Amerikanyng 47-preziydenti bolyp saylanghan Tramptyng saltanatty ant beru mýrәsimi óte sala, Qytay basshysy Shy men Resey preziydenti Putin telebaylanys arqyly súhbat qúrghan. Batys basylymdary eki el basshysynyng qanday mәseleni talqylaghany turaly tolyq mәlimet aitylmady deydi. Telesúhbat turaly qytaydyng «Sinhua» agenttigi habarlaghan.

Ángime basynda qytay basshysy: «Qytay-Resey mәdeny jyly bolyp jariyalanghan 2024 jyly biz ýsh ret kezdesip, kóptegen manyzdy kelisimderge qol jetkizdik. Eki el diplomatiyalyq qarym-qatynastardyng ornaghanyna 75 jyl toluyn saltanatty týrde atap óttik, túraqty tatu kórshilik pen dostyq, jan-jaqty strategiyalyq baylanys qarqyn alyp, eki jaqty saudanyng kólemi ýzdiksiz úlghaydy» degen. Eki taraptyng Birikken Últtar Úiymy, Shanhay yntymaqtastyq úiymy jәne BRIKS siyaqty kópjaqty platformalarda tyghyz yntymaqtastyqty jýzege asyryp, jahandyq basqaru jýiesin reformalau men qayta qúru ýshin myqty negiz qalaghanyn atap ótken. Ol sonday-aq biyl fashizmge qarsy soghystyn, BÚÚ qúrylghanynyng 80 jyldyghy ekenin, әlem elderining osy úiymnyng bekitken jarghylaryn búljytpay oryndau kerektigin eske salghan.

Putin de óz kezeginde eki elding әrqashan bir-birine senim artqanyn, bir-birin qoldaghanyn jәne bir-birine teng dәrejede qaraytynyn basa aitqan. «Men eki el arasyndaghy ekonomikalyq, sauda jәne energetikalyq yntymaqtastyqtyng jaqsy qarqyn alyp jatqanyn, turisterding ózara saparlar sanynyng artyp otyrghanyn jәne eki jaqtyng kópjaqty jaghdaylarda tyghyz baylanys pen yntymaqtastyqty saqtap otyrghanyn kóruge quanyshtymyn. Resey Tayvaninyng Qytay territoriyasynyng ajyramas bóligi ekenin tabandy týrde qoldaydy jәne «Tayvani tәuelsizdiginin» kez kelgen týrine tabandy týrde qarsy. Osydan 80 jyl búryn Resey men Qytay basqynshylargha qanmen, janmen qarsy túryp, memleketting egemendigi men últtyq abyroyyn qorghady. Biyl biz Dýniyejýzilik fashistik soghystyng jenisining 80 jyldyghyn birge atap ótip, Ekinshi dýniyejýzilik soghystyng nәtiyjelerin saqtaymyz. Resey Qytaymen kópjaqty isterde yntymaqtastyqty nyghaytyp, әlemdik beybitshilik pen damuda belsendi ról atqarugha dayyn» degen.

Janalyq sonynda eki el basshysynyng әlemdik geosayasy jaghdaylardy talqylap, jana jylda da strategiyalyq әriptestikti damytugha keliskeni aitylady. Arghy jaghy aitpasa da týsinikti.

Tramptyng ant beru mýrәsimine qytay basshysyn shaqyrghany, onyng ornyna orynbasar memleket tóraghasy barghany belgili. Shiyding orynbasary Han jyng Vashingtonda AQSh tyng orynbasar preziydenti, qytaygha qatqyl maydan ústanady delinetin Vanspen, sonymen birge qytaydyng dosy sanalatyn milliader Ilon Maskpen kezdesken. Tiyk-Toktyng amerikadaghy taghdyry sóz bolghanda Mask qytay basshysyna ózining X (búrynghy tvitter) jelisining qytayda shektelgenine ókinish bildirgen.

AQSh senatynyng batasyn alyp, qyzu júmysqa kirisken Tramptyng Memleket ister hatshysy Rubio Japoniya, Ýndistan, Australiya syrtqy ister minstirlerimen «tórt tarap» kezdesuin ótkizip, ýndi-tynyq múhit aimaghynyng qauipsizdigin talqylaghan. Osy jýristerden-aq qayta saylanghan Tramptyng syrtqy sayasatynyng ekpini kimge baghyttalatyny anyq kórinip túr.

Tramp saylau kezinde Resey-Ukraina soghysyn 24 saghatta toqtatamyn dep jelpingen edi. Uәde etilgen merzim ótti. Aq ýiding jana basshysynyng resmy ókilderi soghysty toqtatu merzimining 24 saghattan 100 kýnge auysqanyn aita bastady.

Qalay desek te Shy men Putinnyng telebaylanysy tegin emes. Soghystyng tezirek ayaqtaluyna batys elderi «reseyge jan-jaqtyly kómek kórsetti» dep aiyptaghan qytay taraby qúlyqty emes. Soghys ayaqtalsa, qytay tarabynyng ýsh jyl Putinge jel bergen enbegi esh ketpek. Putin kelisimge kelse, jalghyz qalghan qytay Amerikamen jeke dara betpe-bet kelmek. Búl olardyng múddesine tiyimsiz.

Kremli qojayynyn da synaq kýtip túr. Shiydi tanday ma, joq Tramptyng kelisim-shartyna ýnsiz bas iyzey me, qiyn tandau túr.

Abai.kz