- Егор Андреевич, сізді үш-төрт жыл көлемінде Астана мен Алматыдан жиі көретін болдық. Біздің ел  сізді немен қызықтырды?

-  Қазақстанда  Алматыда менің анам дүниеге келді. Атам мен әжем осында дүниеден өтті. сіздерде әлі көтерілмей жатқан тақырыптар көп. Ал мен жақсы кино түсіргім келеді. Қазақстанға қатысты, қазақ киносына қатысты кез келген жаңалық менің жанымды жадыратады. Бірақ кинондустрия әлі әлсіз, кинопракат жолға қойылмаған. Ресейде де солай. Қазір сіздерде бар болғаны елу-алпыс ғана кинотеатр толыққанды жұмыс істейді. Олардың басым көпшілігі Астана мен Алматыда. Ал Ресейде бұл көрсеткіш төрт жүзге жетіп қалды.

- Сіз «Шәкен жұлдыздары» фестиваліне қонақ ретінде шақырылдыңыз. Фестиваль қоржынына келіп түскен дүниелердің басым көршілігі жастарға арналған. Жастарға, ересектерге арналған фильм несімен ерекшеленеді?

- Егор Андреевич, сізді үш-төрт жыл көлемінде Астана мен Алматыдан жиі көретін болдық. Біздің ел  сізді немен қызықтырды?

-  Қазақстанда  Алматыда менің анам дүниеге келді. Атам мен әжем осында дүниеден өтті. сіздерде әлі көтерілмей жатқан тақырыптар көп. Ал мен жақсы кино түсіргім келеді. Қазақстанға қатысты, қазақ киносына қатысты кез келген жаңалық менің жанымды жадыратады. Бірақ кинондустрия әлі әлсіз, кинопракат жолға қойылмаған. Ресейде де солай. Қазір сіздерде бар болғаны елу-алпыс ғана кинотеатр толыққанды жұмыс істейді. Олардың басым көпшілігі Астана мен Алматыда. Ал Ресейде бұл көрсеткіш төрт жүзге жетіп қалды.

- Сіз «Шәкен жұлдыздары» фестиваліне қонақ ретінде шақырылдыңыз. Фестиваль қоржынына келіп түскен дүниелердің басым көршілігі жастарға арналған. Жастарға, ересектерге арналған фильм несімен ерекшеленеді?

- Сіз бұл сұрақты киноның табиғатын түсінбегендіктен қойып отырсыз деп ойлаймын. Әрбір фильмнің өзінің тағдыры бар. Сондықтан киноға жас мөлшеріне байланысты ен тағуға болмайды. Киноның жастығы немесе жасы, сол сияқты режиссердің жастығы мен жасы ғасырлармен өлшенеді. 70-80 жасқа келсе де мәңгі жас болып қалатын режиссер бар, 40 жасқа  жетпей қарттардың қасына қосылатын режиссер бар. Кеңес Одағы кезінде түсірілген соғысты көрсететін кино мен Ресейдің осы тақырыптағы киносын қатар алып көріңізші. Оларды түсіргендердің бірқатары дүниеден өтіп те кетті. Бірақ көрермендердің көңілінде мәңгі жас болып қалды. Кеңес Одағы кезінде түсірілген фильмдердің бәрі нанымды, сезімге негізделген. Күні бүгінге дейін көрерменін  жоғалтпауының да себебі осы. Ал қазіргі киноларда өмір емес, әсірелеу басым.

Кинондустрияның заңы қатал. Ол тек мықтыларға - табиғи дарындарға ғана орын береді. Батыста  жастардың киіп - жарып шығуы өте қиын. Әлемнің кез-келген нүктесінен үй сатып алуға дәулеті жететін батыстық олигарх 70 жасқа келгенде алғашқы дебютін түсіруі мүмкін. Ал Қазақстан мен Ресейде,   жағдай керісінше. Пародокс. Киноиндустрия нарығында жүргендердің 80 пайызы - жастар.

- Сіз соңғы бірер жыл көлемінде қандай қазақ киносын көрдіңіз?

