كەشە ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ كەزەكتى جيىنى ءوتتى. جيىندا پرەزيدەنت توقاەۆ بىرقاتار وزەكتى ماسەلەلەردى ءسوز ەتتى، ۇكىمەتكە ءبىرسىپىرا تاپسىرما جۇكتەدى. ول تۋرالى ءسال كەيىنىرەك، ەگجەي-تەگجەيلى جازامىز. قازىر ءسوز ەتپەگىمىز – قازاق كوشىنىڭ كەشەسى مەن ەرتەڭى جايلى بولماق.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇلتتىق كەڭەس جيىنىندا «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنىن» بەلگىلەپ، اتاۋلى داتالار كۇنتىزبەسىنە ەنگىزۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

«بارشاڭىزعا ءمالىم، قانداستارىمىزدىڭ ءوز اتاجۇرتىنا ورالۋ ماسەلەسى تۋرالى تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز بىرقاتار ماڭىزدى تاريحي شەشىم قابىلداعان ەدى.

ۇلى كوش 1991 جىلى باستالدى. بۇعان ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىمەن قازاق كسر مينيسترلەر كابينەتى قابىلداعان №711 قاۋلى رەسمي تۇردە جول اشتى. بۇل قۇجات 1991 جىلعى 18 قاراشادا قابىلداندى.

كوپ ۇزاماي ەلباسى «الىستا جۇرگەن اعايىنعا اق تىلەك» اتتى جولداۋىن جاريالاپ، شەتتەگى قانداستارىمىزدى ەلگە شاقىردى. سونىڭ ناتيجەسىندە ءبىر جارىم ميلليوننان استام قازاق وتانىنا ورالدى. بۇگىندە ولار ەگەمەن ەلىمىزدى وركەندەتۋگە ءوز ۇلەسىن قوسۋدا.

سولاردىڭ ىشىندە اۋىت مۇقيبەك جانە تاعى باسقا قوعام قايراتكەرلەرى ۇلى كوشتىڭ تاريحي ءرولىن ەسكەرىپ، ارنايى كۇن بەلگىلەۋ قاجەتتىگىن ايتىپ ءجۇر. ۇكىمەتكە وسى تاريحي داتانى اتاۋلى كۇندەر تىزبەسىنە قوسۋ ماسەلەسىن جان-جاقتى قاراستىرىپ، ءتيىستى ۇسىنىس ەنگىزۋدى تاپسىرامىن»، - دەدى توقاەۆ.

اسىرە ماقتاپ، ايدىكتەپ اسپەتتەۋىمىز ەمەس، قانداستارىمىزدىڭ كوشى-قون ماسەلەسىنىڭ تۇيتكىلدى ءتۇيىنىن شەشۋ ءۇشىن جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيمەي جۇرگەن از عانا ادامنىڭ ءبىرى، وندا دا بەلسەندىسى ءھام باسىندا جۇرگەنى - قوعام قايراتكەرى، اقىن اۋىت مۇقيبەك ەكەنى داۋسىز. اۋىت مۇقيبەك شەتتەگى قازاقتى ەلگە اكەلۋ جولىندا مىڭ ۇيىمنىڭ جاسايتىن ءىسىن جالعىز ءوزى اتقارىپ جۇرگەن تۇلعا. اتان تۇيەگە جۇك بولار اۋىر مىندەتتى قينالماي كوتەرىپ جۇرگەن اقىن.

ال سويتكەن اۋكەڭە، اۋكەڭنىڭ كوشى-قوننىڭ ىرىڭدەپ تۇرعان ماسەلەلەرىن، قانداستارىمىزدىڭ قۇجاتتانۋىنداعى كەدەرگىلەرىن جىپكە ءتىزىپ، وكىرتىپ، ءولتىرىپ، وڭمەندەرىنەن وتكىزىپ، جەتەر جەرىنە جەتكىزىپ جازعان ءجۇز سان ماقالاسىنا مىنبەر ۇسىنعان – Abai.kz! اكىمشىل، ءامىرشىل جۇيە اۋكەڭ مەن Abai.kz كوتەرگەن سول ماقالالارعا شۇيلىگىپ، ابىگەرگە سالاتىن. كەيدە، ءتىپتى جوقتى سىلتاۋ ەتىپ، سايتتى بۇعاتتاپ تاستاعان كەزدەر دە بولدى. بىراق، بىراق اۋكەڭ جازۋدان قايتپادى. Abai.kz ونى بەس قۇرلىقتىڭ قازاعىنا جەتكىزىپ، جاريالاۋدان قايتپادى. قىسقاسى، وسىنداي قيىندىقتارعا قاراماستان، قازاق كوشىنىڭ ەڭ شوقتىقتى ماسەلەلەرى تىنباي كوتەرىلىپ، وڭ شەشىم تاۋىپ جاتتى.

