- Камал Низамұлы, еліміздің ең асыл байлығы - Тәуелсіздік десек, Жаратқанның берген осы сыйын ұстағанымызға да 20 жылдың жүзі болып қалыпты. Тәуелсіздік жарияланған кезде сіз қайда едіңіз және осынау ұлы жаңалықты қалай қабылдадыңыз?

- Тәуелсіздік жарияланған тұста мен Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық универ­ситетінің тарих факультетінде тарих ғылымының кандидаты, аға оқытушы болатынмын. Қатардағы мұғалім болсам да, тарихшы әрі азамат ретінде қоғамда, саясатта болып жатқан жайттарға құлақ түріп, тамыз оқиғасы секілді құбы­лыс­тарды сараптап та, зерттеп те жүрген кезіміз. Әри­не, сол уақытта «апыр-ай, біз­дің ел қалай болады?» деген ой да үнемі маза­лайтын. ГКЧП құлап, Горбачев­тің билігі Кремльмен ғана шектеліп жатқан кезде бір орталыққа біріккен тоталитарлық мемлекеттің күні бітіп келе жатқанын сезіп, іштей қуанып жүрдік.

Жалпы, тарих деген - нақты ғылым. Өзінің заңдылықтары, категориялары бар. Сондай заңдылықтардың бірі - «мәңгілік империя жоқ» деген тұжырым. Бұл тұжы­рымды тарихшылар Брежнев кезінде де айтып жүретін, өзіміз де тарихшы болған­дық­тан, Кеңес Одағының болашағы жоқ екеніне, 50 жыл ма, 60 жыл ма, түбінде құлайтынына іштей сенетінбіз. Бірақ Алла бізге сол тарихи оқиғалардың куәгері болуды жазыпты.

- Камал Низамұлы, еліміздің ең асыл байлығы - Тәуелсіздік десек, Жаратқанның берген осы сыйын ұстағанымызға да 20 жылдың жүзі болып қалыпты. Тәуелсіздік жарияланған кезде сіз қайда едіңіз және осынау ұлы жаңалықты қалай қабылдадыңыз?

- Тәуелсіздік жарияланған тұста мен Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық универ­ситетінің тарих факультетінде тарих ғылымының кандидаты, аға оқытушы болатынмын. Қатардағы мұғалім болсам да, тарихшы әрі азамат ретінде қоғамда, саясатта болып жатқан жайттарға құлақ түріп, тамыз оқиғасы секілді құбы­лыс­тарды сараптап та, зерттеп те жүрген кезіміз. Әри­не, сол уақытта «апыр-ай, біз­дің ел қалай болады?» деген ой да үнемі маза­лайтын. ГКЧП құлап, Горбачев­тің билігі Кремльмен ғана шектеліп жатқан кезде бір орталыққа біріккен тоталитарлық мемлекеттің күні бітіп келе жатқанын сезіп, іштей қуанып жүрдік.

Жалпы, тарих деген - нақты ғылым. Өзінің заңдылықтары, категориялары бар. Сондай заңдылықтардың бірі - «мәңгілік империя жоқ» деген тұжырым. Бұл тұжы­рымды тарихшылар Брежнев кезінде де айтып жүретін, өзіміз де тарихшы болған­дық­тан, Кеңес Одағының болашағы жоқ екеніне, 50 жыл ма, 60 жыл ма, түбінде құлайтынына іштей сенетінбіз. Бірақ Алла бізге сол тарихи оқиғалардың куәгері болуды жазыпты.

Өз басым, жасыратыны жоқ, тағы бір-екі тарихшы бар, осынау Тәуелсіздік алу оқиғасын ерекше атап өттік. Көшеге шығып дүрілдетпесек те, бір-бірімізді құттықтап, шын жүректен қуандық.

- Ол кезде бала болдық, кейін білуімізше, әрі қуанышты, әрі түсініксіз, үрейлі заман болған сияқты ғой....

