Keshe Últtyq qoghamdyq senim kenesining kezekti jiyny ótti. Jiynda preziydent Toqaev birqatar ózekti mәselelerdi sóz etti, Ýkimetke birsypyra tapsyrma jýktedi. Ol turaly sәl keyinirek, egjey-tegjeyli jazamyz. Qazir sóz etpegimiz – qazaq kóshining keshesi men erteni jayly bolmaq.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Últtyq kenes jiynynda «Últtyq kóshi-qon kýnin» belgilep, atauly datalar kýntizbesine engizu kerektigin aitty.

«Barshanyzgha mәlim, qandastarymyzdyng óz Atajúrtyna oralu mәselesi turaly Túnghysh Preziydentimiz birqatar manyzdy tarihy sheshim qabyldaghan edi.

Úly kósh 1991 jyly bastaldy. Búghan Elbasynyng tapsyrmasymen Qazaq KSR Ministrler Kabiyneti qabyldaghan №711 Qauly resmy týrde jol ashty. Búl qújat 1991 jylghy 18 qarashada qabyldandy.

Kóp úzamay Elbasy «Alysta jýrgen aghayyngha aq tilek» atty joldauyn jariyalap, shettegi qandastarymyzdy elge shaqyrdy. Sonyng nәtiyjesinde bir jarym millionnan astam qazaq Otanyna oraldy. Býginde olar egemen elimizdi órkendetuge óz ýlesin qosuda.

Solardyng ishinde Auyt Múqiybek jәne taghy basqa qogham qayratkerleri úly kóshting tarihy rólin eskerip, arnayy kýn belgileu qajettigin aityp jýr. Ýkimetke osy tarihy datany atauly kýnder tizbesine qosu mәselesin jan-jaqty qarastyryp, tiyisti úsynys engizudi tapsyramyn», - dedi Toqaev.

Ásire maqtap, әidiktep әspetteuimiz emes, qandastarymyzdyng kóshi-qon mәselesining týitkildi týiinin sheshu ýshin jarghaq qúlaghy jastyqqa tiymey jýrgen az ghana adamnyng biri, onda da belsendisi hәm basynda jýrgeni - qogham qayratkeri, aqyn Auyt Múqiybek ekeni dausyz. Auyt Múqiybek shettegi qazaqty elge әkelu jolynda myng úiymnyng jasaytyn isin jalghyz ózi atqaryp jýrgen túlgha. Atan týiege jýk bolar auyr mindetti qinalmay kóterip jýrgen aqyn.

Al sóitken Aukene, Aukenning kóshi-qonnyng irindep túrghan mәselelerin, qandastarymyzdyng qújattanuyndaghy kedergilerin jipke tizip, ókirtip, óltirip, ónmenderinen ótkizip, jeter jerine jetkizip jazghan jýz san maqalasyna minber úsynghan – Abai.kz! Ákimshil, әmirshil jýie Aukeng men Abai.kz kótergen sol maqalalargha shýiligip, әbigerge salatyn. Keyde, tipti joqty syltau etip, saytty búghattap tastaghan kezder de boldy. Biraq, biraq Aukeng jazudan qaytpady. Abai.kz ony bes qúrlyqtyng qazaghyna jetkizip, jariyalaudan qaytpady. Qysqasy, osynday qiyndyqtargha qaramastan, qazaq kóshining eng shoqtyqty mәseleleri tynbay kóterilip, ong sheshim tauyp jatty.

Aukeng jazghan jýzdegen maqalany tizbelep shyqpasaq ta, sózimiz súiyq shyqpasy ýshin, birli-jarym kózderek:

2016 jyl, 2 qazan. Abai.kz: «Últtyq kóshi-qon kýni belgilense...». Avtory – Auyt Múqiybek.

«Tәuelsiz Qazaqstan ýshin «Azamattyq qújattandyru turaly» №711 qauly shygharylghan 18 qarasha óte manyzdy tarihy kýn dep eseptelui tiyis. Óitkeni, bes qúr­lyqqa taryday shashyrap ketken qandastarymyzdyng basynyng óz Otanynda birigui osy kýnnen bas­taldy....

Biyl – Tәuelsizdikting 25 jyldy­ghy (2016 jyl). Sonymen birge, aldaghy 18 qarasha­da №711 qauly shyqqaly da 25 jyl bolady. Úly toydyng ayasynda Qazaq kóshining de shiyrek ghasyrlyq qua­nyshy maqtanyshpen atap ótiletini sózsiz. Osy qarsanda Ýkimet «Qazaq­stan Respublikasyndaghy merekeler tur­aly» 2001 jylghy 13 jeltoq­san­daghy №267-II Zannyng 3-babyna tolyqtyru engizip, 18 qarashany «Últtyq kóshi-qon kýni» etip bekitse, núr ýstine núr bolmaq», - dep jazdy Auken.

2019 jyl, 29 qazan. Abai.kz: «Kóshi-qonnyng kýn tәrtibindegi jeti problemasy preziydentke jetti». Avtory – Auyt Múqiybek.

«...Besinshisi –  18 qarashany – «Últtyq kóshi-qon kýni» merekesi etip belgileu turaly.

