O, týbi joq Aspan, domalanghan  Jer! Ekeuinning qaysyna syrymdy sarqa aryz aitsam eken?! Qaysyng jadyratyp jauap beresin? Álde bizding joghary-tómen biylik-siyliktegi sheneunik-meneuniktershe jauap qaytarmay qanghyp jýresinder me?..  Ne dedi?..  Qaysysy?..  «Shaghymyndy shayqay bermey, әueli aityp bayqa» dedi, ei?!.  E, aitpaghanda she?!.  Aytqanda men aitayyn, al tyndandar:

O, týbi joq Aspan, domalanghan  Jer! Ekeuinning qaysyna syrymdy sarqa aryz aitsam eken?! Qaysyng jadyratyp jauap beresin? Álde bizding joghary-tómen biylik-siyliktegi sheneunik-meneuniktershe jauap qaytarmay qanghyp jýresinder me?..  Ne dedi?..  Qaysysy?..  «Shaghymyndy shayqay bermey, әueli aityp bayqa» dedi, ei?!.  E, aitpaghanda she?!.  Aytqanda men aitayyn, al tyndandar:

Basyma baq, astyma taq bergen keshegi anau kenes ókimeti kezinde әr aptanyn  bes kýninde  segiz saghattan qyzmet istep silem qatsa da,  úiqym tәtti boldy. Azannan aqshamgha deyin bes uaqyt namazdyng ornyna bes ret tamaq iship alamyn da, úiyqtay salamyn. Úiyqtau degening bú jaryq dýniyede qarynyng syqa tolghannan keyingi ekinshi sәpsem rahat qoy!  Tynqiyp jatyp týs kórgendi aitsanshy, shirki-i-in!..  Men ózim, jasyratyn ne bar, elimiz tәuelsizdik alghangha deyin týsimde kóbinese qyz-qyrqyndy kórip jýrdim. Qay ghúlama ekeni esimde joy, әiteuir, shet elderding biriniki, bizderdikine  ondaydy aitu qayda,  sol  danyshpan  aytqan eken, óninde ne istesen, týsine sol enedi dep. Túp-tura ghoy, túp-tura! Men senbi, jeksenbi kýnderi әielime joq syltaudy qúshaqtatyp, jylystap ketetinmin de, súlulardyng izine týsetinmin. Odnako tәuelsizdikting de obaly kәni, qazirde de sóitip jýrmin. Býginde, ózdering bilesinder, kerek etken kisige syltau nópir ghoy. Sovetskiy segizsaghattyq júmysy bar kense joqtyng qasy. Tónireging toly - tәuelsizdik, eshe sheteldik kompaniya. Ekeui de kerek - erkin. Al men alys-jaqyndaghyny alas-kýles jekeshelendiruge erkindik bastalysymen búryn ózim on bir jyl diyrektory  bolghan zauyttyng kiris-shyghysyndaghy tiyn-tebendi tentiretpey basyp qaldym. Ras, onday kýrdeli operasiyany, kim bolsang da, jalghyz ózing qatyryp istey almaysyn, sondyqtan men de onyng ýshten birin búrynghy partkom, kәsipodaq, buhgalteriya  jaqtaghy  ýsh sy-sybay...  sy-syrlasyma bólip berdim. Óz ýlesim ózimning jekemenshik sauda-sattyq kompaniyamdy ashyp aluyma әbden jetip jatty jәne qalghan kopeykasyna «Qúrbankti» satyp ala saldym. Ói, rahattyng rahaty boldy-au! Kensemde bir saghat otyramyn ba, bes miynót otyramyn ba, tipti tóbemdi kórsetpey-aq qoyamyn ba, - ony týgendeuge eshkimning qúqyghy joq. Sebebi  men  - preziydentpin. Ózimning kompaniyamnyng preziydenti ózimmin. Ázirshe, Keyin joghary jaqty da kórermiz. Júmysym jýrip jatyr, kirisim kirip jatyr. Atqarushy diyrektorym - Di  degen kәris jigit. Tandap tauyp alghanmyn. Pysyqtyng kókesi. Jerding jyrtyghyn jamaghandy qoyyp, aspannyng tesigin bitey alar mәstirding naq ózi! O, ainalayyn Aspan, sadaghang bolayyn Jer! Mynau sózdi andamay aityp qalghanyma renjimegeysinder! Senderde jyrtyq-tesik joghyn bilem ghoy, jaqsy bilem. Ekeuine jalbarynyp otyryp... bayqausyzda, andamay... sharshaghan son...  úiqysy qanbaghan kisi sharshamay qaytedi. Ekeuine sony syr etip, jyr etip aitpaq edim ghoy. Endi kóp sozbayyn, aityp bereyin.