- Иә, расында солай болды. 1991 жылы желтоқсанның 1-інде біз Президентімізді сайладық. Ал желтоқсанның 8-інде Минс­кінің түбінен үш славян мемлекетінің КСРО-ны таратқаны туралы хабар келді. Осы кезде жауабы белгісіз көптеген сұрақ туды. Мысалы, үш мемлекет бөлініп шықты, ал қалған Кавказ елдері, Орталық Азия, біз  қалай боламыз? Ресейдің құрамында қала­мыз ба, әлде тәуелсіз мемлекет боламыз ба? Тәуелсіз болсақ, өзге мемлекеттермен қатынасымыз қалай болады? Қысқасы, сұрағы көп, бірақ жауабы белгісіз, өте ауыр әрі қауіпті күндер туды. Небір пікір мен болжам сан-саққа жүгіртіп, сананы сансы­ратып-ақ тұрды. Себебі 1922 жылы КСРО құрылған кезде оның құрамына төрт-ақ субъекті кірген болатын. Ресей Федерация­сы, Беларусь, Украина және Закавказ Феде­рациясы. Біз - Орталық Азия республика­лары Ресейдің құрамындағы автономия едік, ал Закавказ Федерациясында Грузия, Армения және Әзірбайжан бар. Осының бәрінің болашағы қалай болмақ? Бір сөз­бен айтқанда, ешкім әлі ештеңенің байы­бына жетпеген, болашақ бұлдыр, қым-ғуыт, алмағайып заман болып кетті. Елба­сымыз осы процестердің қайнаған ортасында жүріп, жол тапты. Ешқандай қантөгіссіз тәуелсіздік алуға қол жеткізді. Біздің ғана емес, тұтастай бір империяның қол астында бір-біріне шырмалған мемле­кеттердің бейбіт ыдырауына айрық­ша үлес қосты. Бұл, енді, сәл алға озғандағы әңгіме. Қайтадан желтоқсан айына оралсақ, 16-сы күні республиканың Жоғарғы Кеңесі «Тәуел­сіздік туралы» заң қабылдады. Сол кезде 12 депутат қарсы дауыс берді. Қызық, Ресейдің өзі тәуелсіздік алып, басқа респу­б­ликалар бөлініп кетті. Бұл депутаттар соның бәрін көріп-біліп отырып, неліктен тәуел­сіздікті жариялауға қарсы болды? Қисыны, уәжі не болды екен, әлі күнге түсінбеймін.

1991 жылы желтоқсанның 8-інде үш славян мемлекеті КСРО-ны тарқатып, ТМД құратындығын жариялағасын, желтоқсан­ның 13-інде Ашхабадта Орталық Азиядағы бес мемлекеттің басшылары бас қосып, ТМД-ға кіру шарттарын айқындады. Осы­дан кейін Н.Назарбаев сол кездегі респу­бли­ка басшыларын желтоқсанның 21-іне Алматыға шақырды. Осы басқосуда «Ал­маты декларациясы» деген атпен белгілі болған тарихи құжат қабылданып, КСРО-ның Балтық бойындағы үш мемлекеті мен Грузиядан басқа 11 мемлекет ТМД-ға тең құқылы мүше болып кірді. Осы үдерістің бәрінде Қазақстан Президенті айрықша қажыр мен қайраткерлік қарым көрсетті. Бір кездегі алып империяның тінін құраған мемлекеттер осылайша бейбіт жолмен ыдырап, халықаралық құқықтық сахнаға шыққан жаңа субъектілер ретінде жаңа қарым-қатынастар түзуге жол ашты. Бұл дегеніңіз - өте үлкен саяси өнер.

Ал Тәуелсіздік алумен бірге қазақ халқының мәртебесі өзгерді. Бірақ бұл өзгеріс қазақ ұлтының санасына әлі толық мәнінде сіңіріле қойған жоқ еді. Біз мем­лекет құрушы ұлтқа айналдық. Ал санымыз 40 пайыз төңірегінде ғана, өз жерімізде өзіміз азшылықпыз. Ертең бүлік шығып кетпей ме? Оңтүстік өңірде қалың қазақ бар, ал солтүстігіміз ше? Мұның бәрі айтуға бір-екі ауыз сөз болғанымен, ар жағында шырматылған сансыз көп түйткілі бар мәселелер болатын. Экономикамыз ше? Кеңес Одағы барлық республикалардың экономикасын бір-біріне байлап қойған. Мысалы, Павлодар мен Шымкенттің мұнай зауыттары Ресейдің мұнайына ыңғайланған. Әлі күнге солай. Ресейдің Саратовындағы мұнай зауыты біздің батыстағы мұнайды өңдейді. Бұл - Кеңес Одағының құрамын­дағы республикаларды тыпыр еткізбей ұс­тау үшін экономиканы да осылай шырмаған саясаты. КСРО экономикасының құлды­рауына да, бір жағынан, осы саясат себеп­ші. Өйткені сонау түкпірдегі бір елде шыға­тын шикізат одақтың екінші бір бөлігіндегі зауытта өңделеді. Одан басқа­ларға тарайды. Тасымалдың өзі - үлкен шығын. Тағы бір мысал, Қызылордадағы аяқкиім фабрикасы Кеңес Одағының 20 қаласынан шикізат алып тұрған екен. Осы байланыстың бәрі үзілген шақта «экономиканы қалай дамытамыз?» деген сұрақ тұрды. Ал эконо­ми­ка бұл кезде құлдырап бара жатқан.