1991 jylghy 18 qarashada «Basqa respublikalardan jәne shetelderden selolyq jerlerde júmys isteuge tilek bildirushi bayyrghy últ adamdaryn Qazaq KSR-inde qonystandyru tәrtibi men sharttary turaly» Qazaq KSR Ministrler Kenesining №711 Qaulysynyng eki tildegi kóshirmesin ala bargham.

Osy Qauylynyng negizinde 1997 jyly «Halyqtyng kóshi-qony turaly» Zang qabyldandy, millionnan astam qandasymyz Otangha oralghanyn, biz «18 qarashany» shetelde jýrgen qazaqtardyng taghdyry sheshilgen tarihy kýn dep esepteytinimizdi, sol ýshin búl kýnning tarihy manyzy tótenshe zor ekenin aityp, «Qazaqstan Respublikasyndaghy kәsiptik jәne ózge de merekeler turaly» QR Preziydentining Jarlyghyna tolyqtyru engizip, 18 qarashany – «Últtyq kóshi-qon kýni» merekesi etip belgileuinizdi súradym», - dedi Auyt Múqiybek Abai.kz-ke bergen súhbatynda.

Keshegi preziydent Toqaev sóz etken «Últtyq kóshi-qon kýnin» belgileu turaly bastamany da alghash kótergen – Auyt Múqiybek. Jariyalap, el-júrtqa, el basqarghan dәulerge jetkizgen – Abai.kz! Sondyqtan, búl – Auyt Múqiybek ýshin de, bizding portal ýshin de quanyshty oqigha.

18 qarasha – qandastarymyzdyng taghdyry sheshilgen kýn

Auyt Múqiybek:

- Túnghysh Preziydentimiz Núrsúltan Nazarbaev 1991 jylghy 18 qarashada Qazaq KSR Ministrler Kenesine «Basqa respublikalardan jәne shetelderden selolyq jerlerde júmys isteuge tilek bildirushi bayyrghy últ adamdaryn Qazaq KSR-inde qonystandyru tәrtibi men sharttary turaly» №711 qauly shyghartyp, alys-jaqyn shetelderdegi qandastarymyzdy Tәuelsiz Qazaqstangha shaqyrudy qolgha aldy.

Erekshe atap óterligi – sol – atalghan №711 Qauly elimiz tәuelsizdigin jariyalaudan búryn qabyldanghandyghymen óte qúndy әri erekshe sayasy manyzgha iye.

Qúdaygha shýkir, №711 Qaulynyng negizinde 1997 jyly «Halyqtyng kóshi-qony turaly» zang qabyldandy. Memlekttik kóshi-qon sayasaty qalyptasyp, jyl ótken sayyn kemeldenip keledi. Qazirge deyin elge 1 mln. 84,7 myng etnikalyq qazaq oralyp, baqytty túrmys keshirip jatyr.

Sóitip, Qazaqstan shettegi óz qandastaryn Otanyna shaqyryp otyrghan әlemdegi sanauly ghana memleketterding biri boldy.

Búl kýn – elimiz ýshin de, Tәuelsizdik jyldary shekara asyp kelip Atajúrtyna qonystanghan qandastarymyz ýshin de, Otangha oraludyng sәt-saghatyn kýtip otyrghan alystaghy aghayyndar ýshin de Úly mereke!

Biz búl kýndi «Últtyq kóshi-qon kýni» dep atap, BAQ jәne әleumettik jeliler arqyly jylda mereke retinde atap ótudi dәstýrge ainaldyryp kelgemiz.

Mine, 18 qarashada Qazaqstan Respublikasy Tәuelsizdigining 30 jyldyghymen qatar, osy taghdyrsheshti Qaulynyng da qabyldaghnghandyghyna 30 jyl tolyp otyr.

Osy 30 jyldyq qarsanynda 18 qarashany «Últtyq kóshi-qon kýni» degen atpen kәsiby merekeler men atalyp ótiletin kýnderding tizbesine engizudi súrap, Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng atyna hat jazgham.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev sol ótinishimizdi eskerip, Últtyq qoghamdyq senim kenesining altynshy otyrysynda: «Ýkimetke osy tarihy datany atauly kýnder tizbesine qosu mәselesin jan-jaqty qarastyryp, tiyisti úsynys engizudi tapsyramyn», - dep, Ýkimetke atalghan 18 qarashany kәsiby merekeler men atalyp ótiletin kýnderding tizbesine engizudi tapsyrdy.

Men Preziydentting búl sheshimin Elbasymyzdyng Úly Enbegine degen zor qúrmet, qandastarymyzgha degen erekshe qamqorlyq dep baghalaymyn! Atalghan kýn tek qandastarymyzdyng ghana emes, býkil Alash júrtynyng merekesi bolmaq!

Osy orayda men Elbasymyz Núrsúltan Ábishúlyn alda kele jatqan «Últtyq kóshi-qon kýni» merekesimen shyn jýrekten qúttyqtaymyn! Preziydentimiz Qasym-Jomart Kemelúlyna rahmet aitam!

«Últtyq kóshi-qon kýni» qútty bolsyn, qúrmetti otandastar jәne qandastar!

Abai.kz