Týsime búrynghy qyz-qyrqyndarym sәpsem enbegeli ekinshi ai. Jylystap ketuim jiyiley týsse de, sheteldik danyshpandar da shatysady eken, kýndiz kórgenim týnde týsime jolamaytyn boldy. Ol reforma, eger men de shatyspasam, osydan eki jyl búryn bastaldy. Birtýrli. Týsime týrli-týrli  orden-medali, silyq kiredi. Arghysy:  Amerika, Aziya, Afrikaniki, bergisi: Europaniki degendey. Kiredi de, shyqpay  qoyady. Shala úiqymnan oyanghanday bolghanymsha. Taltaqtap túryp kiyingenimshe omyrauymdy, al kiyingen song qaltamdy sipalay beretin boldym.

Áriyne, qúr sipalap jýre bermedim. Tiri emespin be?!.  Kompaniyam da qampayyp barady. Jelim onynan soghyp, Diyim maghan Meshokovich degen menedjer tauyp berdi. «Menedjer», meninshe, qazaqtyng «myna jer» degeni. Meshokovich qyshyghan jerimdi «ana jerim, myna jerim» degizbey tura tabatyn boldy. Ózimizding nelerimizdi kimge, qashan, qanshadan  satudy jәne olardyng nelerin qashan, qanshadan aluymyzdy arifmetikanyng alu-qosu amalymen-aq sheship tastay beredi. Ishten oqyp tughan ghoy. Basqalarmen aiqysh-úiqysh baylanysty op-onay ornatty da tastady. Izrailiding «Óli teniz» kompaniyasymen shap-shúp shart jasasyp, biz olargha maraldyng mýiizin satyp jýrmiz, olar bizge ataqty kólining on ýsh týrli aurugha  shipa bolatyn batpaghyn satyp keledi.

Men óz kompaniyama «Barys - Tabys» dep at qoyyp, ózimning syzu-jobammen «Barys - Profit» degen  medalidi taza qoladan qúidyrghanmyn. Jer-kókti aghylshyn tili jaylap aldy emes pe, endi on shaqty jyldan keyin qazaq ta aghylshynsyz ómir sýre almas dep boljap, «tabys» degen sózimdi әdeyi aghylshyn tilinde jazdyrdym. Sóitip, men evrey kompaniyasynyng preziydentin  ózimning sol medalimmen marapattap edim, ol meni ózinin, qazaqshagha qotaryp aitqanda, «Bizding teniz» medalimen marapattady. Sodan song biz Fransiyanyng shampan zauytymen baylanysty bastadyq. Olargha bal berip, olardan shampan alyp jýrmiz. Men olardyng preziydentin de ózimning  medalimmen nargradtap edim, ol mening omyrauyma  «A lya shampani» degen medalin taqty.

Adam da, hayuan da tayrandaudy tәi-tәilәudan  bastaydy, biz de sóittik. Di, Meshokovich, Shotka, Ibshteyn, Kini, Mihi, Kulib siyaqty  tarlandarym esep-qisapsyz kýsh júmsap, tәi-tәidan tez ótip, tayrandaugha kirisip kettik. Ózimizdey otyz jeti kompaniyamen  shiyshe toqylyp, naghashy-jiyenshe toqaylastyq. Mening ónboyyma sәn berip jýrgen otyz jeti medali - sonyng tarihy kuәsi. E, ol ghana ma, shet júrttardan myna ataghan ókilderim arqyly aiyrbasqa aldyrghan qúrmet gramotasy, qúttyqtau-maqtau hat jәne  jýzik, bórik, kezdik, tayaq, tәspiyh, saghat, fotoapparat, kýlsalghysh, kompiuter, qaltatelefon degendering kottedjime simay barady, sirә, múraghatjay saldyryp, sonda saqtamasam bolmas. Alayda, jana aitqanymday, mening úiqymdy eki ay boyy qandyrmay jýrgen problema  búlar  emes. Ol... myna qyzyqty qara... qyzyq pa, qyrsyq... jo-joq, qyrsyq emes, onyng beti ary, ol emes...  beynet shyghar, iyә, ne qyzyq, ne beynet, ekeuining bireui. Áueli  beynet, al qyzyq  odan keyin.  Beynet, tipti qatty bolsa, qaltamdy synap kórer. Meyli.