- Киноиндустрия -тірі ағза. Сондықтан пікір айту қиын. «Жау жүрек - мың бала мың бала» туралы пікірім оң. Ал ден қойып көрген кином - Сатыбалды Нарымбетовтың киносы. Онда менің анам басты ролде ойнаған.

Жалпы, орыстар, қазақтар жақсы кино түсіре алады. Бірақ оны сатуды үйрене алмай келе жатыр. Мықты, сауатты кино үлкен фестивальдарда болмашы қаржыға сатылады. Бұған «мемлекет асырайды» деген қалыптасып қалған қағида кінәлі. Кез -келген әлемдік кино-шедеврмен иық тіресе алатын туындысын болмашы тиын-тебенге сатып тұрған режиссердың санасында «қаржысын мемлекет құйды, шығынды да мемлекет өтейді» деген қағида үстемдік құрып тұрады. Ал қаржысын киноға салған жеке инвестор оған жол бермес еді. Продюсер АҚШ-қа немесе батыс елдеріне  барып кино-нарықпен танысуға, кино саудасының тілін, ағылшын тілін үйренуге ерінеді. Мен мұны барып тұрған жалқаулық дер едім.

- Ресей киносы туралы: Орыстың қандай киносын көруге кеңес бересіз?

- Ресейлік режиссёр Вячеслава Златопольскийдің «Дом ветра» киносын көріңіздер деп кеңес беремін. Жақсы кино. Бірақ ол қалың көпшілікке жеткен жоқ. Бұған прокат жүйесі кінәлі. «Шәкен жұлдызы» тәрізді кинофестивалдер көрерменіне жетпей жатқан киноларға жол ашады, сондай тамаша киноның келгендігі туралы  көпшілікті хабардар етеді. Мұндай кинофестивалдер жас режиссерлар үшін маңызды.

- Ал Батыс, АҚШ режиссерлары қандай киносымен қуантты сізді?

- Мен АҚШ, Батыс  режиссерларының киносын көрмеймін. Себебі онда өмір жоқ, тіршілік жоқ. Жаныңды жадырата алмайды. Батыс режиссерлары адамның психологиясын жаулап алудың, кино түсірудің техникасы мен тілін  жақсы меңгерген. Бар болғаны - сол. Жалпы режиссерлар киноны көп көреді деп ойласаңыз - қателесесіз. Олардың кино көруге уақыты жоқ.

- Сіз түсірген "Антикиллердің" бюджеті екі 2 миллион АҚШ доллары. "Антикиллера-2"-ге қанша қаржы жұмсалды.

- Оған да 2 млн АҚШ доллары жұмсалды.

- Демеушіңіз қай елден табылды? Ресейден бе?

- Жоқ. Мен маған спонсор болыңыз деп ешкімнің алдына барған емеспін. Ақша мені өзі табады.

- Қазір қандай жобалармен жұмыс істеп жатырсыз?

- Қазақстанға қатысты екі жобаны аяқтадым. Оның алғашқысы «Жүрегім менің -Астана» тәуелсіздіктің 20 жылдығына арналды. Қазір Қазақстанға қатысты киноальманахпен, Азербайжанның бірінші ханымы туралы қысқа метражды фильм түсіріп жатырмын. Тақырыбы - «Баку - махаббат алаңы».

- Сіздің біздің елге де  қатысты киноальманахтарыңыз патриоттық тақырыппен шектеледі. Сіз тапсырыспен ғана жұмыс істейсіз бе?

- Елбасыларыңыз Нұрсұлтан Назарбаев жастарға партиоттық тәрбие беруді үндейтін фильмдерді көптеп түсіру туралы жиі  айтады. Демек, Елбасыларыңыздың тапсырмасын орындап жүрмін.

Ресейде де, Қазақстанда да киноальманахтар жайлы «дайын дүниемен ғана жұмыс істейді» деген пікір қалыптасқан. Бұл жаңсақ пікір. Алдыңа келіп түскен сценрийдің тек қаңқасы қана қалады. Қалғаны - тапсырысты қабылдап алушының қиялына байланысты.

- Киноқоржыныңызда бізге қатысты жаңарған дүние бар ма?

