Конференция қонағы – саясаттанушы Айдос Сарым оқырмандар тарапынан келіп түскен сауалдарға жауап беруін жалғастырып отыр.

Ұлттық партия құруға қатысты ойын айта келіп, Айдос Әміроллаұлы былай дейді: «Егер алдағы уақытта барша партиялар қазақыланады, шын мәнінде қазақ мүддесін қорғаған, қазақтың ұлттық тарихы мен мәдениетінен сусындаған партияларға айналады десек, арнайы ұлттық партия құрудың қажеті де жоқ болар. Ал егер бүгінгі саяси жағдай әлі ұзақ уақыт бойы мызғымай тұра береді, билік ешқандай да саяси өзгерістерге бой бермейді, оларды қажет етпейді десек, онда бұрынғы оппозициялық партиялардың ұлтшыл бағыттағы белсенділері мен жаңадан туындап келе жатқан қазақ ұлтшылдарының екінші буыны бірігіп, қазақ мемлекетінің Тәуелсіздігін қолдайтын, Кедендік одаққа қарсы ашық түрде қарсы шығатын, елдегі жағдайға наразы топтарды, ұлттық буржуазияны біріктіретін партия құрудан басқа жолы жоқ».

- Ассалаумағалейкүм Айдос аға! Ұлттық партия құратын кез жеткен сияқты. Қалай ойлайсыз?

Конференция қонағы – саясаттанушы Айдос Сарым оқырмандар тарапынан келіп түскен сауалдарға жауап беруін жалғастырып отыр.

Ұлттық партия құруға қатысты ойын айта келіп, Айдос Әміроллаұлы былай дейді: «Егер алдағы уақытта барша партиялар қазақыланады, шын мәнінде қазақ мүддесін қорғаған, қазақтың ұлттық тарихы мен мәдениетінен сусындаған партияларға айналады десек, арнайы ұлттық партия құрудың қажеті де жоқ болар. Ал егер бүгінгі саяси жағдай әлі ұзақ уақыт бойы мызғымай тұра береді, билік ешқандай да саяси өзгерістерге бой бермейді, оларды қажет етпейді десек, онда бұрынғы оппозициялық партиялардың ұлтшыл бағыттағы белсенділері мен жаңадан туындап келе жатқан қазақ ұлтшылдарының екінші буыны бірігіп, қазақ мемлекетінің Тәуелсіздігін қолдайтын, Кедендік одаққа қарсы ашық түрде қарсы шығатын, елдегі жағдайға наразы топтарды, ұлттық буржуазияны біріктіретін партия құрудан басқа жолы жоқ».

- Ассалаумағалейкүм Айдос аға! Ұлттық партия құратын кез жеткен сияқты. Қалай ойлайсыз?

- Бұған екі бағытта жауап беруге болады. Егер алдағы уақытта барша партиялар қазақыланады, шын мәнінде қазақ мүддесін қорғаған, қазақтың ұлттық тарихы мен мәдениетінен сусындаған партияларға айналады десек, арнайы ұлттық партия құрудың қажеті де жоқ болар. Ал егер бүгінгі саяси жағдай әлі ұзақ уақыт бойы мызғымай тұра береді, билік ешқандай да саяси өзгерістерге бой бермейді, оларды қажет етпейді десек, онда бұрынғы оппозициялық партиялардың ұлтшыл бағыттағы белсенділері мен жаңадан туындап келе жатқан қазақ ұлтшылдарының екінші буыны бірігіп, қазақ мемлекетінің Тәуелсіздігін қолдайтын, Кедендік одаққа қарсы ашық түрде қарсы шығатын, елдегі жағдайға наразы топтарды, ұлттық буржуазияны біріктіретін партия құрудан басқа жолы жоқ. Екінші конструкция үшін бүгінгі жүйе «ұлтсыз» деп танылып, оған балама партия «ұлттық» болып танылуы қажет. Осы екеуінің қайсысы құлаққа жағымды? Потенциалды түрде осы екі бағыттың бірі орын алады. Үшінші баламасы да бар: балама күш ретінде бүгінгі әсіредіншіл топтар бірігіп, саяси мақсаттары – теократиялық, шариғатқа негізделген мемлекет құру керек деген ұрандармен шығуы мүмкін. Бірақ, бұл әлі бүгін не ертеңнің емес, болашақтың әңгімесі сияқты көрінеді. Бұлар бүгін әлсіз немесе белсенді емес деген сөзім емес. Керісінше, олардың белсенділігі де, мүмкіндіктері де жетіп жатыр. Бірақ олардың ашық саясатқа араласып, дәл партия құрып жаңағыдай ұранмен шығуы үшін де белгілі бір алғышарттар қажет, кем дегенде Ата заңды ауыстыру.

