Кеше Президент Қасым-Жомарт Тоқаев «Орталық Азия - Еуропа Одағы саммитіне қатысу үшін Өзбекстанға барды. Жұмыс сапары аясында ол Еуропалық кеңес президенті Антониу Кошта, Еуропалық комиссия президенті Урсула фон дер Ляйен, Еуропалық қайта құру және даму банкінің президенті Одиль Рено-Бассомен кездесті.

Одан кейін Мемлекет басшысы Өзбекстан президенті Шавкат Мирзиёевпен жүздесіп, екі ел арасындағы ынтымақтастықты тереңдету мүмкіндігін талқылады. Тараптар Халықаралық өнеркәсіптік кооперация орталығын іске қосу жұмысын жеделдетуге уағдаласты.

Ал бүгін «Орталық Азия - Еуропа Одағы» форматындағы алғашқы саммитке қатысатын президенттер мен шетелдік делегаттар Самарқандтағы «Конгресс-орталыққа» жиналды.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаевты әдеттегідей Өзбекстан басшысы Шавкат Мирзиёев есік алдынан қарсы алды. Бірлескен суретке түсу рәсімінен соң Мемлекет басшысы саммит өтетін негізгі залдағы орнына жайғасты.

Бүгінгі саммит аясында көлік-логистикалық жобаларды бірлесіп қолға алу, стратегиялық шикізат бағытындағы серіктестік, экологиялық таза және тиімді энергия өндіру көздерін енгізу мүмкіндіктері талқыналады.

Бұған дейін іс-шараға қатысты пікір білдірген Еуропалық кеңес президенті Антониу Кошта «Орталық Азия - Еуропа Одағы» саммиті өңір елдері мен еуроаймақ мемлекеттерінің орнықты дамуына тірек болатын ынтымақтастық бағытын айқындайтын алаң болатынын мәлімдеген еді.

Бүгін мінберде Қасым-Жомарт Тоқаевпен бірге Өзбекстан Президенті Шавкат Мирзиёев, Еуропалық Кеңес Президенті Антониу Кошта, Еуропалық комиссия Президенті Урсула фон дер Ляйен, Қырғызстан Президенті Садыр Жапаров, Тәжікстан Президенті Эмомали Рахмон, Түрікменстан Президенті Сердар Бердімұхамедов, Еуропа қайта құру және даму банкінің президенті Одиль Рено-Бассо сөз сөйледі.

Президентіміз Еуроодақпен байланысты ілгерлету мақсатында бірнеше түйінге тоқталды:

«Сауда және экспорт

- Қазақстан ЕО нарығына жалпы құны 2 миллиард доллардан асатын 175 тауар түрінің экспортын ұлғайтуға дайын;

- Еуропа Одағы шетелден импорттайтын мұнайдың 13 пайызға жуығы біздің елімізге тиесілі. Оның басым бөлігі Каспий құбыр консорциумы (КҚК) арқылы тасымалданады;

- Еуропа Одағы аталған консорциумның тұрақты әрі ұзақ мерзімді жұмыс істеуіне қолдау білдіріп отыр. Қазақстан мұны жоғары бағалайды және шикізат тасымалдаудың балама жолдарын да дамытады.

Энергетика және тасымал

- Total, Eni, Svevind секілді бұрыннан келе жатқан серіктестерімізбен және басқа да еуропалық компаниялармен жаңартылатын энергия көздері және «жасыл» сутегі өндірісі жобалары қолға алынды;

- Қазақстан Өзбекстан және Әзербайжанмен бірлесіп, «жасыл» энергияны Каспий теңізі арқылы Еуропа нарығына жеткізетін электр желісін салу бойынша ірі жобаны бастады;

- Қазақстанда Еуропа Одағы экономикасына қажетті 34 шикізаттың 19 түрі өндіріледі. Оның қатарында уран, титан, мыс, литий, кобальт, вольфрам және басқа да көптеген элементтер бар;

- Еліміз ЕҚДБ банкімен арадағы келісім бойынша геологиялық барлау саласында бірлескен жобаларды іске асырып, кен игерудің озық тәжірибесін енгізіп жатыр;

- Былтыр Транскаспий халықаралық көлік дәлізімен контейнер арқылы тасымалданған жүк көлемі 62 пайызға артып, 4,5 миллион тоннаны құраған. Мақсат – 2027 жылға қарай бұл көрсеткішті 10 миллион тоннаға дейін жеткізу;

- Қазақстан әлемдегі ядролық отынның 40 пайызға жуығын қамтамасыз ету арқылы таза энергия өндірісінде маңызды рөл атқарады.

Технология және инновация

- Жыл басында Қазақстанда Президент жанындағы Жасанды интеллект бойынша халықаралық консультативтік кеңестің негізі қаланды;

- 100 мың жоғары білікті IT-маман даярлауды көздейтін ауқымды бағдарлама жүзеге асырылып жатыр;

- Астанада AlemАi жоғары технологиялар орталығы құрылуда;

- Президент Astana Hub базасында «Орталық Азия – Еуропа Одағы» инновациялық кампусын ашуды ұсынды.

Ғылым және білім

- Президент Сирек кездесетін металдарды зерттейтін аймақтық орталық құруды ұсынды;

- Жасанды интеллект, су ресурстарын басқару, биотехнология секілді маңызды салаларда маман даярлауға ерекше басымдық беретін «Орталық Азияға арналған Erasmus+» бағдарламасын әзірлеу жөнінде бастама көтерілді.

Халықаралық саясат және қауіпсіздік

- Жаһандық тұрақсыздық жағдайында әлемде болып жатқан күрделі оқиғаларға баға беруде барынша ұстамдылық пен жауапкершілік таныту керек;

- Барлық елді БҰҰ Жарғысы мен жалпыға ортақ халықаралық құқық қағидаларын мүлтіксіз сақтау үшін барынша күш-жігер жұмылдыруға,  сондай-ақ Бас хатшы Антониу Гутерриштің қызметіне қолдау білдіруге үндеді.

- БҰҰ-ның құрылғанына 80 жыл толған сәтте мұның өзектілігі арта түседі.

- Қазақстан кез келген қақтығыстың бейбіт жолмен шешілуін жақтайды. Сондықтан Украинаға қатысты келіссөздердің басталуын құптайды.  Мәселенің күрделі екеніне қарамастан, шиеленістің оң шешімін табатынына сенім артады» деп сөзін қортындылады.

Abai.kz