- Кейде «бізге Тәуелсіздік оңай келді» дейтіндер де табылып жатады. Бұларға не дер едіңіз?

- Тәуелсіздік - біздің ең үлкен байлы­ғымыз, баға жетпес құндылығымыз. Тіл тағы басқа мәселелер шешімін таба қойма­ды деп кейде ренжіп жатамыз. Бірақ мен ойлаймын, ең бастысы, осы Тәуелсіздігіміз бар болса, баянды болса, бәрі де біртіндеп жөнге келеді. Тіл мәселесі де шешіледі.

Өзіңіз қараңыз, әлемде ресми есеп бойын­ша 193 мемлекет бар. Баршаға мойын­далмаған, танылмағандарымен 200 дейік. Ал этнографтар 3,5 мың ұлт бар деп отыр. Солардың 200-інің ғана өз мемлекеті бар. Мысалы, 40 миллиондай күрд халқы мемлекетсіз жүр. Осы секілді миллиондаған  халқы болса да, өз мемлекетін құра алмай жүрген халық баршылық. Ал біз, Құдай­ға тәубе, ата-баба мирас қылған ұлан-ғайыр жерімізге өзіміз иелік етіп, дербес, тәуелсіз мемлекет болып отырмыз. Бірақ бұл Тәуелсіздіктің өзі оңай келген жоқ, бүгінгі күнге  де оңайлықпен жеткен жоқпыз. Соны еш ұмытпауымыз керек. Мынаны естен шығармау қажет: 1993-96 жылдары инф­ля­ция 2,5 мың пайызды құрады. Еңбекақы, зейнетақы деген жоқ. Экономикалық байланыстар үзіліп, өндірістер тоқтаған. Тұтастай эконо­мика тұралап қалған, өте бір қиын кезең туды. Осы тығырықтан шығу үшін бәрін басынан қайта бастап, жаңа заманға сай заңдар қабылдап, мемлекет­тіліктің негізгі тірек-құрылымдарын құру керек болды. Әскер құру керек пе? Керек! Ал әскерді киіммен, азық-түлікпен, қару-жарақпен, жалақымен қамтамасыз ету қажет. Өзге елдермен байланыс орнатып, инвесторлар тарту үшін шет мемлекеттерде елшіліктер ашу керек пе? Керек! Елшілік ашқасын, оның қызметкерлерін сол елдегі экономи­калық жағдайға сай еңбекақымен қамты­масаң, ол күнін қайтіп көреді?! Міне, осы­ның бәрін іс жүзінде бюджетінде қаржы жоқ, өндірістері тоқырап қалған елдің ішін­де қиыннан қиыстыра жүріп шешу керек болды.

1993 жылы алғашқы Конституциямыз қабылданды. Бірақ ол да бір-екі жылда өз­герісті қажет етті. Түгелдей жүйені реформа жолына, нарыққа бейімдеу қажеттігі туды. Ол үшін басқару жүйесін өзгертіп, жаңа заңдар шығару керек. Міне, осы жағдайдың бәрін саралаған Президентіміз өзі бас болып, жаңа Ата Заңның жобасын жазып шықты. Ол 1995 жылы референдумда қабыл­данды. Осы сәттен бастап елімізде реформаларға жол ашылды. Бұрын Жоғар­ғы Кеңес депутаты заң жобасы ел үшін қажет болып тұрса да, оның халыққа уақыт­ша тигізетін қиындықтарына бола сай­лаушыларынан жасқанып, қарсы дауыс беретін немесе қолдамайтын. Бірақ сол кездері қатаң заңдар қабылдауға мәжбүр едік. Енді осы түйін шешілді.