- Айдос мырза, Алтынбек Сәрсенбаевтың жақын пікірлесі болдың, енді оның өліміне Рахат Әлиев тапсырс беруші деп жатыр. Жалпы бұл мәселеге орай пікіріңіз қандай?

- Алтынбек Сәрсенбайұлы мен оның көмекшілерін 2006 жылдың 13 ақпан күні тауып алған күнен бастап қоғам ішінде бұл қылмысқа Рахат Әлиевтің қатысы болуы ықтимал деген пікірлер айтылып келе жатыр. Жағдайды мұқият зерделесек, егжей-тегжейіне барсақ, бұның қисындары мен негіздері де жоқ емес. Мәселенің көптеген тұстары қоғамның, қазақ халқының басым бөлігі болмаса да, зиялы, көзі ашық бөлігінің билікке деген сенімсіздігіне барып тіреледі. Осы кезге дейінгі шындықты жасырған кім? Заң мен қисын атаулының барлығын аяққа таптаған сотты ұйымдастырған кім? Билік пен оның сойылын соққан нақты адамдар, лауазымды тұлғалар. Егер Алтекеңнің ісі қайта зерттеліп, қайта қаралып жатса, кезінде қылмысты тұмшалағандардың тағдыры не болмақ? Біздің бүгінгі күнде талап етіп отырғанымыз бір ғана нәрсе: ашықтық. Тергеу, сот ашық өтсін. Бәріне біздің де, жұрттың да көзі жетсін. Егер осындай қарапайым сұрақтарға билік нақты жауап бермесе, жақын арада Алтекеңнің, Василийдің, Бауыржанның туыстарын, серіктестерін шақырып, оларға барлық құжаттарды ашып бермесе, онда жақында жасалған Бас прокуратура мен АҚШ елшілігінің айтқандарына сеніміміз жоғалады. Анығы бір: шырқыраған шындық ашылмай қоймайды. Бірақ бұндай шындықтардың дер кезінде ашылып, дер кезінде айтылғаны ел тыныштығы, мемлекет тұрақтылығы үшін аса маңызды.

- Бекболат Тілеухан мен Мұхамеджан Тазабековтің діни көзқарасына не айтасыз? Бекболат пен Мұхамеджанға еліктеген Балғынбек секілді өнердің, әдебиеттің жас жігіттеріне сапсита сақал қоюын қалай бағалайсыз? Жас жігіттерге намазды сақал қоймай-ақ оқуға болмай ма?

- Бекболат Тілеуханның, оның қасында жүрген жігіттердің намазға жығылып, сақал қоюы - өздерінің жеке бастарының шаруасы. Мұсылмандық – ата дәстүріміз, ата жолымыз, тарихи сүрлеуіміз. Оған ешкімнің дауы жоқ шығар. Менің, өз басым, бұл азаматтармен келісе бермейтін екі принципті әңгімем бар: біріншіден, Қазақ елінде, жерінде ата-баба дәстүрінен шығатын, қаншама ұрпақ, қаншама сан қарияларымыз, діни қайраткерлеріміз салып кеткен мазхаб пен діни түсініктерден, ұстанымдардан, практикалардан ауытқымағаны абзал. Екіншіден, осы азаматтар болсын, басқасы болсын, жерден жеті қоян тапқандай қазақ болмысынан, тарихынан, мәдениетінен туындаған, бастау алатын дүниелерді жоққа шығаруын қабылдай алмаймын. Қазақстанда ешбір адамды пайғамбар санамаймын. «Аруақ», «Тәңірі», «қазақ өнері», «қазақ дәстүрі», «қазақ ырымдары» деген сөздерді естісе болды, «Астапыралласын» айтып, мүңкір-нәңкірді көргендей болатындарды айтып отырмын. Бабаларымыз әп-әдемі мұсылман болған. Бүгінгі кейбір деятельдерден көп білмесе, кем білмеген. Ислам деп өзге елдердің этномәдени саясаты мен мәдени-философиялық, саяси-философиялық көзқарастары мен ішкі доктриналарын, тіпті сырт киімдерін де таратып жүргендер аз емес. Бұларға қазақ қауымы бірігіп, «Қойыңдар, айналайындар!» деп ашық айтуы керек.

