Redaksiyadan: Osydan birli-jarym apta búryn aqyn Oljas Sýleymenov Almaty atauyn «Alma-Ata» dep ózgertudi qayta úsynghany belgili. Sýleymenovting búl úsynysy qazaq qoghamynda, Qazaqstan qoghamynda yzu-qyzu talqylandy. Shyndyghynda, Oljas Omarúly Almaty atauyn ózgertu jayly keshe-býgin ghana aityp jýrgen joq. Búl әngime Sýleymenov jәne Sýleymenov pikirin jaqtaushylar tarapynan әlsin-әlsin talqygha týsip otyratyn. Ár joly ne biylik tarapynan, ne qogham tarapynan qoldau tappaghan. Dese de, Oljas Sýleymenov osy joly búl úsynysty qayta aitypty. Hosh...

«Almatyny» qaytadan «Alma-Ata»» degizu «joryghy» 2004 jyly bir talqygha shyghyp, iske aspay tynghan edi. Biz jazushy Ghabbas Qabyshúlynyng sol kezdegi jazghan maqalasyn oqyrman talqysyna úsynghandy jón sanadyq...

Jazushynyng múraghatynan

Qúrmetti «AZAT»!

Osydan eki ay búryn ózinde «Ólerdey ókinuli eken» degen maqalam  jariyalandy ghoy. Ol maqalada Almaty qalasynyng әkimi V.Hrapunovtyn  «Almatyny» qaytadan «Alma-Ata» dep ataugha qúlshynyp, ony Q.Toqaev, D.Álibekov, R.Orynbekov, Z.Ghalymjanova degen qazaqtardyn, G.Lunev degen orystyng quana qostaghandary aitylyp edi. «Argumenty y fakty. Kazahstan» aptalyghy bastap (№22. 2003 g.), әkim men әkimshilder qoldap jatqan ol teris әreketke senen basqa eshbir gәzet: «Egemen Qazaqstan», «Qazaq әdebiyeti», «Jas alash», t.b. eleng etpegeni de meni qatty oilantqan. Myna gәzetterding lәm demegenin de týsingenmin, sebebi: әlgi aptalyqta «Almatyny» qaytadan «Alma-Ata» deuge preziydent N.Nazarbaev qarsy emes eken, «ózdering oilanyp kórersinder» depti degendey bir pikir qylang bergen edi. Biylikshil baspasóz sonsong auyz ashpay qaldy-au, sirә?! Olar   «Preziydent sóidepti» degenge jyghyla salatyn әdet tapqaly qashan!

Endi, mine, «Vecherniy Almaty» gәzetinin  osy qazan aiynyng 18-i kýngi sanynda Almatynyng әkimi V. Hrapunov myrzagha ashyq hat jariyalandy. Al odan búryn, 15-nshi qazanda, gәzet akademik Bolat Qúspanghaliyevting «Vernuti staroe nazvaniye» degen talap-pikirin shygharghan bolatyn. Ol Hrapunovtardyng kózdegen nysanasyn aiqynday týsuge jasalghan barlau eken, ony mynau Ashyq hat shyndap ashyp berdi. Hat qalanyng atyn «Alma-Ata» deu asyghystau boldy emes pe eken dep aldausyratyp bastalady da, qala gәzetining «Vechernyaya  Alma-Ata» degen ghajap jyly aty «Vecherniy Almaty» degen týsiniksiz, qúlaqqa týrpidey tiyetin atqa auystyrylghany dúrys bolmady, sony әli de qabylday almay qor bolyp jýrmiz degendey «joqtaugha» úlasady. Býkil almatylyqtar «Vechernyaya Alma-Atany» oqyghanda jýrekteri eljirep, jandary jadyrap, júmaqta jýrgendey bir rahat sezim qúshaghynda bolushy edi degenge úqsas «ansaudy» sezesin. Hatqa qol qoyghandar Hrapunov myrzagha jalbaryna ótinish jasap, gәzetting búrynghy atyn qaytarudy súrapty. Hrapunovqa keregining ózi «synyqqa syltau» ghoy?! «Almatyny» qaytsem «Alma-Ata» etem dep jýrgen onyng auzyn baghushy bir bayghús myna Ashyq hatty úiymdastyrdy da berdi. Býitip «kollektivtik hat jazu» - kenestik biylik kezinde tabylghan tәsil, biylikqúmarlargha auaday kerek jol. Hatqa qol qoyghandardyng kimder ekenin qaranyz (qazaq tilining qadirin biledi degenderdi ghana atap otyrmyn):  Qazaqstan Jurnalister odaghy basqarmasynyng tóraghasy Seyitqazy Mataev; Qazaqstannyng YuNESKO-daghy túraqty ókili Oljas Sýleymenov; Qazaqstannyng Halyq qaharmany, jazushy Qasym Qaysenov; jogharyda atalghan ghalym Bolat Qúspanghaliyev; Qazaqstan Memlekettik silyghynyng laureaty, kórkemónerge enbegi singen qayratker, «Qúrmet» ordenining iyegeri, suretshi Ábdirashit Sydyhanov; SSSR Kiynematografiyasynyng ýzdigi, Qazaq SSR kórkemónerine enbegi singen qayratker Darigha Tinәlina; Qazaq SSR Halyq әrtiysi, Memlekettik silyqtyng laureaty Ámina Ómirzaqova. Búghan qazaqsha sauaty qanshalyqty ekeni ózime beymәlim, alayda men de syrttay qatty qúrmetteytin aghamyz - Sovet Odaghynyng eki mәrte Batyry Talghat Biygeldinovting qol qoyghanyn qosa aitugha tiyispin. Sóitip: orysy, úighyry, tatary, kәrisi bar - jiyny 18 kisi qol qoyghan.

Ary tartqandy beri tartudy, qisyqty tezge saludy oilap jýrgen qazaq bolsayshy! Óitip tilimizdi, tarihymyzdy silaydy, qúrmetteydi dep biletin «sýt betindegi qaymaqtarymyz», mineki, Hrapunovtyng yghyn saghalap, qabaghyn  baghyp, auzyna qarap otyr. Álde Preziydent N. Nazarbaev, Premier-ministr D.Ahmetov myrzalargha da keregi osy ma eken? Eger olay bolsa, býgin gәzet atyn «Vechernyaya Alma-Ata» dep, erteng qala atyn «Alma-Ata»  dep ózgertudi kýtelik. Nege kónbegen, neni kórmegen, kimge jaghynbaghan qazaqpyz?!.

(«Azat» gәzeti. 2004 j., mausym.)

Ghabbas Qabyshúly,

jazushy

Abai.kz