- Қазақстан жайлы кино түсірдім. Ол әзірге жалпыға бірдей тарала қойған жоқ. Себебі кинопрокаттың жағдайы менің елімде де, сіздің елде де мәз емес. ТМД елдері үшін қызықты болады деп ойлаймын. Кино оқиғасы Алматы мен Мәскеуде өтеді.

- Сценарий авторы  біздің елден бе?

- Оны айта алмаймын. Әзірге құпия. Мүмкін мен тек продюсер ғана болатын шығармын.

- Егор Андреевич, сізге дағдарыс дем берген тәрізді. Өзге режиссерлар «ақша жоқ» деп жылап жүр. Ал сіз ...

- Маған журналистер осы сұрақты жиі қояды. Дағдарыс басталғалы үш картинаны аяқтадым. Оның ішінде сіздің ел жайлы ірі киножобам да бар.

- Әріптестеріңіз тарапынан қызғанышты байқайсыз ба?

- Талантты режиссерлар жұмыссыз қалды. Біліксіздігінен емес, тапсырыстың жоқтығынан. Екіншіден, мен режиссерлармен мүлдем араласпаймын. Олардың пікірі де қызықтырмайды. Сондықтан сұрағыңызға жауап бергім келмейді.

- Сонда ақсүйектердің де бас қосу кештеріне қатыспайсыз ба?

Маған сіздің сұрақтарыңыз ұнамай бара жатыр.

- Аз ғана болса да олардың пікірі қоғам үшін маңызды. Сонда қоғамдық пікірге де құлақ аспайсыз ба?

- Жетістікті бағалаудың немесе сынаудың, қызғаныштың белгілі бір шегі туралы ойланып көрдіңіз бе? Менің бірде бір халықаралық деңгейдегі сый-марапатым жоқ. Түсірген киноларым аз ғана таралыммен шығады. Қазақстан жайлы түсірген дүниелерім аз ғана таралыммен шықты. Жан-жағым онымен танысып та үлгірген жоқ. Бұл мәселенің бір жағы.

- Екінші жағын ойланып көрдіңіз бе? Сіз бір орында қарап отырмайсыз. Сіз жұрттың көзі мен сөзінде жүресіз. Ондай адамдар жан-жағына жаға бермейді, дұшпандары да, аяқтан шалушылары да көп болады. Мұндай жағдай қазақтың ортасында да көп кездеседі.

- Рас, бір жобадан екінші жобаға сүңгіп жүремін. Олар бір қалыпқа түсіп келе жатыр. Мен ешкімнің ауласына көз жүгірткен жоқпын. өзімнің меншікті аулам бар. Оған баса-көктеп кіруге екінің бірінің дәті бара бермейді. Оларға ұнамаған дүние өзіме ұнайды.

- Өсіп -өнген дәулетті отбасында дүниеге балаларға   «кіші» деген анықтауыш тіркесіп жүреді. Қырықтан асып кетсеңізде әлі «кіші» атанып жүрсіз?

- Мұндай анықтауыштың маған қатысы жоқ. Мен түсіріп жүрген кинолар үлкен Кончаловский немесе Никита Михалковтың жұмыстарына мүлдем ұқсамайды. Олар үшін тіпті бөтен деп те айта аламын. Олардың пікіріне сый-құрметпен қараймын, бірақ жеке ұстанымым маңыздырақ. «Сондықтан кім не дейді?» демеймін, ойға алған дүниеме алаңсыз кірісемін. Никита Сергеевич пен Андрей Сергеевич Ресей тарихына қайталанбас тұлға ретінде енеді. Тарихтан алар менің еншім сіз түгіл өзіме де бұлыңғыр.

Жасым 45-тен асты. «Туысқандарым түсірген кинолардың қасында менің дүнием аласарып тұрмай ме?» деп ойлауға қазіргі жасым да мүмкіндік бермейді. Осыдан 10 жыл бұрын журналистер осындай сұрақ қойса, мүмкін ойланар ма едім. Бұл үшін өкінуге блмайды. Уақыттың әміршісі болып, сағат тілін кері бұру жер бетінде жүрген пенделердің маңдайына жазылмаған. бақыт.

- Сонда да  өте ықпалды әулеттің, беделді туыстардың көлеңкесі дегенді қалай түсінесіз?