- Айдос бауырым армысың! Халқымыздың саяси белсенділігі өте төмен екені рас. Дастархан басында отырып даурықпа әңгімеден аспайды. Менің ше, қазақ баласы өзін елдің, жердің иесі ретінде сезінбейді. Майдандағы секілді көп халық жиналатын болса, билік есептесуге мәжбүр болатын еді. Ұлтымыздың саяси белсенділігін қалай оятамыз?

- Айтқаныңызбен толық келісемін. Бірақ, қаймана қазақты сынамас бұрын мынаны да естен шығармайық. Ғасырлар бойы тапталған намыс, азаматтық, адами, ұлттық қасиеттер бір күнде, тіпті 20 жылда бірден ояна қоймайды. Оның үстіне елде отарсыздану, коммунистік және тоталитарлық санадан арылу жұмысы мүлдем жүрген жоқ, жүрсе тек белсенді топтар арасында, стихиялы түрде, бағыт-бағдарсыз жүріп жатыр. Майдандағы жағдаймен салыстырудың өзі қиын. Егер бізде ең болмаса 5-6 жыл тәуелсіз телеарналар қызмет етсе, солар арқылы барлық күштер пікір таластырып, ашық сөз жарыстырған мәдениет болғанда, біздің алаңдарда да миллиондаған болмаса да, 100 мыңдаған адам құжынап тұрар еді. Бүгінгі тұйықталған авторитарлы режим қоғамның шын мәнінде оянғанын, өз-өзіне жауапкершілігін алып, азат азаматқа айналуын қаламайды. Егер елде 17 миллион емес, ең болмаса 1 миллион азат азамат болса, біздің елдегі билік 22 жылда кем дегенде екі рет өзгеретін жөні бар еді. Оның үстіне, біздегі белгілі бір мүдделері бар қалталы топтардың барлығы дерлік билікке тәуелді. Біздің халық тек өзінің қара басының мәселесіне келген кезде бас көтеріп, мәселесі шешілген бойдан кешегі каһары мен жігерінен айрылып қалады. Сен тимесең, мен тимен деген үрдіс, баяғы. Ал бұндай қоғам, мұндай адамдар өз елінің, мемлекетінің иесі бола ала ма? Жайлаудың шөбін оттап жүрген қой сол жайлаудың иесі ме? Еліне жауап беру үшін адам кем дегенде өзіне-өзі жауап бере алатын, өз қажетін талап ете алатын, сол үшін әрекет ете алатын жағдайға жету керек. Сондай дәрежеге жеткенде ғана біздер ауыл, аудан, облыс, қала, мемлекет үшін жауап бере алатын жағдайға жете алатын шығармыз. Сонда ғана осы елдің, осы жердің иесіміз деген тұжырымға келеміз. Жердің иесі, мемлекеттің киесі ретінде баршаның, әсіресе өзіміз тағайындаған, сайлаған биліктен есеп сұрай бастаймыз. Бізде, әзірге, бұның шеті де көрініп отырған жоқ. Ұлттық мемлекет құру үшін де, ұлттың санасын ояту үшін де бүгін біздер демократиялық үрдістер үшін күресуіміз керек. Бейбіт жолмен, заңды жолмен. Дегенмен, ең басты мәселе - демократияны құрамыз, басқаны жасаймыз деп мемлекетті, оның Тәуелсіздігін жойып алмауымыз қажет. Тағы бір қосарым бар: күллі ұлттың, барша қоғамның оянуы дегенді түсінбеймін. Ұлт та, қоғам да жекелеген азаматтардан құралады. Қоғам оянса әрбір жеке азаматтың жеке-дербес оянуы арқылы оянады, қозғалысқа түседі. Әрбір көзі ашық адам айналасындағы адамдарын, таныстарын «ұйықтатқызбай», үнемі түртіп, қажап, намысын арттырып, жеке-дара белсенділікке итермелеп жүрсе болғаны. Барлық елдерде демократиялық транзит осы бағытпен өткен.

