1991 jyldyng 1 jeltoqsan kýni Qazaqstanda býkilhalyqtyq Preziydent saylauy ótti. Halyq túnghysh ret demokratiyalyq jolmen óz erkin bildirui arqasynda N.Á.Nazarbaev Preziydent bolyp saylandy.

Osydan keyin Respublikada kóptegen ózgerister boldy. Eng әueli Qazaq KSR-y atauy Qazaqstan Respubliy­kasy bolyp ózgertildi. 1991 j. 16 jeltoqsanda Qazaqstan Respubliy­kasy Jogharghy Kenesining jetinshi sessiyasynda parlament deputatta­ry "Qazaqstan Respublikasynyng memlekettik tәuelsizdigi turaly" Zang qabyldady. Zannyng birinshi babynda Qazaqstan Respublikasy tәuelsiz memleket dep jariyalandy. Ol ózining jerine, últtyq tabysyna joghary iyelik etu qúqy bar, tәuelsiz syrtqy jәne ishki sayasa­tyn jýrgizedi, basqa shet memlekettermen halyqaralyq qýqyqtyq prinsipteri negizinde ózara baylanys jasaydy dep kórsetildi. Respublikanyng barlyq últtarynyng azamattary Qazaqstannyng birtútas halqyn qýraydy, olar respublikadaghy egemendikting birden-bir iyesi jәne memlekettik biylikting qaynar kózi bolyp tabylady. Respublika azamattary ózderining últyna, ústaytyn dinine, qanday qoghamdyq birlestikke jatatynyna, tegine, eleumettik jәne mýliktik jaghdayyna, shúghyldanatyn qyzmetine, túrghylyqty orny­na qaramastan birdey qúqyqtar iyelenip, birdey mindetkerlikte bo­lady delingen. Zanda Qazaqstan Respublikasy óz tәuelsizdigi men aumaqtyq tútastyghyn qorghau maqsatynda ózining Qaruly Kýshterin qúrugha haqyly ekendigi, respublika azamattarynyng әskery mindetin óteu, onyng tәrtipteri men talaptary jóninde aitylghan. Sóitip, 1991 jylghy 16 jeltoqsan respublikanyng tәuelsiz kýni retinde býkil әlemge tanyldy.

Osydan keyin Qazaqstan tәuelsiz, egemen memleket retinde damy bastady.Qazaqstandyq qoghamnyng әleumettik-mәdeny ómirinde tarihy sanany janghyrtyp qalyptastyru tәrizdi manyzdy mindetti iske asyruda bizding memleketimiz birqatar manyzdy is-sharalardy atqardy. Qyzyl qyrghyn men jappay qughyn-sýrginning alpys jyldyghyna oraylastyra otyryp, 1997 jyldyng «Qoghamdyq kelisim jәne sayasy qughyn sýrgin qúrbandaryn eske alu jyly» bolyp jariyalanuy, kelesi 1998 jyldyng «Halyq birligi men últtyq tarih jyly» dep ataluy, ghasyrlar toghysyndaghy 2000 jyldyng «Mәdeniyetti qoldau jyly» dep jariyalanuy, 2004 jyldan bastap «Mәdeny múra» memlekettik baghdarlamasynyng jýzege asyryluy nәtiyjesinde tarihy әdilet ýstemdik alyp, zerde janaryp, sana sauyqqanday boldy. Tól tarihymyzdy, eldik dәstýr, halyqtyq taghdyr-talayymyzdy tanyp bilude, eskertkish múraghattarymyzdy jinastyru men saraptauda biraz jetistikterge qol jetti. Jinaqtalghan mәdeny múra men ruhany qazynanyng dәnin tauyp, sólin sýzip últtyng kәdesine jaratu ziyaly qauym men ghylymdargha jýkteletin sharua.

Osydan keyin tarihy sanany janghyrtu maqsatynda «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» baghdarlamalyq maqalasy jaryqqa shyqty. Búl maqalada sanany janghyrtu, últtyq bolmystan, últtyq kodtan aiyrylyp qalmay, ony әlemdik qúndylyqtarmen ýilestirip, Qazaqstannyng iygiligine jaratu jolyndaghy maqsat-mýddeler turaly ózekti mәsele kóterildi. Sonymen qatar, «Bolashaqqa baghdar: ruhany janghyru» baghdarlamasynyng jalghasy retinde, “Úly dalanyng jeti qyry” atty maqala jariyalandy. Ziyaly qauym ókilderinen qoldau tauyp, talqygha týsken búl maqalanyng da negizi – tarihy sanany janghyrtugha baghyttalghan. Úly dalanyng jeti qyrynyng kez kelgeni qazaq elining ómirindegi erekshe múra. Atqa minu mәdeniyeti, ejelgi metall óndiru men óndeu tehnologiyasy, óz jazuy men mifologiyasy bar ozyq mәdeniyetti Qazaq Elining ruhany baylyghynyng aishyqty belgisi sanalady.

Kez kelgen halyqtyng tarihy ózindik sanasyndaghy qatparly aqiqattarda tughan jerdi, ata mekendi nemese otandy jatjerlikterden qorghap, erkindikti saqtap qalugha qatysty tarihy uaqighalar mәngige oryn alyp qalady. Tәuelsizdik týsinigi әrbir halyq ýshin meylinshe qasterli úghym bolyp tabylady. Onyng taghlymy tereng astarlaryn tarihtyng qoynauynan, ata-babamyzdyng ótkeninen, onyng san ghasyrlyq armanynan izdegen jón. Sonau saq zamanynan nemese әlimsaqtan beri ata qonysty parsylardan, týrkilerding jujandardan qorghaudan, bertinde qazaq handyghynyng tútastyghyn saqtaudan, onyng ishinde jongharlarmen, qoqandyqtarmen, reseyliktermen bolghan shayqastardan osy tәuelsizdikke degen úmtylysty bayqaymyz. Últ-azattyq kýres tarihynan bir Resey otarshyldyghynyng ózine qarsy 300-ge juyq kóterilister belgili. Aqyrynda «aqtaban shúbyryndydan» asyp týsken «qyzyl qyrghyndy» bastan keship baryp, ata-babamyzdyng ansaghan armany HH ghasyrdyng sonynda jýzege asty.

Tәuelsizdik - halqymyzdyng bagha jetpes baylyghy! Egemendikting el tuyn biyik ústau maqsatynda kóptegen sharaular atqaryluda. Biyl qyrkýiek aiynda jariyalanghan Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng Joldauynda el túraqtylyghyn saqtaudyng manyzdylyghy aityldy. Memleket basshysy qoghamdyq dialog memleket túraqtylyghy men órkendeuining negizi ekenin aitty.

Memleket basshysy Tәuelsizdik merekesi qarsanynda sóilegen sózinde:

«Býkil elimiz ýshin múnan asqan aituly kýn, manyzdy mereke joq. Tәuelsizdik últymyzdyng bagha jetpes baylyghy. Bizding buyn Elbasy Núrsúltan Nazarbaevtyng sarabdal sayasatynyng arqasynda halqymyzdyng asqaq armanyn aqiqatqa ainaldyrdy. Bayraqty babalarmyz bizge úlan-baytaq jerdi múra etip qaldyrdy. Olardyng amanatyna adal bolu – barshamyzdyng kiyeli paryzymyz. Azattyq ýshin alysyp, el ýshin jan pida etken batyrlardyng erligi eshqashan úmytylmaydy», - dedi.

Abai.kz