Aytayyn degenim: Shotsiya degen elde jer betindegi qayratkerlerge  eki jylda bir ret qos júdyryqtay altyn silyq beretin halyqaralyq komissiya bar degendi estidim de, bir kýni Meshokovich pen Shotkany solay qaray jorghalatyp jiberdim. Olar barlap kelip, bayandap berdi. Mening qalqang qúlaghym dúrys qaqqan eken, Shosiya da, silyghy da, silyghynyng Nobay degen kýmis medәli de bar bolyp shyqty. «Nobayy» ne degen sóz ekenin eki dosym bile salmapty. Álde, orystyng «novyiy» ma? Biraq Shosiya orystyng eli emes qoy, Resey qayda, ol qayda?!. Álde bizding «nobay» degen... kim bilsin. Búiyrsa, ony keyin anyqtarmyn.

Obshym, ol Shosiyang syqpyty bizding oblystay ghana el deydi. Meshokovichting esepteuine qaraghanda, ony totityp tolayym satyp alugha mening eki-aq qaltam jetetin siyaqty. Áne, úiqymnyng qanbaytyny sony bilgen kýni bastaldy ghoy. Ói, qos júdyryqtay altyny bar bolsyn, onysyn komissiyanyng tóraghasyna silay saluyma bolady, maghan  medәli kerek, medәli! Shotkanyng mәlimdeuinshe, ol medәldi omyrauynyng ong jaghyna taqqan qayratkerge, mysaly: auru-syrqau, ósek-ayan, pәle-jala jolamaydy eken. Búryn odan-búdan artyq-auys alyp, iship-jep qoyghanyng boyyna júghyp, ózinning esinnen de, ózgening de esinen shyghyp  ketedi eken. Sóitken song adamnyng túlaboyy balqyp, janaryp, jasaryp, keminde jýz jasaytyn kórinedi. Mening keminde jýz jasaghym keledi! «Oybay, búl Nayqal Naubay - jemqor! Korrusioner!» dep attandap jýrgenderdi shanyma shashaltyp, orta jolda qaldyryp ketsem deymin!

Sol medәldi alsam, bәlem, meni ózeurey  ósektep jýrgender esterinen airylar edi. Biri: «Nayqaldyng Qyrymda eki qabatty ýii bar!» dep, biri: «Nayqaldyng Qapqazda  bir ýii, bir meyramhanasy bar!» dep, biri: «Oybay, Nayqaldyng Týrkiyada villasy bar eken!» dep, taghy biri: «Búl Nayqaldy Nayqal demeu kerek, Nahal deu kerek! Mәskeuding eng ýlken bankisine birjarym million dollar salyp qoyypty, sonsha aqsha әkesinen qalyp pa?!» dep, ói, júrtty júlqyndyryp jýrgen svolyshtargha sauap bolar edi! Mende solardyng ne sharuasy bar, ei, ә?!.  Ói, aitqandarynnyng bәri bar mende, bar, al, ne isteysinder?! Jәkem men Sәkem aman-esende meni eshbir jau ala almaytynyna kózdering jetip jýrip, aqymaqtar, auyzdaryndy jappaysyndar. Toqtay túryndar! Men Nobaydyng medәlin alyp alayyn, sodan keyin Fransiyadaghy anau ataqty múnaranyng janyna meymanhana, Amerikanyng teniz jaghasyndaghy anau әiel eskertkishi janyna bes jýz mәshin siyatyn garaj saldyryp, Londonnyng ontayly jerine jylqy fermasyn ornalastyryp, Almaniyada qymyzhana ashamyn! Vot, sendermen sonda, úiqym qanatyn bolghan son, sóilesemin, eger sóileskim kelse!..

«Abay-aqparat»