- Айдос мырза, істеріңіз оңды болсын!

1. Жуырда өткен халық өкілдерінің құрылтайына саясатшы ретінде көңіліңіз тола ма? Онда көтерілген мәселелерді билік құлағына іле ме?

2. Қазақ тілі орыс тілінің көлеңкесінде қалды деген пікірге алып-қосарыңыз бар ма?

- 1. Жоқ, көңілім толмайды. Себептерін талай мінберлерден, интернетте ашық айттым. Менің ойымша, билік бұл жиынның қарарларына пысқырып та қараған жоқ. Тіпті ресми жауап та бермейді.

2. Өкінішке орай, өмірдің шындығы солай. Биліктің жүйесіз, кереғар саясатының кесірінен елдегі нағыз мемлекеттік тіл - қазақ тілі емес, орыс тілі. Нақты сұрағыңызға нақты жауабым осы.

- Айдос мырза, жақында кеңесшісі тұтқындалған Павлодар облысының әкімі Ерлан АРЫН өз еркімен қызметінен кетті. Баспасөз хатшысы солай мәлімдеме таратты. Сіз Ерлан Арынның бұл ісін дұрыс деп бағалайсыз ба?

Енді Ауыл шаруашылығы министрінің орынбасары М.Өміряев деген парамен ұсталды деп жатыр. Ал Ауыл шаруашылығы министрі А.Мамытбеков әзірге үндемей отыр. Оның қызметін өз еркімен тапсыруға батылы жете ме? Егер Мамытбеков қызметінен кетпесе, оның креслосынан айрылғысы келмеуін қалай бағалайсыз?

- Шындап келсек, Ерлан Арын мырзаның қызметінен кетуіне оның кеңесшісінің айыпты болуы себеп болды дегенге сенбеймін. Бұл - ресми себебі болуы мүмкін, бірақ негізгі себептері мен салдары «көлеңкеде» жатыр. Ал енді принципке келсек, орынбасарың немесе қызметкерің қылмыс жасапты екен деп басшының міндетті түрде қызметтен кетуі керек дегенді өз басым түсіне бермеймін. Егер мен оның қылмысы туралы бейхабар болсам, оған қатыспасам, бірақ қызметімді адал атқарсам, мен неге қызметімнен кетуім керек? Мысалы, мен бастықпын, өзім ешбір шешімді қабылдамай, орынбасарларымның «рухи көкесі», «крышасы» болсам, онда кетуім керек. Бірақ, министрлікті не облысты басқарып отырып, мен барша бастық атаулының барлығы үшін қалай жауап бере аламын? Егер барлық мәселеге жеке өзім араласып отырсам, онда орынбасарлардың, басқа қызметкерлердің қажеті не? Егер мен әрбір қағаз бен шешімнің дайындалуымен айналысатын болсам, менің стратегиялық мақсаттармен айналысатын уақытым да қалмайды ғой! Сондықтан «қызметкерің тұтқындалса, сен міндетті түрде отставкаға кетуге міндеттісің» деген принципті түсінбеймін, қабылдай алмаймын. Егер мен, мысалы, басшы ретінде орынбасарымның не қызметкерімнің сотпен дәлелденген қылмысын орасан зор деп тапсам, онда отставка туралы арыз жазуыма болады. Бірақ, оны қабылдау-қабылдамау менің үстімдегі басшының жұмысы болмақ. Бірақ, күмәнді принципті сақтаймын деп жұмысты, жұмыстың түпкілікті стартегиялық мақсатын естен шығарып алмау қажет. Жақында үкімет сынынан кейін, отставкаға кеткен вице-министрлердің біразын адами, кәсіби тұрғыдан жап-жақсы білетін едім. Қолынан іс келетін азаматтар еді барлығы. Олардың қізметінен кетуі мемлекеттік мүддеге, нақты жұмысқа өзінің зиянын тигізіп отыр деген пікірдемін. Басшылар, кім болса да, қажет кезінде тек қана бас шұлғи бермей, өз қызметкерлері үшін күресе де білгені дұрыс. Қажет болса, мәселені көлденеңінен қою да қажет. Мысалы, премьердің орнында болсам, әлгі вице-министрлерге ара түсіп, президенттің алдына да бару қажет еді. Осы тұрғыдан алсақ, Мамытбековтың тірлігін қолдаймын. Егер сот оның орынбасарын айыпты деп таныса, онда ол өз шешімін, ұстанымын айтар. Оған дейін Мамытбеков ешкімнен ұялмай орнында тапжылмай отыра берсе де болады.

