رەداكتسيادان: وسىدان ءبىرلى-جارىم اپتا بۇرىن اقىن ولجاس سۇلەيمەنوۆ الماتى اتاۋىن «الما-اتا» دەپ وزگەرتۋدى قايتا ۇسىنعانى بەلگىلى. سۇلەيمەنوۆتىڭ بۇل ۇسىنىسى قازاق قوعامىندا، قازاقستان قوعامىندا ىزۋ-قىزۋ تالقىلاندى. شىندىعىندا، ولجاس ومارۇلى الماتى اتاۋىن وزگەرتۋ جايلى كەشە-بۇگىن عانا ايتىپ جۇرگەن جوق. بۇل اڭگىمە سۇلەيمەنوۆ جانە سۇلەيمەنوۆ پىكىرىن جاقتاۋشىلار تاراپىنان ءالسىن-ءالسىن تالقىعا ءتۇسىپ وتىراتىن. ءار جولى نە بيلىك تاراپىنان، نە قوعام تاراپىنان قولداۋ تاپپاعان. دەسە دە، ولجاس سۇلەيمەنوۆ وسى جولى بۇل ۇسىنىستى قايتا ايتىپتى. حوش...

«الماتىنى» قايتادان «الما-اتا»» دەگىزۋ «جورىعى» 2004 جىلى ءبىر تالقىعا شىعىپ، ىسكە اسپاي تىنعان ەدى. ءبىز جازۋشى عابباس قابىشۇلىنىڭ سول كەزدەگى جازعان ماقالاسىن وقىرمان تالقىسىنا ۇسىنعاندى ءجون سانادىق...

جازۋشىنىڭ مۇراعاتىنان

قۇرمەتتى «ازات»!

وسىدان ەكى اي بۇرىن وزىڭدە «ولەردەي وكىنۋلى ەكەن» دەگەن ماقالام  جاريالاندى عوي. ول ماقالادا الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ۆ.حراپۋنوۆتىڭ  «الماتىنى» قايتادان «الما-اتا» دەپ اتاۋعا قۇلشىنىپ، ونى ق.توقاەۆ، د.الىبەكوۆ، ر.ورىنبەكوۆ، ز.عالىمجانوۆا دەگەن قازاقتاردىڭ، گ.لۋنەۆ دەگەن ورىستىڭ قۋانا قوستاعاندارى ايتىلىپ ەدى. «ارگۋمەنتى ي فاكتى. كازاحستان» اپتالىعى باستاپ (№22. 2003 گ.), اكىم مەن اكىمشىلدەر قولداپ جاتقان ول تەرىس ارەكەتكە سەنەن باسقا ەشبىر گازەت: «ەگەمەن قازاقستان»، «قازاق ادەبيەتى»، «جاس الاش»، ت.ب. ەلەڭ ەتپەگەنى دە مەنى قاتتى ويلانتقان. مىنا گازەتتەردىڭ ءلام دەمەگەنىن دە تۇسىنگەنمىن، سەبەبى: الگى اپتالىقتا «الماتىنى» قايتادان «الما-اتا» دەۋگە پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ قارسى ەمەس ەكەن، «وزدەرىڭ ويلانىپ كورەرسىڭدەر» دەپتى دەگەندەي ءبىر پىكىر قىلاڭ بەرگەن ەدى. بيلىكشىل ءباسپاسوز سونسوڭ اۋىز اشپاي قالدى-اۋ، ءسىرا؟! ولار   «پرەزيدەنت سويدەپتى» دەگەنگە جىعىلا سالاتىن ادەت تاپقالى قاشان!