اۋكەڭ جازعان جۇزدەگەن ماقالانى تىزبەلەپ شىقپاساق تا، ءسوزىمىز سۇيىق شىقپاسى ءۇشىن، ءبىرلى-جارىم كوزدەرەك:

2016 جىل، 2 قازان. Abai.kz: «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى بەلگىلەنسە...». اۆتورى – اۋىت مۇقيبەك.

«تاۋەلسىز قازاقستان ءۇشىن «ازاماتتىق قۇجاتتاندىرۋ تۋرالى» №711 قاۋلى شىعارىلعان 18 قاراشا وتە ماڭىزدى تاريحي كۇن دەپ ەسەپتەلۋى ءتيىس. ويتكەنى، بەس قۇر­لىققا تارىداي شاشىراپ كەتكەن قانداستارىمىزدىڭ باسىنىڭ ءوز وتانىندا بىرىگۋى وسى كۇننەن باس­تالدى....

بيىل – تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدى­عى (2016 جىل). سونىمەن بىرگە، الداعى 18 قاراشا­دا №711 قاۋلى شىققالى دا 25 جىل بولادى. ۇلى تويدىڭ اياسىندا قازاق كوشىنىڭ دە شيرەك عاسىرلىق قۋا­نىشى ماقتانىشپەن اتاپ وتىلەتىنى ءسوزسىز. وسى قارساڭدا ۇكىمەت «قازاق­ستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەرەكەلەر تۋر­الى» 2001 جىلعى 13 جەلتوق­سان­داعى №267-ءىى زاڭنىڭ 3-بابىنا تولىقتىرۋ ەنگىزىپ، 18 قاراشانى «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» ەتىپ بەكىتسە، نۇر ۇستىنە نۇر بولماق»، - دەپ جازدى اۋكەڭ.

2019 جىل، 29 قازان. Abai.kz: «كوشى-قوننىڭ كۇن تارتىبىندەگى جەتى پروبلەماسى پرەزيدەنتكە جەتتى». اۆتورى – اۋىت مۇقيبەك.

«...بەسىنشىسى –  18 قاراشانى – «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» مەرەكەسى ەتىپ بەلگىلەۋ تۋرالى.

1991 جىلعى 18 قاراشادا «باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەتەلدەردەن سەلولىق جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاق كسر-ىندە قونىستاندىرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى» قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ №711 قاۋلىسىنىڭ ەكى تىلدەگى كوشىرمەسىن الا بارعام.

وسى قاۋىلىنىڭ نەگىزىندە 1997 جىلى «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭ قابىلداندى، ميلليوننان استام قانداسىمىز وتانعا ورالعانىن، ءبىز «18 قاراشانى» شەتەلدە جۇرگەن قازاقتاردىڭ تاعدىرى شەشىلگەن تاريحي كۇن دەپ ەسەپتەيتىنىمىزدى، سول ءۇشىن بۇل كۇننىڭ تاريحي ماڭىزى توتەنشە زور ەكەنىن ايتىپ، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى كاسىپتىك جانە وزگە دە مەرەكەلەر تۋرالى» قر پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىنا تولىقتىرۋ ەنگىزىپ، 18 قاراشانى – «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» مەرەكەسى ەتىپ بەلگىلەۋىڭىزدى سۇرادىم»، - دەدى اۋىت مۇقيبەك Abai.kz-كە بەرگەن سۇحباتىندا.

كەشەگى پرەزيدەنت توقاەۆ ءسوز ەتكەن «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنىن» بەلگىلەۋ تۋرالى باستامانى دا العاش كوتەرگەن – اۋىت مۇقيبەك. جاريالاپ، ەل-جۇرتقا، ەل باسقارعان داۋلەرگە جەتكىزگەن – Abai.kz! سوندىقتان، بۇل – اۋىت مۇقيبەك ءۇشىن دە، ءبىزدىڭ پورتال ءۇشىن دە قۋانىشتى وقيعا.