Айтқандай, Президент 1995 жылдың наурыз айынан қараша айына дейінгі аралықта елдің, мемлекеттің алдындағы бар жауапкершілікті өз мойнына ала оты­рып, 147 заң қабылдады. Бұл заңдардың бәрі экономиканың барлық саласы мен жергілікті биліктің тармақтарын түгел қамтыды. Бұрын депутаттарға жалтақтайтын әкімдер де ендігі жерде шешім қабылдауда дербестік алып, нақты іс-қимылдарға бара алатын болды. Төменнен жоғарыға дейінгі мемлекеттік басқару вертикалі пайда бол­ды. Қысқасы, тәуелсіз мемлекетке қажетті негізгі заңдардың бәрі қабылданды. Әри­не, болашаққа бағдарланғандықтан, ол заңдардың ішінде дәл сол кезде халыққа жақпайтын, ауырлау тиетіндері де болды. Бірақ осы әрекеттің бәрі, яғни, бір жағынан, жаңа қабылданған Конституция, екінші жағынан, Елбасы қабылдаған заңдар келе­сі 1996 жылы-ақ нәтижесін бере бастады. Инфляция 2500 пайыздан 250 пайызға түс­ті. Қазір көшеде кезіккен адамнан сұра­ңызшы, 250 пайыз инфляция қалай деп. 7-8 пайыздық инфляцияға кәдімгідей шу көтереміз. Ал ол кезде бұл біз үшін үлкен жеңіс еді. Мемлекет осылай ілгерілеуді бастады. Қанша қиындықты өткердік, күрмеуі күрделі шешімдер қабылдадық. Бүгінгі күнге осылай жеттік. Сондықтан ешқашан Тәуелсіздік оңай келді деп ойлау­ға болмайды.

- Осы ойыңызды сабақтай түссек, байқауымша, кейінгі кездері Тәуелсіздіктің қадіріне жетіңкіре­мей, осынау тарихи оқиғаның түпкі мақсатына бастайтын үдерістерді бәсеңсітіп алғандаймыз. Мәселен, Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарын­да ұлттық санада сілкініс жүрді, ауылды қойып, қалаларда жаппай қазақ тіліне бетбұрыс басталғаны айқын аңғарылып тұратын еді. Алматының мектептерінде, жоғары оқу орындарында, тіпті қоғамдық көлік пен сауда орындарында қазақша сөйлесетіндер қатары көп көрінетін. Ал қазір, әсіресе 2000 жылдардан бастап, жоғары оқу орындары былай тұрсын, қазақтілді мектеп ауласындағы оқушылар да орысша сөйлесіп бара жатады. Тіпті Шымкенттің өзінде де көшедегі жұрт орысшаға бейім.

- Көтеріп отырған мәселеңіз өте дұрыс. Әңгімені әріден бастасақ, біздің Тәуелсіз­дігі­мізге - биыл 20 жыл. Тарихшы ретінде қарасақ, бұл - мерзім емес. Тарих үшін ең қысқа мерзім - 25 жыл. Ғасырдың бір ширегі. Ал біздің Тәуелсіздік тарихымыз сол ширекке де әлі жеткен жоқ. Бірақ осы 20 жылымыздың өзі - біз үшін үлкен тарих. Осы қысқа уақыттың ішінде біз мемле­кет­ті­гімізді нығайтып, әлемге танылдық. Халы­қаралық қауымдастық алдында теңқұқылы, салиқалы, салмақты ел екенімізді мойында­та алдық. Мұның бәрі қандай қиындықтар­мен келгенін жоғарыда айттым.

Дегенмен кейінгі кездері, өзіңіз айтқан­дай, Тәуелсіздікті дәріптеу, ұлт пен ұрпақ сана­сына патриоттық тұрғыдан сіңіру мәсе­лесінде кем тұстарымыз бар сияқты. Осы­ған назар аударып, мемлекетшілдік идео­логиясын күшейту қажет деп ойлаймын. Мыса­лы, Германияға тұруға келген адам екі нәрседен сынақ тапсыруы тиіс: бірінші - неміс тілінен. Поэма жазбаса да, немісше еркін сөйлеуі керек. Екінші - Гер­ма­нияның тарихы. Неміс халқының тари­хын білуі тиіс. Ал бізде өзгені былай қойып, өз ішіміз­де­гілер тілді меңгере алмай келе­ді.