ەندى، مىنە، «ۆەچەرني الماتى» گازەتىنىڭ  وسى قازان ايىنىڭ 18-ءى كۇنگى سانىندا الماتىنىڭ اكىمى ۆ. حراپۋنوۆ مىرزاعا اشىق حات جاريالاندى. ال ودان بۇرىن، 15-ءنشى قازاندا، گازەت اكادەميك بولات قۇسپانعاليەۆتىڭ «ۆەرنۋت ستاروە نازۆانيە» دەگەن تالاپ-پىكىرىن شىعارعان بولاتىن. ول حراپۋنوۆتاردىڭ كوزدەگەن نىساناسىن ايقىنداي تۇسۋگە جاسالعان بارلاۋ ەكەن، ونى مىناۋ اشىق حات شىنداپ اشىپ بەردى. حات قالانىڭ اتىن «الما-اتا» دەۋ اسىعىستاۋ بولدى ەمەس پە ەكەن دەپ الداۋسىراتىپ باستالادى دا، قالا گازەتىنىڭ «ۆەچەرنيايا  الما-اتا» دەگەن عاجاپ جىلى اتى «ۆەچەرني الماتى» دەگەن تۇسىنىكسىز، قۇلاققا تۇرپىدەي تيەتىن اتقا اۋىستىرىلعانى دۇرىس بولمادى، سونى ءالى دە قابىلداي الماي قور بولىپ ءجۇرمىز دەگەندەي «جوقتاۋعا» ۇلاسادى. بۇكىل الماتىلىقتار «ۆەچەرنيايا الما-اتانى» وقىعاندا جۇرەكتەرى ەلجىرەپ، جاندارى جادىراپ، جۇماقتا جۇرگەندەي ءبىر راحات سەزىم قۇشاعىندا بولۋشى ەدى دەگەنگە ۇقساس «اڭساۋدى» سەزەسىڭ. حاتقا قول قويعاندار حراپۋنوۆ مىرزاعا جالبارىنا ءوتىنىش جاساپ، گازەتتىڭ بۇرىنعى اتىن قايتارۋدى سۇراپتى. حراپۋنوۆقا كەرەگىنىڭ ءوزى «سىنىققا سىلتاۋ» عوي؟! «الماتىنى» قايتسەم «الما-اتا» ەتەم دەپ جۇرگەن ونىڭ اۋزىن باعۋشى ءبىر بايعۇس مىنا اشىق حاتتى ۇيىمداستىردى دا بەردى. ءبۇيتىپ «كوللەكتيۆتىك حات جازۋ» - كەڭەستىك بيلىك كەزىندە تابىلعان ءتاسىل، بيلىكقۇمارلارعا اۋاداي كەرەك جول. حاتقا قول قويعانداردىڭ كىمدەر ەكەنىن قاراڭىز (قازاق ءتىلىنىڭ قادىرىن بىلەدى دەگەندەردى عانا اتاپ وتىرمىن):  قازاقستان جۋرناليستەر وداعى باسقارماسىنىڭ توراعاسى سەيىتقازى ماتاەۆ; قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-داعى تۇراقتى وكىلى ولجاس سۇلەيمەنوۆ; قازاقستاننىڭ حالىق قاھارمانى، جازۋشى قاسىم قايسەنوۆ; جوعارىدا اتالعان عالىم بولات قۇسپانعاليەۆ; قازاقستان مەملەكەتتىك سيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، كوركەمونەرگە ەڭبەگى سىڭگەن قايراتكەر، «قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى، سۋرەتشى ءابدىراشيت سىدىحانوۆ; سسسر كينەماتوگرافياسىنىڭ ۇزدىگى، قازاق سسر كوركەمونەرىنە ەڭبەگى سىڭگەن قايراتكەر داريعا ءتىنالينا; قازاق سسر حالىق ءارتيسى، مەملەكەتتىك سيلىقتىڭ لاۋرەاتى ءامينا ومىرزاقوۆا. بۇعان قازاقشا ساۋاتى قانشالىقتى ەكەنى وزىمە بەيمالىم، الايدا مەن دە سىرتتاي قاتتى قۇرمەتتەيتىن اعامىز - سوۆەت وداعىنىڭ ەكى مارتە باتىرى تالعات بيگەلدىنوۆءتىڭ قول قويعانىن قوسا ايتۋعا ءتيىسپىن. ءسويتىپ: ورىسى، ۇيعىرى، تاتارى، كارىسى بار - جيىنى 18 كىسى قول قويعان.

ارى تارتقاندى بەرى تارتۋدى، قيسىقتى تەزگە سالۋدى ويلاپ جۇرگەن قازاق بولسايشى! ءويتىپ ءتىلىمىزدى، تاريحىمىزدى سيلايدى، قۇرمەتتەيدى دەپ بىلەتىن «ءسۇت بەتىندەگى قايماقتارىمىز»، مىنەكي، حراپۋنوۆتىڭ ىعىن ساعالاپ، قاباعىن  باعىپ، اۋزىنا قاراپ وتىر. الدە پرەزيدەنت ن. نازارباەۆ، پرەمەر-مينيستر د.احمەتوۆ مىرزالارعا دا كەرەگى وسى ما ەكەن؟ ەگەر ولاي بولسا، بۇگىن گازەت اتىن «ۆەچەرنيايا الما-اتا» دەپ، ەرتەڭ قالا اتىن «الما-اتا»  دەپ وزگەرتۋدى كۇتەلىك. نەگە كونبەگەن، نەنى كورمەگەن، كىمگە جاعىنباعان قازاقپىز؟!.

(«ازات» گازەتى. 2004 ج.، ماۋسىم.)

عابباس قابىشۇلى،

جازۋشى

Abai.kz