Dýniyede eng jaman nәrse, ausyp ketken jaman. Bir ýige qonaqqa, qúdayygha barghanynda, su jana tufliyindi basqa bir eski tufliyge auystyryp kiyip ketsen, ayaghyndy qysa bastasa, ol da jaman. Myna qyzyqty qaranyz! Áyeli bosanyp, ýige kelgen son, kýieui balasyn iyiskep, «ne degen keremet iyis!» – dep, bir kezde:

–Toshyna mening balam ba? – dep súraydy.

–Iya!

–Sen qyz bosandym dep eding ghoy?

–Ne bolyp qaldy, janym?

–Mynanyng shýmegi bar ghoy?

–Qoyshy? Kózindi syqsitpay, ashyp qarasanshy? – degen son, kýieui kózildirigin kiyip, nәrestening bútyna ýnilip qarady.

–Eki shýmek! Ekologiyalyq katastrofa! – dep jaghasyn ústaghan kýieui shoshyp ketti. Olar dereu perzenthanagha barsa, shynynda, qyzdary auysyp ketipti. Meyirbiyke bayqamay auystyryp alypty! Meyli ghoy, eng bastysy, qyzdaryn tauyp aldy!

Al, endi, myna qyzyqty qaranyz!  Bir kýni ashuly әiel dýngirshekte otyrghan kelinshekke jetip keldi.

–Indira sen be?

–Iya, men.

–Keshir, men Samalmyn, kýieuim sening kýieuinmen auysyp ketipti.

–Qalay, óz kýieuinizdi tanymaysyz ba?

–Betine tike qaraugha úyalamyn, bújyr, bújyr, úsqynsyz...

–Mening kýieuim sizding ýiinizde me sonda?

–Iya, kóje iship otyr.

–Auysyp ketkenin qalay bildiniz?

–Mening kýieuimning jambasynda qara qaly bar edi.

–Mýmkin emes, qaytarmaymyn.

–Nemene, únap qaldy ma? Kýieuimdi qaytar! Óz kýieuine ege bol!

Iya, ómirde múnday «auysyp ketu» bolmaydy. Búl endi ótirik. Auysyp ketkenning ózinde, jarasy jenil, at ainalyp qazyghyn, erkek ainalyp, óz ýiin tabady.

Myna qyzyqty qaranyz, saylau komissiyasynyng tóraghasyna bir әiel keldi. Qasyn kerip, bet-auzyn jybyrlatty.

–Siz birdene aitayyn dep túrsyz ba? – dep súrady komissiya tóraghasy,

–Iya.

–Ayta beriniz?

–Auysyp ketipti.

–Nemene auysyp ketken?

–Bulletenim.

–Qalay?

–Negizi Tayotagha dauys beremin dep jazyp, sosyn Jiguliyge dauys beremin dep jazyp, sosyn, oilaneep túryp, Tayotagha dauys bergim kelgen. Jәshikke Jiguliydi salyp qoyyppyn. Auysyp ketipti.

–Qamyqpanyz, biykesh, ózimiz týzetip qoyghanbyz, «ausyp ketken bulletenderdi» Tayotagha ózgerttik.

Búl endi ótirik pe, shyn ba, bilmeymin, saylaugha әli erte. Degenmen, saylauda bulletenderdi auystyra salu onay ghoy, Jarasy jenil.

Myna qyzyqty qaranyz! Bir kisi Qúdaydyng aldyna keldi.

–Ua, Qúdayym, bir nәrse súrayyn?

–Ayta beriniz, aitynyz da, ýiinizge qayta beriniz!

–Mening basymdy qaytarynyz.

–Qaytarghany nesi?

–Mening aqyldy basymdy ministrding aqymaq basyna auystyryp jiberipsiz.

–Qoyynyz.

–Iya, tiziminizdi qaranyz.

–Ministrding aty–jóni kim?

–Dymqylbay Kәuekbaúly.

–Mmm... Shynynda, auystyryp alyppyn. Aqymaq bolyp jýre berseniz qaytedi?

–Siz meni jaratqanda auystyryp jiberdiniz. Biraq, aqyldy bolghym keledi. Sauatty, oyanghan qazaq bolghym keledi. Qazir maubas qazaqpyn.

–Jaraydy. Bir amalyn tabarmyn. Danyshpan ministr ólgen kýni auystyryp beremin.

Iya, múnday «auysyp ketken» bastar bolmaydy. Búl da ótirik endi. Adamdar o bastan aqyldy, sosyn aqymaqtar bolyp jaratylady. Al, myna qyzyqty qaranyz, búl endi ótirik emes, shang júqpaghan shyndyq. Elimizde oryn alghan shyndyq. Auysyp ketken demekshi, Aqtóbede mantu synamasyn BSJ ekpesimen shatastyrghan dәrigerlerge qylmystyq is qozghaldy! Masqara! Estimegen elde kóp degen osy eken! Mektepting birinshi synyptaghy 42 oqushysyna mantu synamasynyng ornyna BSJ ekpesin ege salghandy qalay týsinemiz? Meyirbiyke ampulany ajyrata almaghanyn tek keyin ghana angharyp, auyzy alty saghat ashylyp qalghan. Býginde memlekettik tapsyrys alghan «Medikus» ortalyghymen kelisim–shart búzylghan.  Rauan auylyndaghy mektep oqushylarynyng bilekteri isip, iyne orny jaragha ainalghanyn  kóz kórip, qúlaq estidi. Auysyp ketetin jaghdaylardy jogharyda aittyq, jarasy jenil dedik. Al, myna oibaylatqan oqighanyng kinәlileri zang aldynda jauap beruge tiyis! Óitkeni, medisinada qatelesu, auystyryp alu keshirilmeytin kýnә! Shamasy, dәrigerlerding milary da auysyp ketken-au?

Múhtar Sherim

Abai.kz