(Úlbosyn Kenjebayqyzy oryndaghan әnderding ghajap siqyrly tylsymy)

Úlbosyn Kenjebayqyzy – әn ónerining aq marjan aidynyna qonghan jalghyz jalqy, saf súlu aqquy, jýrekting jibek pernesin dir etkizip sherte alatyn tylsym ýnning mәngi qaytalanbas ghajap iyesi. Onyng oryndauyndaghy әrbir әn – sezim men syrgha, saghynysh pen ýmitke, shattyq pen súlu múngha toly, tang tazalyghyna suarylghan tútas bir qúpiya әlem.

Úlbosynnyng әnderin tyndaghan sayyn kókirek týbindegi saghynysh oyanyp, kónil aidynynda mahabbattyng aq jelkeni terbelip, jýrekke sәule týsedi. Jan dýnie týbinde úiyqtap jatqan terenge batyp, ýmit ýzip bara jatqan sezimder, әn qúdiretinen oyanyp, súlu әlemining móp-móldir jarqyrghan jahút aspanyna әn әuenimen birge samghap, qamyghyp, qamalghan qaranghy tar keudeden qalyqtap kóterilip, kónilding kók aspanynda erkindik alyp, jarqyn núrdyng ishinde ómir sýredi.

Mine, búl Úlbosyn oryndaghan әnderding qúdireti. Tәp-tәtti qyzdyn, tәp-tәtti tandayynan úshyp shyqqan búbúl ýn tang núrynyng tazalyghyna suarylyp, tap-taza syrly әlemge kóterilip, tap-taza qúlaqqa tәp-tәtti bolyp qúiylady. Sosyn ýlbirep túrghan jýrekke uildep jetip, ishki qyl perneni dirildetedi. Ghasyrlar úiyqtap oyana almaghan alapat sezimderdi oyatady. Uyz ýnnen oyanghan tyndarman myna on segiz myng ghalamgha tútastay ghashyq kózben qaray bastaydy. Tipti tútas ainala, týgelimen Úlbosyn ýnimen әn salyp terbetilip túrghanday sezinedi. Sezinedi de, әnshini izdeydi, kórgisi keledi, til qatqysy keledi:

«Úlbosyn, qaydasyn? Ándetshi, әn salshy, tyndayyn», – dep on segiz myng ghalamgha qúlaq týrip, ózi de әnshi bolghysy, súlu qyz bolghysy, qazaq bolghysy kelip, әnge essiz ghashyq bolghanyn da anghara almay dal úrady. Onyng jәudirgen bota kózi, qúlyn mýsini, uildegen uyz ýni tyndarman esinde úmytpastay bolyp mәgilikke, jýrekke úya basyp qalyp qoyady. Sosyn qayda jýrse de, qay ortada әn tyndasa da, Úlbosyn әnin әn tarazysyna ólshem etip, oryndaghan әnderding kóbin tipti bәrin Úlbosyn әnimen bezbendeydi de otyrady.

Búl ne?

Búl – úly әn óneri, búl – erekshe әn oryndau sheberligi, búl – әnshilik óner, sheber oryndaushylyq; óte nәzik, tipti qyldan jinishke sezimning kózge kórinbeytin, aqylgha baghynbaytyn, eshtenege tabynbaytyn, Úlbosyn boyyna daryghan dara talant, dana әnshilik tylsym.

Jә, onyng repertuaryndaghy on әnning kórkemdik, maghynalyq jәne oryndaushylyq ghajayyptaryna óz әserimdi jazyp, tyndarmandarmen oy bólisu jón sanadym.

“Sýigen jýrek” – sezimning móldir tamshysy

Búl әn – ghashyqtyqtyng laghyl tamshysy, jýrekting túnghiyq týbinde terbelgen nәzik qylynday dirildegen sezim. Úlbosyn búl әndi oryndaghanda, onyng ýni mahabbattyng túnyq ózenine tamghan altyn sәule tәrizdi. Árbir notasy – sýigen jýrekting dýrsili, әrbir әueni – mahabbattyng móldir ainasy. Ol әnge jan beredi, sózdi siqyrgha ainaldyrady, al tyndaushyny shynayy mahabbattyng ghajayyp baghyna jeteleydi.

“Qara shal” – taghdyrdyng tolghauy

Búl әn – ómir ótkelderi men adam ghúmyrynyng jazylmaghan jyrynday. Úlbosynnyng oryndauynda “Qara shal” ómirding sarghayghan japyraghynday sybdyrlaydy, tereng oidyng týbinen sýngigendey әser beredi. Onyng ýnimen tyndaushy uaqyttyng zymyrap ótip jatqanyn sezinedi, tirshilikting qym-quyt aghymynda mәndi ghúmyr sýru kerektigin úghynady. Án әueni birde kýrsinip, birde sharyqtap, birde múnayyp, birde sabyrly qalpyna týsip, ómirding zandylyghyn bayandaydy.

“Ayqarakóz” – súlulyqtyng simfoniyasy

“Ayqarakóz” – súlulyqtyng jyrlanghan beynesi. Búl әn qazaq qyzynyng ay didaryn, búrala ósken qyrdyng qyzghaldaghynday nәziktigin, kirshiksiz pәktigin beyneleydi. Úlbosynnyng dauysy әnning әuenimen ýilesip, tanghy shyqtay móldir kýige enedi. Onyng ýnimen qazaq dalasynyng samaly esedi, qolang shashty qyzdardyng búrymynda jazdyng jyly jeli terbelgendey bolady. Án boyynda naz da bar, saghynysh ta bar, tanghajayyp nәziktik te bar.