-Мен ешкімнің де көлеңкесі емеспін. Мәселеге басқа қырынан келер болсақ, ол маған кедергіден өзге ешнәрсе сыйлаған жоқ. «Ника» мен «Алтын қыран» кинофестивалдеріне мені тек кіші Кончаловский болғаным үшін ғана шақырды. Мұндай жеңілдіктер мені қанағаттандырмайды. Мен Ресейдің ғана емес әлемдік кино-тарихқа Егор Кончаловский болып енгім келеді, сондай атпен қалғым келеді.

- Сіз төлқұжат бойынша Михалковсыз, ал өмірде Кончаловскийсіз. Екінің бірін таңдау сізге қиын тиген жоқ па?

- Кончаловский деген текті әкем таңдады. Себебі Мосфильм екі Михалковқа тарлық етіпті. Ал мен төлқұжат алатын кезде «Егор Кончаловский-джуниор» деп атасақ қалай болады » деген ұсыныс түсті. Бірақ ол көңілімне шықпады. Ал кіші Кончаловский деген атауды ойлап тапқан журналистер.

- МЕКТЕПТЕ оқып жүрген кезіңізді еске түсіріңізші? Ата-аналар жиналысына кім баратын еді? Анаңыз ба?

- Әрине, анам баратын. Есесіне әкем мен анамның қолтаңбасын күнделігіме айна-қатесіз етіп «көшіріп алатынмын». Мектепте тым жақсы оқыдым деп айта алмаймын. Университетті үздік бағамен бітірдім.

- Ағаңыз Никита Михалков сіз жайлы « Бала кезден бастап өз нанын өзі тапты. Әскерге кеткенге дейін көлік жүргізушісі болды» дейді.

- Ол рас. Және оған намыстанбаймын. Мен бала күнімнен сомның ғана емес, тиынның да қадірін біліп өстім.

- Сізбен сұхбатқа дайындық барысында ата -анаңыздың автобиографиялық шығармасын оқып шықтым. Шығармашылықтың мұндай түрі сізге ұнай ма?

- Әдеби шығармалар, әсіресе әкемнің шығармасы туралы сын айту маған өте қиын. Мектепте тым жақсы оқыдым деп айта алмаймын. Сіз оқыған биографияның басты кейіпкері мен екенімді сіз жақсы білесіз.

-Сізді киноальманахтардан бөлек қандай тақырып қызықтырады?

- Қазір біздің ғасырымызға дейінгі 500 жыл бұрын қазақ жерінде өткен тарихи оқиғаларға ден қойып жүрмін. Өте ертедегі Қазақстанда болған тарихи оқиғалар, сақ тайпалары - скифтер жайлы, моңғол шапқыншылығы кезіндегі қазақ даласы жайлы кино түсіруді армандаймын.

- Одан бергі оқиғалар сізді қызықтырмай ма? Мысалы Тәуке хан тұсындағы  Қазақстан мен Ресей арасындағы дипломатиялық қарым -қатынастардың алғаш орнай бастаған кезеңі,  қазақ хандарының тарихы.

- Жақында ғана Ілияс Есенберлиннің «Көшпенділерін» оқып шықтым. Тұнып тұрған тарих.

- Ресейлік киноактер Константин Хабенский «Адмиральда» Кольчактың тарихи бейнесін керемет етіп сомдады.  Бізде толыққанды ашыла алмай, киноның қалтарысында қалып қойған тарихи тұлғалар көп. Мысалы -  Кенесары хан...  Сізді қазақтың хан Кенесінің тұлғасы қызықтыра ма?

-Сіз Кенесары хан өмірінің қай кезеңдерін сомдағанымды қалайсыз?

- Хан Кененің өмірі драмаларға толы. Оны бойында қазақтың қаны бар  ресейлік режиссер түсірсе, керемет дүние болар еді.

- Ойланып көруге болады екен.

- Сіз беделді ата -ананың ықпалында қалып қоймаймын деп қорықпайсыз ба? Шығармашылық дербестігіңізді сақтау сізге қиын емес пе?