- Бергей Рысқалиевтың қылмыстық тобы бар дейді. Ісі сотқа жолданды. Оған қандай жаза берілуі мүмкін? Әлде сот оны ақтап жібере ме? Мұндай болуы мүмкін деп ойлайсың ба? Жалпы Бергей мен Аманжан (ел Ахаман дейд) Рысқалиевтар қылмыстық топ құрған ба? Оларға тағылған айыптар туралы не дейсің?

- Өзім де Батыс аймағының тумасымын. Сондықтан осы өңірдегі жаңалықтарды баспасөзден емес, туыстардан, сол жақтағы тамыр-таныстардан тікелей алып отырамын. Атырау, оның үстіне, кезінде өзім де қызмет еткен аймақтың бірі. Жағдайды ішінен білетін адам ретінде айтарым мынау: облыстағы ұрлық-қарлық туралы әңгімелердің жайылып кеткеніне, әрбір тендер үшін қаншама пайыз, откат сұратқаны жайлы әңгімелерді полициясыз да, прокурорсыз да талай естіген едім. Мен үшін бұларының бірі де жаңалық емес. Бұны Бергей Рысқалиев құрған қылмыстық топ пен соның жасаған қылмысы деп айтуға бола ма? Менен сұрасаңыз: ия, солай дер едім. Бірақ, мен сот емеспін, ал заң бойынша адамның қылмысты-қылмысты емес екенін тек қана сот анықтай алады. Алайда сотымыздың да сиқын жақсы білеміз. Сондықтан Бергейлерге сырттай үкім шығарылады деп санаймын.

Мені сарапшы ретінде, азамат ретінде қызықтырып отырған мәселенің бірі – Рысқалиевтердің Жаңаөзен оқиғасына қатысы болуы мүмкін деген әңгімелер. Менің ойымша келесі жылдың басты соттық интригасы, қызығы осы болмақ. Егер бұнысы дәлелденсе, деректері, куәгерлері табыла қалса, онда Жаңаөзен оқиғасына мүлдем басқа жағынан қарауға мәжбүр боламыз.

- Ассалаумағалейкум Айдос.

1. Ресейдің "Украинаға 15 млрд. көмек беру" шешімі. Қателік пе, көрегендік пе ?

2. Өзінің саясатын әрі қарай жалғастыратын мұрагерді анықтау Елбасы үшін қиын да, күрделі шаруа екені белглі. Оның себебін әркім әрқалай түсіндіріп жүр. Ал, сіздің ше қалай болуы мүмкін. Мұрагерді айқындаудың негізгі қиындығы неде деп ойлайсыз? Бұл мәселеде саясаткер ретінде Елбасы неден күдіктенеді, неден қауіптенеді деп ойлайсыз, сарапшы ретінде.

Рақмет.

- 1. Ресейдің Украинаға «көмек беруі» қателік те, көрегендік те емес, имперлік амбиция үшін төленген құн. Бұл қаражаттан Ресей, Ресей халқы көк көпейкі пайда көрмеуі мүмкін, тіпті қайтпауы мүмкін. Бір жылдан кейін болатын сайлауда билікке Януковичтің қарсыластары келеді деген тұжырымдар бар. Олары рас болса кешегі жасалған келісімдер Ресейге пайда емес, зиян алып келеді.

