Алаш қозғалысы – ХХ ғасырдың басында қазақ халқының ұлттық тәуелсіздігі, мәдени және саяси құқықтарын қорғау мақсатында ұйымдастырылған қозғалыс.

Алаш азаматтары – осы тарихи кезеңнің жарқын өкілдері, олар өз уақытында қазақ жерінің тәуелсіздігін аңсап, халықтың болашағы үшін күресті.

Алаш қозғалысы 1905 жылғы Ресейдегі реформалар мен либералдық өзгерістер кезеңінде пайда болды. Бұл кезеңде қазақ қоғамында ұлттық сана-сезім оянып, саяси белсенділік артты. Алаш азаматтары қазақ халқының мәдени, білім беру, және экономикалық жағдайын жақсарту үшін жұмыстар жүргізді.

1917 жылы, Ақпан революциясынан кейін, қазақ зиялылары Алматыда (сол кездегі Верный) «Алаш» партиясын құрды. Партияның жетекшілері арасында Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынұлы, Мағжан Жұмабаев, және басқалары болды.

Алаш партиясы қазақтардың автономиясын құруды, жер мәселесін шешуді, білім беруді дамыту мен ұлттық мәдениетті сақтау мақсатында жұмыс істеді.

1917 жылдың желтоқсанында Алашорда үкіметі құрылды. Алашорда – қазақ халқының автономиялық басқару органы болып, ол мәдени, саяси және әлеуметтік реформаларды жүзеге асыруды мақсат етті.

Алашорда азаматтары елдің дербестігі мен ұлттық мүдделерін қорғау үшін аянбай еңбек етті. Алаш азаматтарының еңбектері қазіргі Қазақстан тарихында маңызды орын алады. Олар қазақ әдебиеті, тіл білімі, және білім беру саласында көп үлес қосып, ұлттық идеологияның қалыптасуына ықпал етті.

Ахмет Байтұрсынұлы қазақ тілінің грамматикасын жазып, ұлттық әліпбидің негізін қалады. Мағжан Жұмабаев болса, қазақ поэзиясының дамуына үлес қосып, ұлттың рухын көтерді.Алаш қозғалысы Кеңес үкіметі тұсында қуғын-сүргінге ұшырады. Көптеген алаштықтар репрессияға түсіп, абақтыға қамалды.

Дегенмен, олардың идеялары мен ұлттық қозғалысы бүгінгі күні қазақ халқына жаңа серпін беруде. Алаш азаматтарының мұрасы қазіргі заманғы қазақстандық қоғамда ұлттық сана-сезім мен патриотизмнің қалыптасуына ықпал етеді.

Алаш азаматтары – қазақ халқының ұлттық тәуелсіздігі мен мәдени мұрасын қорғаушылар. Олардың идеялары мен күресі бүгінгі ұрпаққа үлкен өнеге. Алаш қозғалысының тарихы – қазақ халқының өткенін, бүгінін және болашағын біріктіретін маңызды кезең. Алаш азаматтарының ерліктері мен еңбектері әрқашан ұмытылмайды, олар – біздің ұлттық мақтанышымыз.

Бағлан Ташимов

Abai.kz