- Менің жасым 45 -тен асты. Өзімді жастардың санатынан әлдеқашан сызып тастағанмын. әкем немесе Никита Михалков 45 жасында "Несколько дней из жизни Обломова", "Сибириада", "Романс о влюбленных"фильмдерін түсірді. Ал екіншіден, 1977 жылдар мен қазіргі 2012 жылды салыстыруға мүлдем болмайды.

- Сіз әңгімеміздің басында онша ашыла қоймадыңыз. «Таң атқалы басым ауырып тұр. Бұл «фестивал синдромы» дедіңіз. Сонда Алматыға не үшін келдіңіз? Шығармашылық процестерді сырттай сынау үшін келдіңіз бе?

- Мен Қазақстанға баруыма жол ашатын мүмкіндіктерді бос жібермеймін. Себебі елдеріңізді сүйемін. Шын айтамын. Бұл жолы мен емес, әйелім келу керек еді. Алматыға келу үшін әйелімнің көңілін «көбірек» табуға тырыстым. ТМД киноинудстиясының корифейы Асанәлі Әшімовпен амандасып кетудің өзі неге тұрады.

Мен Қазақстанда өзімнің екінші отаным деп танимын. Алматыға деген ықыласым ала -бөтен. Себебі Алматыға бір келіп кеткен шетелдік оны өмір бойы сағынып өтеді. Маған журналистер «Астана мен Алматының қайсысы көбірек ұнайды?» деген сұрақты көп ұнайды. Екі қала бір-біріне мүлдем ұқсамайды. Тіпті салыстыра да алмайсың. Астана жер бетіндегі өмір сүруге ғана емес кино түсіруге де ең ыңғайлы қала. Кең көше, таза ауа, көлік кептелісі де аз. Камераға қонған шаңды да Астананың желі сүртіп алып кетеді. Маған қазақ қыздары өте ұнайды. Мұнда әдемі қыздар өте көп.

- Анаңыз - Наталья Арынбасарованы телеэкрандардан сирек көретін болып жүрміз.

- Анам экраннан жоғалып кеткен жоқ. Сирек болса да көрініп тұрады. Оның қазіргі жасы кино үшін өте қолайсыз. Жас келіншек болып ойнай алмайды, ал кәрі әженің ролі оған әлі ерте.

- Сіздің атыңызға сын өте көп айтылады. Бірақ соған қарамастан өз-өзіңізге сенімдісіз?

- Сіз мені ашуландыра бастадыңыз. Біреуге қазы ұнайды, біреуге құрбақаның сирағы ұнайды. Ағам    Никита Сергеевич Михалковтың шығармалары туралы пікірім біржақты емес. Маған оның Кеңес одағы кезінде түсірген шығармалары көбірек ұнайды.

- Ал атаңыз немесе әкеңіздің атына айтылған сынды қалай қабылдайсыз?

- ӘКЕМ кинода да, өмірде де үлкен беделге ие болды.

- Сіздің әкеңіз жақсы әке болған шығар.

- Мен сізді түсініп отырмын. Ол бес рет үйленді. Балалары да көп болды. Мен - тұңғышымын. Бір әкеден туған іні -қарындастарымның біразына ата боларлық жасқа жеттім. Әкемнің жаратылысы тауды тік жарып шыққан қарағай тәрізді. Анам туралы да соны айтамын. Рас, әкем маған көбірек көңіл бөле аламады. Бірақ байланысын үзген емес, үзіліп қалуына жол берген де емес. Батыс елдерінде жоғары білім алуыма, француз, ағылшын тілдерін еркін меңгеруіме көңіл бөлді. Ал анаммен бөлініп көрген емеспін. Қазір де анамның қолындамын.

- Сіз «Менің ең үлкен күнәм - қателігім атаммен араласа алмағаным» депсіз. Бұл қателігіңіз әкеңізді алыстан емес жақыннан тануға жол ашқан шығар. Әкеңізбен жиі араласып тұрасыз ба?

- Ол рас. Соңғы жылдары атаммен араласа алмадым. 1990 жылдардың аласапырынында ол жалғыз қалды. Сол кезде оны жалғызсыратпауға тырыстым. Бірақ үнемі қасында бола алмадым. Ал әкем маған алыста болса жақын, жақын да болса -алыс. Әкем маған асқар тау тәрізді. Әкемнің алдына жиі бара алмайсын. Жиірек араласудың қажет екенін білемін. Бірақ қанмен біткен әдетті өзгерте алмайды екенсің. Уақыт өтіп жатыр. Ал анама жиірек көңіл бөлемін.

