Қазақстан халқы Ассамблеясының

  алдағы 18 сәуірде болатын ХХІ сессиясына

                                                              АШЫҚ  ХАТ

  Біз, Астана қалалық «Мемлекеттік тіл» қозғалысының Басқарма мүшелері, Елбасының ұйғаруымен осыдан бірнеше жыл құрылған Қазақстан халқы Ассамблеясын құптаймыз. Біздің де құрылғанымызға 10 жыл болып қалды. Тау қопарып тастамасақ та, мемлекеттік тілдің өміршең болуына бір кісідей атсалысып келеміз. Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшелері ел Парламентінің құрамына да кіріп жатыр. Жарайды, болсын-ақ дейік. Бірақ та осы ассамблеяның толыққанды істерін әлі күнге дейін көрмей-ақ келеміз.  Ассамблея мүшелері осы елдің жерін жайлап,  суын ішіп отырса да, бірде-бір рет мемлекеттің атауын алған қазақ тілі туралы жұмған ауыздарын ашпайды, бірде-бір рет мемлекеттік тіл туралы не отырыс, не семинар, не конференция, басқосу өткізген жоқ. Еліміздің аумақтық тұтастығымыз туралы да ассамблея жиылыстарында сөз етілмейді.

Мәселен, жер-су, қала, кент, ауыл, оқу орындары, көше аттарын атау туралы.

Ешқандай саясатқа, жершілдікке, ұлтшылдыққа, ру-елдік намысшылдыққа салмай-ақ, сол жердің табиғатын, жағрафиялық жаратылысын ерекшелігін ескере отырып, айтуға оңай, жаттауға жеңіл, көңілге қонымды, ауызға толымды, қоғам өзгерген сайын бұлтылдатып өзгерте бермейтін дұрыс ат қойсақ халық та разы, болашақ жас ұрпақ та разы, аруақ та разы болар еді. Бітпейтін дау-дамай да жоқ болар еді. Және мұндай жауапты істе басқаның тілі келеді, келмейді, оларға ұнайды-ұнамайды деп ешкімнің көңіліне қарамай таза ұлттық ерекшелікті білдіретін атау бергеніміз дұрыс деп санаймыз. Мемлекетіміздің бірлігін, халқымыздың тыныштығын, Қазақстанда тұратын ұлыстардың татулығын бәріміз де қалаймыз. Бірақ, ұлттық мүдде, тарихи атау, жағрафиялық өзгеріс, аумақтық бөліске келгенде ұстанымды болмасақ көрінгеннің қолжаулығына айналатынымызды ұмытпаған жөн. Ал, жерімізді мекендеген 130 этностың түрі де, діні де, тілі де, сөйлеу мәнері де әртүрлі болғандықтан қайсысының көңілін таба аласың?!

Әсілінде, ықылым заманнан келе жатқан Ертіс пен Есіл жағрафиялық жағынан киелі қазақ жеріндегі қасиетті ананың қос емшегіндей қос өзен ғой.  Ендеше Ертіс өзенінің жағасындағы Павлодарды – «ЕРТІС-ЕРТИС», Есіл өзенінің жағасында тұрған Петропавлскіні – «ЕСІЛ-ЕСИЛ» деп  атаса, ешкімнің тілі сынып қалмайды.Сол жерде тұрып Ертіс пен Есіл өзенінің суын ішіп, балығын аулап, тоғайын саялап, құмына аунап, отбасын бағып, бақытын тауып қызықты ғұмыр кешіп жүрген, Ертіс пен Есілді қадірлейтін қазақ та, орыс та және сонда тұратын басқа ұлт өкілдері де бұған келісетініне сеніміміз мол. Осы екі атау да сол қалалардың тұрғындарына ғана емес, бүкіл қазақстандықтарға да  ұнар еді. Неге десеңіз «ЕРТІС-ЕРТИС» пен «ЕСІЛ-ЕСИЛ»  атауларында орыс тілді ұлыстардың тілі келмейтін әріптер жоқ. Естілуге де, айтылуға да жеңіл, әрі ыңғайлы. Орысша айтылу, жазылулары да оңай. Сөйтіп, бірыңғай ымыраға келсек, «құда да тыныш, құдағи да тыныш» болар еді. Тіпті, Ресейде Еділ өзенінің жағасында Волгаград, Украинада Днепрдің жағасында Днепропетровск қалалары тұр емес пе?

Қазақстанның негізін құрайтын қазақтар да, орыстар да ақылды халықтар болғандықтан, ортақ іске келгенде шындықты мойындамай тұрмайды. Жоғарыда аталған атауларға бәрі де келісетіні хақ. Олардың мұндай сәтті де әділ шешімді қабылдайтындығында дау жоқ. Ал, нағыз патриот адамдар әділдікке бас иеді. Сол себепті де олар шовинистік те, ұлтшылдық та, өзімшілдік те емес, жалпы адами парасат биігінен қарап отандық, мемлекеттік мүддені жоғары қоя алатыны кәміл.

Жоғарыдағы жазылғандары ескерерсіздер деген бек сенімдеміз.

  Құрметпен,

  Астана қалалық «Мемлекеттік тіл» қозғалысының атынан:

   Бақытжан Тобаяқтегі, Қозғалыс төрағасының орынбасары, ҚР Ұлттық Инженерлік                         Академиясының мүше-корреспонденті, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, ақын