2. Қиын сұрақ екен. Мен елбасының күнде ақылдасатын кеңесшісі немесе психологы емеспін. Білетінім, президенттің өз билігін өз еркімен біреуге тапсыратындай ниетін байқамадым. Жақында Орал қаласында іссапармен болған кезінде «Құдай қаласа тағы да сайлауға түсемін» дегендей ниетін білдіріп қалды. Менің пікірім - түседі. Және түсіп қана қоймайды, сол сайлауда бірінші турда жеңіске жетеді. Мәселе сол жеңістің пайызы мен құнында болып отыр. Назарбаев сияқты өзінің қызметін мессиандық тұрғыдан түсінетін саясаткерлердің бір үлкен трагедиясы бар: олар қашанда елді қалай құруды мен ғана жақсы білемін, мені халқым жақсы көреді, Құдай маған ұзақ ғұмыр береді деп имани сенеді. Бұның өзі көптеген адами, саяси, технологиялық, психологиялық қайшылықтарға апаратыны анық. Әрине, әрбір адамның басына сан алуан пікір, ой келеді. Бірақ, өзінің кететініне өзі күмәнмен қарап отырғандықтан, Назарбаев мұрагер мәселесін біреулермен жіті талқылап жатыр, соған тыраштанып қызмет етіп жатыр деген алып-қашпа әңгімелерге сенбеймін.

- Неге Қазақ Ұлтшылдарының бас біріктіруіне құлқыңыз жоқ? Неге өзгелерді мұқатуға, аяқтан шалуға мықтысыз? Сіз Мұхтар Тайжан мен Қасым Аманжол сияқты Қазақ үшін шын ықыласыңзбен жүрсізб е? Әлде сіз өз атақ-абырой жинаумен басқада жеке мүддеңізді ойлап жүрсіз бе? Сізден Қасым, Мұхтарларға қарағанда біраз жасандылық пен іштарлық байқалады, ол Мақсат Нұрыпбаймен болған пікір таласыңызда қатты білінген. Өзіңіздің саясатағы шын басты мақсатыңызды айтыңызшы.

- Бір сұрағыңыздың өзі бірнеше сұраққа тарап, бір бөлек сұқбатты қажет етіп отырғандай. Дегенмен жауап беріп көрейін.

Қазақ ұлтшылдарының барлығы бір ұйымда болуы керек дегенді түсінбеймін, қабылдай алмаймын. Себебі қазақ ұлтшылдары 2-3 мәселе бойынша біріге алса да, 200-300 мәселе бойынша келісе алмайтын, ойлары, ұстанымдары, дүниетанымдары өзгеше азаматтар, адамдар. Мен адамдардың, азаматтардың мінез-құлқына, дүниетанымына, саяси ұстанымына қарай біріккенін қалаймын. Себебі мен айтқандай түсінік болмаса, кез-келген бірлестік екі айдан кейін бір-бірімен қырқысып, быт-шыт болып тарайды. Бұны мен ойлап тапқан жоқпын, өмірдің заңдылығы. Тіпті, сіз айтып отырғандай, мен құрылтай кезінде Мақсат Нұрыпбайдың портфелін көтеріп, қасында «Көке, көке» деп аузына қарап жүрсем де қоғамдық өмірде ештеңе өзгермес еді. Ал нәтижесі жоқ жиын-құрылтайларды жаным жек көреді. Аз-маз өмірімде осындайлардың талайын көзіммен көрдім, кәдімгідей шаршаппын солардан.

Мұхтар, Расул, Қасым сияқты азаматтармен бірігіп, сөйлесіп, пікірлесіп жүруіміз – бір-бірімізді сыйлағандықтан, ортақ мүдделестіктен, өмірге деген ұқсас ұстанымдардың бар екендігінен туындап отыр. Бұл жерде мен азаматтардың арқасында немесе азаматтар менің арқамда бедел жинап жүр деу күпірлік пен білместік. Күнде кездесе алмасақ та, телефонмен, интернет арқылы үнемі ақылдасып отырмыз. Осының негізінде «Азамат» деген интеллектуалдық клубты құрдық. Шынайы мүдделестік, пікір, ой, іс бірлігі бір күнде келмейді. Бұл белгілі бір мерзімді, біріккен әрекетті талап етеді. Қалғанын уақыттың еншісіне қалдырайық.

