Сократ: Ақымақ адам ішіп-жеу үшін өмір сүреді, көкірек көзі ашығы өмір сүру үшін ішіп-жейді, – дейді.

Абай: Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады: біреуі – ішсем, жесем, ұйықтасам деп тұрады. Бұлар – тәннің құмары, бұлар болмаса, тән жанға қонақ үй бола алмайды. Һәм өзі өспейді, қуат таппайды. Біреуі – білсем екен демеклік (7-сөз).

Сократ: Қызық, кез келген адам қанша қойы бар екенін тосылмай айтып бере алады, ал қанша дос-жараны барын лезде еске түсіре алмайды, олардың еш құны жоқ.

Абай: Мағлұм болды: қазақ тыныштық үшін, ғылым үшін, білім үшін, әділет үшін қам жемейді екен, мал үшін қам жейді екен, бірақ ол малды қалайша табуды білмейді екен, бар білгені малдыларды алдап алмақ яки мақтап алмақ екен, бермесе оныменен жауласпақ екен. Малды болса, әкесін жаулауды да ұят көрмейді екен. (5-сөз)

Сократтың: Әлемді қозғағысы келген адам әуелі өзі қозғалуы керек, - деген тағы бір сөзі бар. Абайдың да көксегені сол, қазақ әлемі қозғалуы, ілгерілеуі үшін, ұлт оянуы, алға ұмтылуы керек:

"Адам баласы жылап туады, кейіп өледі. Екі ортада, бұ дүниенің рахатының кайда екенін білмей, бірін-бірі аңдып, біріне-бірі мақтанып, есіл өмірді ескерусіз, босқа, жарамсыз қылықпен, қор етіп өткізеді де, таусылған күнде бір күндік өмірді бар малына сатып алуға таба алмайды. Қулық саумақ, көз сүзіп, тіленіп, адам саумақ – өнерсіз иттің ісі. Әуелі құдайға сыйынып, екінші өз қайратыңа сүйеніп, еңбегіңді сау, еңбек қылсаң, қара жер де береді, құр тастамайды". (4-сөз)

Сократтан бастау алған, адам баласының ой-өрісін ілгерілеткен диалектика Абайда осылай өрбиді.

"Абай жайлы" үзінді.

Серік Әбікенұлының әлеуметтік желідегі жазбасы

Abai.kz