- Сіздің жастық шағыңыз шетелде өтті. Батыста жоғары білім алдыңыз. Жалпы режииссерға немесе жазушыға батыс не береді?

- Батыс сенімділік береді. Таным -өрісіңді кеңітеді. Менің көзқарасымның жан -жағыммен, тіпті жақын адамдарыммен үйлесім таба бермейтіндігіне батыс әлемімен тым ерте араласуым себеп болды. Айналамдағыларға және қоғамға деген көзқарасым құрдастарыма ұқсай бермейді. «Қазір сіз маған сонда Ресей сізге бөтен бе?» деп сұрақ қоюға дайындалып отырғаныңызды сезіп отырмын. Жоқ олай емес. Мен орыспын Бірақ 45 жылды артқа тастаған өмірімнің тең жартысы Англияда, Америка мен Францияда өтті. Бұл менің орыстық -шығыстық менталитетіме әсер ете алмады.

- Ресейлік басылым сіз туралы «өте ықпалды әулеттің өнімі» дейді. Осыған келісесіз бе?

- Сіз де, мен де қоғамдық формацияның ауыспалы кезеңінде қалыптасты. Сондықтан біздің замандастарымыз ешкімге ұқсамайды. Ешкімге еліктемейді. Мен әкемнің не болмаса Никита Михалковтың көзқарасымен өскен жоқпын. Менің ұстанымым оларға ұнамауы да мүмкін. Бірақ әке мен бала болып немесе аға мен іні болып араласауға, сырласуға кедергі келтірмейді. Мен де Кончаловский -Михалковтар әулетінде ешкімге ұқсамаймын. Менің қанымда қазақтың қаны бар.

- Қазақта «Cырт көз -сыншы» деген бар. Осыдан 10 жыл бұрын шетелден келдіңіз. Орыс киносын көрдіңіз. Әсеріңіз қандай болды? Алға жылжушылықты сезе алдыңыз ба?

- Алғашқы әсерім қуантты. 1990 жылдары дағдарысты бастан кешкен Ресей киносы ес жия бастаған. Алға жылжушылық та бар. Бірақ біздің мемлекет ешкімнің еркіне бағынбайды. Ресей әлі өзін-өзі танып біткен жоқ. Әп-әдемі дүние кез -келген сәтте күйреп түсуі мүмкін. Бірақ бұл трагедия емес. Орыс киносы мың өліп -мың тірілген. Дауыл соғып өткен күннің ертеңіне-ақ күннің жылымық сәулесіне бас көтеріп шыға келеді. қазір жақсы кино түсіретін кез келді.

- Қазаққа да жақсы кино түсіретін кез келді. «Бірақ кедергі не?» деген сұраққа әркім әртүрлі жауап береді.

- Киноға жеке итвестиция тартылды дегенді әлі естіген жоқпын. Тек мемлекет қолдап отыр. Бұл қашанға дейін созылады? Он жыл, әрі кетсе жиырма жыл. Кино өзін-өзі асырау үшін продюсерлер - режиссерлар өз өнімін өзі сатуды үйрену керек. Тек қазақстандық немесе ресейліктер емес, ТМД көлеміндегі режиссерлар өз өнімдерін сата алмайды.

- Сіздің бойыңызда қазақтың да, орыстың да қаны бар. Бұл жайлы не ойлайсыз? Қазақ пен орыс ұлтына әлемдік өркенниеттің көзқарасы қандай? Сіз бен бізге орын бар ма?

-ТМД елдеріндегі бір-біріне ең жақын ұлт орыс пен қазақ. Екеуі де маған жақын. Мысалы, мені сырт келбетіме қарап орыс ұлты деп айта алмайсыз.

- Екі ұлттың бойындағы сізге ұнайтын қасиеттер белгілі. Ал ұнамайтыны, көңіліңізден шықпайтын, сізді жабырқататын тұстары бар ма?

