Qazaqstanda әlemdik jәne dәstýrli dinderding sezi ótip jatyr. Álem elderining nazary osy jiynda. 8 mlrdqa juyq adamzattyng basym bóligi ústanatyn týrli din ókilderi Qazaqstan astanasynda bas qosty. 

Álemdik jәne dәstýrli dinder liyderlerining sezi alghash ret 2003 jylghy 23-24 qyrkýiekte Qazaqstan Respublikasynyng bastamasymen shaqyryldy. Astana qalasynda 2003, 2006, 2009, 2012, 2015 jәne 2018 jyldary ótken Álemdik jәne dәstýrli dinder liyderlerining alty sezine islam, hristian, iudaizm, buddizm, sintoizm, daosizm jәne basqa da dәstýrli dinderding basshylary men kórnekti ókilderi qatysty.

Sezding dialog alandarynda diny qauymdastyqtardyng ruhany jaqyndasuy boyynsha mazmúndy jәne mazmúndy әngime ótti, nәtiyjesinde birlesken deklarasiyalar men halyqtar men ýkimetterge ýndeuler qabyldandy.

Álemdik jәne dәstýrli dinder liyderlerining VII Sezining basty taqyryby: «Pandemiyadan keyingi kezende adamzattyng ruhany jәne әleumettik damuyndaghy әlemdik jәne dәstýrli dinder liyderlerining róli» dep bekitildi.
VII Sezding seksiyalyq otyrystarynyng taqyryptary: «Qazirgi әlemdegi ruhany jәne moralidyq qúndylyqtardy nyghaytudaghy dinderding róli», «Dinder men mәdeniyetterdin, әdilettilik pen beybitshilikting qúrmetti qatar ómir sýruin nyghaytudaghy bilim men diny aghartudyng róli», «Diny liyderler men sayasatkerlerding jahandyq dinaralyq dialog pen beybitshilikti ilgeriletuge, ekstremizmge, radikalizmge jәne terrorizmge, әsirese diny negizde qarsy túrugha qosqan ýlesi», «Áyelding әl-auqatqa jәne qoghamnyng túraqty damuyna qosqan ýlesi jәne әielding әleumettik mәrtebesin qoldaudaghy diny qoghamdastyqtardyng róli» dep ataluda.

Sez júmysyna islam, hristian, iudaizm, sintoizm, buddizm, zoroastrizm, induizm jәne basqa dinderding ókilderi qatysyp jatyr. Jetinshi Sezge Rim Papasy Fransisk, sonday-aq jetekshi diny úiymdardyng delegasiyalary men memleket ókilderi qatysuda. Rim Papasynyng sezge qatysuy aragha 21 jyl uaqyt salyp iske asuda.

Sez barysynda týrli din ókilderi әlemdegi beybitshilik pen túraqtylyqqa qatysty ótkir mәlimdemeler jasap, tatulyqqa shaqyruda.

Sezdi Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaev ashty. Preziydent bylay dedi: «Qonaqjay Qazaq jerine qosh keldinizder! Álemdegi eng bedeldi ruhany kóshbasshylardyng basyn qosyp, dialog qúru - biz ýshin zor mәrtebe. Qazaqstangha alghash ret memlekettik saparmen kelgen Vatikannyng jәne Katolik shirkeuining basshysy Rim Papasy Fransiskige iltipatymdy bildiremin. Siz dinder jәne halyqtar arasyndaghy ózara týsinistikti nyghaytugha zor ýles qostynyz.

Kóne Ál-Azhar islam uniyversiytetining Bas imamy, joghary mәrtebeli doktor, Sheyh Ahmad at-Tayebting elimizge arnayy kelgenine quanyshtymyn. Qazaqstan halqy ózinizdi qazirgi músylman әlemining kórnekti oishyly retinde qúrmet tútady. Siz din jolynda adal qyzmet atqaryp, adamgershilik qúndylyqtardy dәripteuge ólsheusiz enbek sinirip kelesiz.

Ortamyzda Izrailiding Bas ashkenazy ravviyni David Lau jәne Izrailidin
Bas sefard ravviyni Ishak Yosef otyr. Biz elimizdegi iudey qauymynyng ókilderimen birge búl sapargha erekshe mәn beremiz. Barshanyzgha shaqyruymyzdy qabyl alyp, Qazaqstangha kelgenderiniz ýshin alghys aitamyn. Búl beybitshilikti saqtaugha jәne órkeniyetaralyq dialogty nyghaytugha bәrimizding mýddeli ekenimizdi kórsetedi.