Бірақ бұған қарап сары уайымға салы­ну­дың қажеті жоқ. Біздің мектептерімізде Қазақстанның тәуелсіз, өзгеге жалтақтамай жазылған арғы-бергі тарихын егжей-тег­жей­лі оқып-біліп келе жатқан ұрпақ өсу­де.

- Енді әңгіменің бағытын дін жағына бұрсақ... Діни басқармамыз бар, дін ісін мемлекеттен бөліп қойдық. Алайда осы дін мәселесі бізде ушығып бара жатқан секілді. Пиғылы жат ағымдар жастарымыз­дың санасын улап, жан-жаққа жырымдап тартып жатыр. Құранды қолына ұстап оқымай тұрып, әсіредін­шілдікке бой алдырғандар шыға бастады. Тәуелсіздігімізге қатер ертең осы діни ағымдардан келіп жүрмей ме?

- Рас, діни қауіпсіздік - өте үлкен мәсе­ле. Осыған қатысты заң жобасымен бір жыл айналысқан едім. Жалпы, бұл салада біз Еуропаның тәжірибесін саралап көрдік. Еуропаның мемлекеттері өздерінің атам заманнан ұстанатын негізгі дінін (католик немесе протестанттық) мемлекеттік деңгей­ге көтеріп, қалған діндердің алдында заңмен ұлықтап қояды. Буддизм бе, иудаизм  бе, басқа ма, сенетін дініңді ұста, бірақ заң аясынан шықпайсың. Мемлекеттік дінмен тең құқық сұрай алмайсың. Бірақ азамат ретінде теңсің.

Біздің өзіміздің дәстүрлі сүнниттік ислам дінінің мәртебесі де сондай болуы тиіс. Яғни дәстүрлі дініміз мемлекеттік мәртебеге ие екендігі заңмен бекітіліп, нақтыланғаны қажет. Дамыған демократиялы елдерде солай. Одан қысылып, қымсынатын ештеңе жоқ. Еуропа мемлекеттерінде мемлекетті құраушы ұлттың мәртебесі бәрінен жоғары. Бірақ ондағы өзге ұлттар сол мемлекеттің азаматы болса, азаматтық құқықтар тұрғы­сынан тең. Сондықтан біз де бабадан қал­ған дініміз - сүнниттік исламды мемлекеттік дін деп бекітуге тиіспіз.

- Осы ретте мешіттерімізде діни уағызды орыс тілінде де жүргізу қажеттігі туралы пікірге қалай қарайсыз?

- Біз дінді, яғни исламды тек қазақ тілінде ғана жүргізіп, мешіттерімізде уағызды қазақша ғана айтатын болсақ, ұтылатын секілдіміз. Ресейде, мысалы, ислам дінін телеарнадан орыс тілінде керемет наси­хаттап жүр. Қытай­да болға­ным­да, Ланьч­жоу қаласы­ның ортасындағы керемет үлкен мешітке бардым. Имамы дүңген екен, исламды қытай тілінде уағыздап отыр. Соған қарап біз тек қазақ тілінде уағыз­дасақ, ұтыламыз деп ойлай­мын. Өйткені елімізде қазақша жақсы білмейтін өзге ұлт өкілдері баршы­лық. Оның сыр­тында ана тілімізді білмейтін өзіміздің қаракөз бауырларымыз да көп-ақ. Оларға да уағыз айтылып, санасына жеткізу қажет қой.

- Ал енді дінді мемлекеттен бөлектемей, қайта мемлекеттің қарауына қарай бұрсақ ше?

- Мұндай тәжірибе бар. Батыс Еуропа елдерінде мемлекеттік дінді қадағалап, бақылап отыратындар  баршылық. Мем­ле­кет қолдау көрсетіп, шіркеу басшыларын тағайындап отырады. Тіпті шіркеудің қар­жы­лық есебін де қадағалайды. Мен дінді, өзіміздің ислам дінін мемлекеттік деңгейге көтеріп, мемлекеттің бір құрылымы ретінде қарастыру, сондай бір форма табу қажет деп ойлаймын. Жарайды, біздегі православ діні тікелей Ресей Патриархына бағынатын­дықтан, оларға тимесек те, өз дінімізге қатысты осындай бір ұйғарым керек.