- Ұнамайтын тұстары - өркениет көшіне ілесе алмай келе жатқандығы. Спагетти жеп, «Мерседес» міну -өркенниеттің бөлшегі болу деген сөз емес. Қазақтар да, орыстар жақсы машина жасап шығара алмады, тіпті көйлек-көншек тігіп те жарытпады. Біз киіп жүрген киімімізге дейін өзгеге тәуелдіміз.

- Жаңа қазақ деген ұғым біздің елде де, сіздің елде де бар. Жаңа қазақ немесе жаңа орыстарға тән белгі қандай қасиеттерімен ерекшеленеді?

- Бұл қолдағы қаржыны бей-берекет шашуымен ерекшеленеді. Біздің ұғымымыздағы «үшінші әлем» өкілдерінің шынайы бет -бейнесі осы. Олар жеті атасынан бері байлығы кертілмеген ағылшындық, америкалық миллиадерлерге мүлдем ұқсамайды. Қалталылардың батыстағы әріптестері - гауһармен көмкерілген «РОЛЕКС-терді» сатып алмайды. Қолындағы бар қаржысына 200 мың АҚШ доллары тұратын «Мерседестерді» сатып алмайды.  Сырт көзге өркениетті ұлт болып көрінуге тырыссақ та - жабайылықтан әлі арылған жоқпыз. Дәмханаларға барып, тек қана француз шарабын ішеміз. Бауырсақ пен қымызға мұрнын шүйіре қарайтын қазақтарды да да көріп жүрмін. Бірақ соған қарамастан әлі жабайылықтан арылып біткеніміз жоқ. Қазақтар мен орыстардың ұқсастығы осы жерде көп байқалады. Мен бұл тұста оларға жақсы -жаман деп баға беруден аулақпын. Тек сауалыңызға жауап беріп отырмын. Орыстар өзінің менталитеті жағынан шығыстық топқа жатады. Ол тек қана сырттай ғана еуропа нәсілдес, ал ішкі жан -дүниесі шығыс.  ТМД халықтарының көзқарасы финдер немесе шведтермен салыстырғанда - оптимист. Сондықтан мемлекеттік құрылым демократиялық жүйеден жекелеген адамдардың бақылауына негізделген жүйеге тез ойысып кетті.

- Бұл сізге жақпайтын тәрізді. Ес білгелі әкеңіз батыстың ілімімен ауыздандыруға тырысты. Демократия сіздің қаныңызда эволюциялық жолмен қалыптасуы тиіс еді.

- Мен Кеңес Одағының адамымын. Көзімді ашқаннан өз нанымды өзім табуға тырыстым. Тәрбием осы. Сіз өзіңіз комсомол болып па едіңіз?

-Ия. Бірақ менің өскен ортам сізге мүлдем ұқсамайды. Ғұмыр бойы Қазақстанның бір қиырындағы орта мектепті басқарған қарапайым да ұлы жанның отбасында өстім.

- Онда мен сіздің өлшеммен салыстырғанда жаңа орыстардың қатарынан шығармын. Бірақ мен жаңа қазақ немесе жаңа орыстардың - Брынцаловтардың қатарынан емеспін.

-Сіз өткен жылы ресейлік басылымдарға берген сұхбатыңызда «Шығыс әлеміне жан-тәніммен ғашықпын» депсіз. Бүгінгі айтқандарыңыздың астары да осылай дейді.

- Шығыс шыдамдылыққа үйретеді. Ал Батыс мұны қабылдай алмайды. Батыс -экспансияға иек артады, шыдамдылық, даналық, өнер шығыстықтарға тән қасиет. Қысқасы ХХ ғасырдағы батыс өнері шығыстан нәр алып жатыр. Мен шығыстық дертке тым ерте шалдықтым ба деп қорқамын. Себебі осыған дейінгілер тек қариялыққа бет бұрғанда ғана шығысқа мойын бұрған.

- Әңгімеңізге рахмет!

Әңгімелескен  Гүлбаршын CАБАЕВА,

«Абай-ақпарат»

(Ескерту:  "Алаш айнасы"  газетінде шыққан сұхбаттың толық нұсқасы әріптесіміздің қалауы бойынша www.abai.kz ақпараттық порталына жарияланып отыр).