes. Biraq búl aqparatty Qylmystyq-at­qaru jýiesi komiyteti әli naqtylaghan joq. «Ázirge esh aqparat joq», - dep jauap berdi Qylmystyq-atqaru jýiesi komiyteti aq­parat jәne júrtshylyqpen baylanys bó­limining bastyghy Ghalymjan Hasenov.

Jalpy, songhy kezderi dini-ekstremistik aghymdardyng yqpalymen bolyp jatqan nebir jantýrshigerlik, atys-shabys, jarylys oqighalary elimizde jiyilep bara jatqan siyaqty. Byltyr Manghystau oblysy Aqtau qalasynda da sottalushylar týrmede soghys ashyp, 21 adam qashyp shyqqan. Olardyng da radikaldy diny aghymgha qatysy bar bolyp shyqty. Masqara bolghanda, bas bostandyghy shektelgen olardyng qolyna qaru ústatqan sybaylas jemqorlyqqa batqan týrme basshylary ekeni artynan anyqtaldy.

Al biylghy oqighalar jarylystan bastaldy. Aqpan aiynda Aqtóbedegi 168/2 jalpy rejimdegi týrmening qasynda túrghan kólik jarylady. Osy qaladaghy Últtyq qauipsizdik komiyteti departamentining janyn­daghy jarylys ta janshoshytarlyq. Endi, mine, Shúbarshiydegi qandy qyrghyn soghys. Olar da diny aghymnyng «jihadshy­lary» bolyp shyqty. Almatydaghy «Sún­qardyn» jigitterin jayratyp salatyn basbúzarlar da elding esinen kete qoymaghan shyghar.

Búryn-sondy esty bermeytin oqighalar nege endi beleng ala bastady? Elimizde dini-ekstremistik, radikaldy sektalargha qarsy kýresting óz dengeyinde bolmay, sektalar­dyng semirgeni me? Álde búl aghymdardyng artyndaghy yqpal etushi kýshting myqty bolyp túrghany ma?

Árkim әrtýrli sebeppen týsindirui mýmkin. Biraq, bizdinshe, barlyq mәsele byltyr «Hunafa» degen saytta saudtyq Ábu Munzir әsh-Shiynqity degen ghalym­symaq bireuding «Qazaqstan polisiyalaryna qarsy jihad turaly» pәtuasynan bastalyp otyr ma dep oilaymyz. Ol «Minbaru-li-Tauhid uәli-Djihad» (Tauhid jәne jihad minberi) saytynyng pәtualar komiy­tetining mýshesi eken. Soghan elimizding bir top jastary hat jazady. Hatta bylay delingen: «Biz qazaqstandyq jastarmyz, bizding elde poliyseyler bizge qysym jasaydy, keybireuimizdi týrmege de jauyp jatyr. Biz mynaday súraqqa aiqyn jauap alghymyz keledi: kәpirlermen soghysudan búryn olar­dy dinge shaqyru qajet degen ghalym­dardyng birauyzdan aitqan pikirin bile túra, kýpirligimen asqan jәne islam men músylmandargha degen dúshpandyghy­men erekshelenetin keybir poliyseylerdi óltire bastasaq bola ma? Jәne bizding әreketterimiz Alla jolyndaghy jihad sanala ma?»

Búghan әlgi ghalymsymaq bylay jauap qatady: «Qúrmetti bauyrym, sen ataghan soghysudan búryn dinge shaqyru mindeti jayyndaghy ghalymdardyng birauyzdy pikiri shaqyru jihadyna qatysty aitylghan. Al qorghanu jihadyna keler bolsaq, onda aldyn ala dinge shaqyru mindet emes. Búl jaghdayda, kerisinshe, jihadty keyinge qal­dyr­may, bastau mindet bolyp sanalady. Búghan qosa sen poliyseyler qysym kórsetip, týrmege otyrghyzyp jatyr deysin. Búl jaghdayda olarmen soghysu shabuyl jihadyna emes, qorghanu jihadyna jatady. Al әdiletsizdikke, ezgige qarsy toytarys berulering Alla jolyndaghy jihad bolady. Kim osy jolda ólse, sol, Alla qalasa, shәhid bolady. Búghan Said ibn Zәidten jetken Payghambarymyzdyng (Allanyng oghan iygiligi men sәlemi bolsyn) «Kimde-kim ózining mal-mýlkin qorghau kezinde ólse, sol - shәhiyd, kim ózining dinin qorghau kezinde ólse, sol - shәhiyd, kim ózining otbasyn qorghau kezinde ólse, sol - shәhiyd» degen hadiysi dәlel bola alady.

Alayda senderding shekten shyqqandargha qarsy jihadtaryng odan nәtiyje men ózgeris bolmaytyn jalghyzdyng (yaghny jeke bir adamnyn) reaksiyasy bolmauy kerek. Shyndyghynda, senderding әrekettering újymdyq jәne úiymdasqan boluy qajet», - dey kele, әlgi jastardyng búl әreketi sharighatqa esh qayshy emes dep, jastarymyzdy ulandyrady. Mine, dәl osy pәtua Qazaqstanda tútanghan jihadtardyng shyrpysy bolmaghanyna kim kepil?! («Hunafa» sayty qazir ashylmaydy, biraq odan kóshirip basqan veb-sayttar bar, sonyng biri mynau - http://www.magas.ru/content/fatva-o-dzhikhade-protiv-kazakhstanskoi-politsii -)

Endi týrmedegilerding jaghdayyna keler bolsaq. Osydan bir jarym jyl búryn internet betterinde Qazaqstandaghy qúpiya týrme jayynda qaueset tarap ketken bolatyn. Sol aqparatta «osydan eki jylday búryn Qostanay oblysynda dini-ekstremistik úiymdardyng ókilderi ghana oqshaulanghan arnayy lageri júmys istedi» dep jazylghan eken. Ol jayynda gazetimizge de jazghan bolatynbyz (Qúpiya týrme turaly qaueset kimge kerek boldy? Alash ainasy, 26 qyrkýiek, 2009 jyl). Onda Qylmystyq-atqaru jýiesi komiyteti búl aqparatty jalghangha shygharyp, onday týrmening joq ekenin mәlimdegen edi.

Aytpaghymyz, bizge osynday týrme qajet sekildi. Sebebi jalpy rejimdegi týrme­de júmys isteytin bir tanysym týr­mege týsken dini-ekstremistik úiymdar­dyng ókilderi ózderining iydeologiyalarymen ózgelerdi de ulap jatqanyn aityp, olardy onasha ústau qajet degen pikir bildirgen edi. Búl pikirding de jany bar siyaqty. Óitkeni olar temir torgha qamalsa da, esh nәrseden útylyp jatqan joq. Ishten-aq әskerlerin «ja­saqtay» beredi. Olardyng әserli ua­ghyzdaryna arbalghan kameralastary merzimi jetip, «ruhany ústazdarynan» erte shyghyp jatsa, «ishtegi bauyrlaryn» bos­tandyqqa shygharyp alu ýshin kez kelgen jaghdaygha barady. Týrmedegi jýie men týrmening quys-quysyn bes sausaqtay biletin olargha syrttan jýrip, syr alu tipten onay. Sondyqtan da dini-ekstremistik úiymdardyng ókilderin onashada ústaytyn týrme qajet dep oilaymyz. Áytpese is nasyrgha shaba bermek.

Avtor: Saltan Sәken

http://www.alashainasy.kz/main/25515/