- Жастарымыз теріс ағымдарға ілесіп, солардың шылауында кетпеуі үшін не істеу керек? Мүмкін, Құранмен таныстықты мектептен бастау қажет шығар. Оны айтып отырғаным, әлгіндей исламның өзіндегі теріс ағымдардың жетегіне түскен жастардың Құран Кәрімді бір рет те қолына ұстап оқымағаны байқалып қалып жатады.

- Әл-Фараби бабамыз: «Білім мен тәр­бие қатар жүруі керек. Тәрбиесіз берілген білім өте қауіпті», - деген ғой. Біз де осы тәрбие мәселесіне қатты көңіл бөлуге тиіс болсақ та, нақ осы тұста еренсіздік танытып жүргендейміз. Балаларымыз ертелі-кеш компьютерде отырып, интернет арқылы тәрбиеленуде. Таяуда Елбасымыз «Жас қы­ран», «Жас ұлан» ұйымдарын құру қажет­тігін айтты ғой. Мұны жай айтыла салған ұсыныс деуге мүлде келмейді. Кезінде кеңестік октябрят, пионер дегендер болды. Бұлар нағыз иделогиялық тәрбие құралы еді. Баланы жастайынан патриоттыққа тәрбиелейтін. Неге бізге сол жақсы тәрбиені пайдаланбасқа? Сосын неге шығыстан, жапондардан үйренбейміз? Нені болса да, қырық құрау Америкадан, Еуропадан алуға, солардан үйренуге ұмтыламыз. Елік­тейміз. Американың не ортақ діні, не ортақ құндылығы жоқ. Біз әу бастан ондай болуға тиісті емеспіз. Жапондар балалары шетелде оқып келгесін, міндетті түрде оларды екі-үш айдай оқшауда ұстап, ана тілін, ұлттық дәстүрін қайыра санасына сіңіреді.

- Латын әліпбиіне көшу мәселесіне қалай қарайсыз?

- Әрине, латын әліпбиінің қазіргі ақпарат­тық-коммуникациялық құралдар үшін ыңғайлы екені айдан анық. Қазақ тіліне де осы жағынан ұтымдырақ. Бұл - бір. Екінші жағынан, бүгінгі әліпбиімізде біз мүлде қолданбайтын әріптер бар. Осы тұрғыдан алғанда, ана тіліміздің дамуына өзіндік үлесін де қосатын секілді. Бірақ мына әліпбиді қолданып келе жатқаны­мызға талай жылдың жүзі болды. Қаншама ақпараттық қорымыз осы әліпбимен басылды. Ертең осы жағы қалай болады? Сондықтан оны енгізудің арнайы бір бағдарламасын әзірлеп, көрші түркітілдес елдердің тәжірибесін әбден саралау керек деп санаймын. Ең бастысы - латын әліпбиіне көшкен кезде кешегімізден ажырап қалуды болдырмау.

Алашқа айтар датым...

Біз баланың болашақ мамандық таңдау мәселесіне дұрыс қарамай жүрген секілдіміз. Қазір, мысалы, екінің бірі заңгер немесе экономист. Жұмыссыз жүрген жастардың басым көпшілігі - осы мамандық иелері. Ау, біздің мемлекетке басқа мамандық иелері қажет емес пе? Қажет болғанда қандай! Бірақ жетіспейді. Соның салдарынан қаншама адамды шетелден әкелеміз. Бұл мүлде дұрыс емес. Сондықтан ата-аналар да, мемлекет те осы мәселеге айрықша мән беріп, заңгер мен экономистердің орнына техникалық тағы басқа да мамандардың қажеттігін түсіндіретін мақсатты саясат жүргізу қажет сияқты.

Тосын ой

Біз нарықтық экономикамен қатар, өкінішке қарай, нарықтық қоғам құрып жатқандаймыз. Ол, демек, жастырымыздың және азаматтарымыздың арасында нарықтық қарым-қатынастың пайда болуы. Бұлай болуы дұрыс емес. Қоғамда азаматтардың өзара қарым-қатынасы атам заманнан келе жатқан өзіміздің қазақтың құндылықтарына сүйенуі керек.

Сұхбаттасқан Айбын Бақытұлы

«Алаш айнасы» газеті