“Núrikamal” – taghdyrly saghynyshtyng kýmbiri

Búl әn – kókirekte qalghan beynening óshpes sәulesi. Úlbosyn búl әndi shyrqaghanda, uaqyt toqtap qalghanday, jýrek týkpirindegi eng nәzik sezimder dirildep oyanghanday kýy keshesin. Án sazy saghynyshtyng qonyr múnyna toly. Árbir әueni – ómirden ótken ayauly jangha arnaghan ýnsiz dúgha sekildi. Búl әnning jýrekti tebirentetin qúdireti bar, óitkeni ony Úlbosyn әr sózine jan bitirip, sezimnen órgen jibek jiptey әsem әuezben oryndaydy.

“Saghyndym” – saghynyshtyng sarghaytqan ýni

Saghynysh – jýrekke jamylghan sәuleli mún. “Saghyndym” әni alysta qalghan jyldardyn, kezdesuge jazbaghan taghdyrlardyn, qayta oralmas sәtterding tereng sazy. Úlbosynnyng oryndauynda búl әn qúddy bir kókjiyekke qaray sozylghan úzyn sýrleudey – qayda bastalyp, qayda ayaqtalatynyn bilmeysin, tek jýrekting ýnin tyndaysyn. Onyng dauysy әnning ózegindegi saghynyshty qaz-qalpynda jetkizedi, búl әndi tyndaghan adamnyng jýregi saghynyshpen birge shyrqaydy.

“Kýnes-ay” – shuaqty jyr

Búl әn – shuaqty kóktemnin, ómirge degen sheksiz sýiispenshilikting gimni ispetti. Úlbosyn búl әndi oryndaghanda, tanghy shyqtay taza, búlbúldyng sayrauynday sazdy dauysymen kýn shapaghyn әuezge ainaldyrady. Onyng ýnimen birge tang atyp, dalanyng qyrmyzy gýlderi qauyzyn ashady, kónil kókjiyeginde shattyqtyng qúsy qalyqtaydy. Án әuenining jenildigi, oryndaudyng shynayylyghy adam janyna jaryq sәule týsirgendey bolady.

“Balqadisha” – qazaq aruynyng ruhty beynesi

Búl әn – qazaq qyzynyng erkindiginin, azattyghynyng aighaghy. Úlbosyn “Balqadishany” oryndaghanda, onyng dauysy boyyndy tik ústap, erkindikting samal jelin sezingendey әser beredi. Ol әndi últtyq boyauyn joghaltpay, qayta әr notasynda qazaq әielining asqaq ruhyn kórsetetindey etip jetkizedi. Últtyq minezding simvolyna ainalghan búl әn onyng oryndauynda shynayy qazaq qyzdarynyng bolmysyn pash etkendey.

“Qazaghym” – eldik ruhtyng jalyny

“Qazaghym” – búl tek әn emes, búl qazaqtyng namysy, ruhy, jýregi. Úlbosyn búl әnde qazaq dalasynyng kendigin, halqymyzdyng ór ruhyn ózining qonyr dauysy arqyly asqaqtatady. Án әueni sayyn daladay ken, asqar tauday biyik, jýrek lýpilindey shynayy. Búl әndi tyndaghan jannyng kókirek týbindegi oty mazdap janyp týsedi.

“Asyl ana” – meyirimning ýni

“Asyl ana” – ananyng ystyq alaqanyn, meyirimge toly jýregin sipattaytyn әn. Úlbosyn búl әndi orynday otyryp, әrbir anagha degen qúrmetin dauysymen jetkizedi. Onyng ýnimen birge ananyng alaqanyn sezgendey bolasyn, anandy qúshaqtaugha asyghasyn. Búl әn – shynayy perzenttik mahabbattyng jyrlanghan beynesi.

“Gýlderayym” – ghashyqtyqtyng aq gýli

Búl әn – túmsa mahabbattyn, shynayy sezimning móldir tamshysy. Áueni qonyr keshting júmbaq samalynday, al sózderi jýrekke jylu beretin shuaghynday. Úlbosyn búl әndi óz ýnimen odan sayyn kórkemdep, ghashyqtyqtyng eng asqaq sәtterin әuenge ainaldyrady.

Úlbosyn Kenjebayqyzynyng әnderin tyndau – naghyz ónerdi sezinu, jandy ruhany tazartyp, qazaqtyng bay muzykalyq múrasyna sapar shegu. Onyng ýni – halyqtyng jýrek ýni, onyng oryndau mәneri – shynayylyqtyng eng biyik ýlgisi. Án aiymy, qaryndasyma, úzaq ghúmyr, ónerding eng biyik órinen esh tómendemey, qazaq halqynyng mandayyndaghy jalghyz jalqy jaryq júldyz bolyp janyp túra bersin, әlem adamdary tanday qaqsyn, tanghalsyn. Qazaq әnining keremetin, qazaq qyzynyng aiday súlu ajaryn tanysyn, baghalasyn!!

Bolat Bopayúly

Abai.kz