Ózgeriske toly әri belgisizdik beleng alghan qazirgi zamanda býgingi basqosudyng airyqsha mәni bar. Birikken Últtar Úiymynyn, basqa da halyqaralyq úiymdardyng basshylaryna, sayasatkerlerge jәne sarapshylargha rizashylyghymdy bildiremin. Sezd ótkizu turaly bastamamyzgha sizderding qoldau kórsetkenderiniz elimiz ýshin óte manyzdy.

Álemdik jәne dәstýrli dinder kóshbasshylarynyng sezi býginde jahandyq dengeydegi órkeniyetaralyq dialog alanyna ainaldy. Búl forumdy ótkizuge Qazaqstannyng bastamashylyq etui beker emes. Sebebi, Qazaq jeri ghasyrlar boyy Batys pen Shyghystyng arasyndaghy kópir bolyp keledi. Úly dala tórinde nebir alyp kóshpeli imperiyalar ómir sýrgen. Diny ústamdylyq - olardyng bәrine ortaq sipat. Mysaly, elimizding Almaty oblysynda Qoylyq degen ortaghasyrlyq qalanyng orny bar. Sol jerde qazba júmystary jýrgizildi. HII–HIV ghasyrlarda osy qalada islam, hristian jәne buddizm dinining ghibadathanalary irgeles túrghany anyqtaldy. Shyn mәninde, Qazaqstan aumaghy barlyq әlemdik dinderding kiyeli oryndary kórinis tapqan karta ispetti. Músylmandar Arystan babtyng Qoja Ahmet Iasauiyding kesenelerine, Beket atanyng jerasty meshitine jәne basqa da qasiyetti jerlerge baryp, ziyarat etedi.

Qúrmetti Sezge qatysushylar!

Qazirgi kýrdeli kezende sezding tarihy mәni artyp otyr. Óitkeni, halyqtar arasyndaghy kelisimdi nyghaytyp, pandemiyadan keyingi әlemde әdiletti qogham qúru - bәrimizge ortaq mindet. Osy orayda, ashyq dialog ornatu óte manyzdy. Din kóshbasshylarynyng VII sezi tyng iydeyalargha jol ashyp, barshamyzdy biyik belesterge jetkizedi dep senemin.

Bizding mýddemiz jәne niyetimiz - bir. Bәrimiz de beybit әri berekeli bolashaqqa qadam basudy qalaymyz. Osy iygi maqsatqa birge jeteyik!

Sezd júmysyna tabys tileymin!

Dúgha-tilekteriniz qabyl bolsyn!»

Rim Papasy Fransisk: «Keshe men dombyranyng beynesin aldym. Býgin men dauysymdy muzykalyq aspappen baylanystyrghym keledi. Osy jerding eng ataqty aqyny - onyng qazirgi әdebiyetining atasy, dombyramen jii suretteletin kompozitordyng dauysy - Abay. Ol artynda dinshildikpen susyndaghan tuyndylar qaldyrdy, onda osy halyqtyng jan dýniyesindegi eng jaqsy nәrse kórsetilgen - beybitshilikti ansaytyn jәne soghan úmtylatyn ýilesimdi danalyq.

Abay adamzattyng bastauy - mahabbat pen әdildik ekenin eske salady. Eshqanday jaghdayda zorlyq-zombylyqty aqtaugha bolmaydy. Adamgha layyqty qúraldar - balalargha, jas úrpaqqa erekshe qamqorlyqpen ótkizetin kezdesuler, dialog, shydamdy kelissózder kerek. Abay osyghan baylanysty bilimin keneytuge, óz mәdeniyetinen tys shyghugha, tanym, tarih jәne basqalardyng da әdebiyetin oqugha, biluge shaqyrdy. Ótinemin, qaru-jaraqqa emes, bilimge aqsha salayyq», - dedi ol.

Cezden keyin Rim Papasy diny joralghyny oryndaydy. Oghan ýsh myng adam qatysady degen boljam bar.

Abai.kz