- Құрметті Айдос мырза!

Қазақ әлі оянбады деп әлемге жар саламыз. Осының астарында ұрпақтан ұрпаққа берілген қорқыныш жатқан жоқ па? Украин бауырлар геноцидтен кейінгі синдром деп кезіндегі аштықтың зардабын зерттеуде. Қазақ халқы да талай геноцидті бастан өткерді. Соңғысы - Жаңаөзен. Менің ше, қазақтың рухын көтеру үшін Алаш ардақтылары туралы көбірек айту, олардың өмір жолы туралы фильмдер түсіріп көпшілікке көрсету, ең бастысы ел бойындағы үрейден арылту үшін қазақ тілді практикалық психологтар шетелдің озық пси-технологиясына сүйеніп жұмыс істеу керек сияқты. Сіз қалай ойлайсыз?

Психолог

Қызылорда.

- Менің ойымша сұрақ қойып отырған азаматымыз өзі сұрақ қойып, өзі жауап берген сияқты.

Рас, бүгінгі қазақ қоғамын отарлық кезден келе жатқан талай үрей мен қорқыныш билеп отыр. Одан арылудың бірден-бір жолы тарих пен мәдениет болса, екіншісі – заманауи психологияның жетістіктерін ескерген ғылыми ізденістер мен практикалар.

Өкінішке қарай, біздің қоғамда психология, психолог дегендер ұятты дүние деп қабылданады. Бұнымыз мүлдем дұрыс емес. Дәл бүгін біздер психологтарды, әсіресе балалар психологтарын мыңдап дайындауымыз керек. Бүгінгі қатыгездік, бүгінгі суицидтер де психологтардың аздығының, барының дұрыс жұмыс істемей отырғанына тікелей байланысты. Сондықтан бірінші кезекте психология мен психологияларды ақтап алуымыз керек. Содардың қызметіне деген оң пікір, қажеттілік тудыруымыз керек сынды. Ал ниет болса, мемлекеттік қолдау болса, талай нәрсені біртіндеп бітіруге болады.

- Ассалаумағалейкум Айеке! 2016-17 жылдары президенттік сайлау болуы мүмкін. Менің ойымша, сол сайлауға Сіз немесе Мұхтар Тайжан қатысқаны жөн сияқты. Әйтсе де қазақ тілін дұрыс білмейді деген желеумен Мұхаңды емдиханнан өткізбей қоюы мүмкін. Жалпы Ұлтшылдар парламенттен орын алып, президенттікке өздерінің арасынан мықты кандидатты ұсынса қатып кетер еді. С.Ж.

-  2016-2017 жылғы сайлау науқандарына қазақ ұлтшылдары үлкен саяси бағдарламамен, саяси белсенділікпен барып, барлық сайлау түріне, оның ішінде президенттік сайлауға ат салысқаны ауадай қажет. Формасын, тәсілдерін, технологияларын әлі талқылайтын болармыз. Бұның барлығы бір күнде шешілмейді. Бірақ, іштей де болса көптеген мүмкіндіктерді, жолдарды осы кезден бастап талқылаған дұрыс. Ол кезде ұлтшылдарды біріктіретін партияны тіркей ме, тіркемей ме, ол екіталай дүние. Бірақ, басқа да жолдарын іздеген абзал.

Ал президент сайлауына келсек, Мұхтармен бұл туралы сөйлесіп те көрмеппіз. Егер Мұхтар, басқа да лайықты азаматтар президент сайлауына түсуге құлық, ниет танытып жатса, мен кез-келгенін құлшына қолдауға әзірмін. Шыным - осы. Өзім сол сайлауда парламент сайлауына қатысуға құлықтымын.

(Жалғасы бар)

Abai.kz