18 قاراشا – قانداستارىمىزدىڭ تاعدىرى شەشىلگەن كۇن

اۋىت مۇقيبەك:

- تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ 1991 جىلعى 18 قاراشادا قازاق كسر مينيسترلەر كەڭەسىنە «باسقا رەسپۋبليكالاردان جانە شەتەلدەردەن سەلولىق جەرلەردە جۇمىس ىستەۋگە تىلەك ءبىلدىرۋشى بايىرعى ۇلت ادامدارىن قازاق كسر-ىندە قونىستاندىرۋ ءتارتىبى مەن شارتتارى تۋرالى» №711 قاۋلى شىعارتىپ، الىس-جاقىن شەتەلدەردەگى قانداستارىمىزدى تاۋەلسىز قازاقستانعا شاقىرۋدى قولعا الدى.

ەرەكشە اتاپ وتەرلىگى – سول – اتالعان №711 قاۋلى ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاۋدان بۇرىن قابىلدانعاندىعىمەن وتە قۇندى ءارى ەرەكشە ساياسي ماڭىزعا يە.

قۇدايعا شۇكىر، №711 قاۋلىنىڭ نەگىزىندە 1997 جىلى «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. مەملەكتتىك كوشى-قون ساياساتى قالىپتاسىپ، جىل وتكەن سايىن كەمەلدەنىپ كەلەدى. قازىرگە دەيىن ەلگە 1 ملن. 84,7 مىڭ ەتنيكالىق قازاق ورالىپ، باقىتتى تۇرمىس كەشىرىپ جاتىر.

ءسويتىپ، قازاقستان شەتتەگى ءوز قانداستارىن وتانىنا شاقىرىپ وتىرعان الەمدەگى ساناۋلى عانا مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى بولدى.

بۇل كۇن – ەلىمىز ءۇشىن دە، تاۋەلسىزدىك جىلدارى شەكارا اسىپ كەلىپ اتاجۇرتىنا قونىستانعان قانداستارىمىز ءۇشىن دە، وتانعا ورالۋدىڭ ءسات-ساعاتىن كۇتىپ وتىرعان الىستاعى اعايىندار ءۇشىن دە ۇلى مەرەكە!

ءبىز بۇل كۇندى «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» دەپ اتاپ، باق جانە الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى جىلدا مەرەكە رەتىندە اتاپ ءوتۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ كەلگەمىز.

مىنە، 18 قاراشادا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىمەن قاتار، وسى تاعدىرشەشتى قاۋلىنىڭ دا قابىلداعنعاندىعىنا 30 جىل تولىپ وتىر.

وسى 30 جىلدىق قارساڭىندا 18 قاراشانى «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» دەگەن اتپەن كاسىبي مەرەكەلەر مەن اتالىپ وتىلەتىن كۇندەردىڭ تىزبەسىنە ەنگىزۋدى سۇراپ، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ اتىنا حات جازعام.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ سول ءوتىنىشىمىزدى ەسكەرىپ، ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ التىنشى وتىرىسىندا: «ۇكىمەتكە وسى تاريحي داتانى اتاۋلى كۇندەر تىزبەسىنە قوسۋ ماسەلەسىن جان-جاقتى قاراستىرىپ، ءتيىستى ۇسىنىس ەنگىزۋدى تاپسىرامىن»، - دەپ، ۇكىمەتكە اتالعان 18 قاراشانى كاسىبي مەرەكەلەر مەن اتالىپ وتىلەتىن كۇندەردىڭ تىزبەسىنە ەنگىزۋدى تاپسىردى.

مەن پرەزيدەنتتىڭ بۇل شەشىمىن ەلباسىمىزدىڭ ۇلى ەڭبەگىنە دەگەن زور قۇرمەت، قانداستارىمىزعا دەگەن ەرەكشە قامقورلىق دەپ باعالايمىن! اتالعان كۇن تەك قانداستارىمىزدىڭ عانا ەمەس، بۇكىل الاش جۇرتىنىڭ مەرەكەسى بولماق!

وسى ورايدا مەن ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلىن الدا كەلە جاتقان «ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» مەرەكەسىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنا راحمەت ايتام!

«ۇلتتىق كوشى-قون كۇنى» قۇتتى بولسىن، قۇرمەتتى وتانداستار جانە قانداستار!

Abai.kz