AQSh-Saud Arabiya. 142 milliard dollarlyq qaru-jaraq kelisimi. Ózge investisiyalyq jobalar

AQSh Preziydenti Donalid Dj.Tramptyng Saud Arabiyasyna biylghy alghashqy resmy sapary zor tabyspen ayaqtalghany belgili. Búl sapar barysynda 2 trillion dollardan astam somagha juyq keletin kelisimderge qol qoyyldy. Olardyng ishinde Saud Arabiyasynan 600 milliard dollar kóleminde investisiyalyq mindetteme, Katarmen 1,2 trillion dollarlyq ekonomikalyq almasu turaly kelisim, AQSh pen Katar arasyndaghy 243,5 milliard dollarlyq sauda jәne qorghanys kelisimderi, sonday-aq AQSh pen Birikken Arab Ámirlikteri arasyndaghy 200 milliard dollarlyq kommersiyalyq mәmileler bar.

Preziydent Tramptyng Tayau Shyghys elderimen ornatqan tarihy yntymaqtastyghy AQSh ekonomikasyn nyghaytyp qana qoymay, aimaqtaghy qauipsizdik pen túraqtylyqty arttyryp, bolashaqta gýldengen әri qauipsiz әlem qalyptastyrugha jol ashady. Búl turaly Aqýiding resmy sayty bylay dep jazdy: «Osy manyzdy kelisimderdi jýzege asyryp jatqan kompaniyalar Tramp әkimshiligining kóshbasshylyghyna jәne osynday kelisimderding jýzege asuyna jol ashqan ekonomikalyq ahualgha alghys bildiredi».

Alphabet jәne Google kompaniyalarynyng Preziydenti әri Bas investisiyalyq diyrektory Rut Porat ta óz pikirin jariyalady: «Biz Tramp әkimshiligining jәne Saud Arabiyasy Korolidigining belsendiligi men sayasatyna alghysymyzdy bildiremiz. Olar eki elde de jasandy intellekt salasyn jedel damytugha mýmkindik berip otyr. Biz Saud Arabiyasynyng Qoghamdyq investisiyalar qorymen (PIF) jahandyq AI habyn qúru jónindegi әriptestigimizdi maqtan tútamyz. Búl bastama Saud Arabiyasyna ghana emes, sonymen qatar osy ónirde júmys isteytin amerikalyq jәne halyqaralyq kompaniyalargha da innovasiya, ekonomikalyq ósim jәne qoghamdyq payda әkeledi. Biz birlesip joghary bilikti júmys oryndaryn ashyp, jasandy intellekt boyynsha oqytu baghdarlamalaryn úsynyp, adamdargha jana әri tabysty mansap joldaryn qarastyramyz».

Al búl baylanys turaly «Reuters» agenttigi de óz kózqarasyn jariya etti. «Preziydent Tramptyng Saud Arabiyasy, Katar jәne Birikken Arab Ámirlikterine jasaghan tórt kýndik sapary jay ghana investisiyalyq tabystarmen shektelmeytin diplomatiyalyq shou emes. Búl sapar – Irannyng qarsylasu mýmkindigin tasada qaldyryp, Izrailidi shetke ysyryp tastaghan, sýnnitter basqaratyn jana Tayau Shyghys tәrtibining qalyptasqanyn bekite alady».

Ayta keteyik, Gaza sektoryndaghy atysty toqtatugha qatysty Izrailiding әreketsizdigi Vashingtonnyng shamyna tiygen tústa Tramptyng búl sapary Izraili premier-ministri Biniyamin Netaniyahugha degen eleuli eskertu boldy.

Endi alpauyt aqparat agenttigi BBC-ding búl jaghday turaly ne jazghanyn oqylyq. «Preziydent Donalid Tramp Saud Arabiyasyna jasaghan sapary barysynda 142 milliard dollarlyq qaru-jaraq kelisimin bekitip, Siriyagha salynghan barlyq sanksiyalardy alyp tastaugha uәde berdi. AQSh preziydenti ózining alghashqy iri sheteldik sapary – Parsy shyghanaghyndaghy elderge baghyttalghan jedel sapary kezinde, Amerika ýshin Saud Arabiyasynan artyq seriktes joq ekenin mәlimdedi. Er-Riyadta sóilegen sózinde Tramp endi Siriyanyng «úly bolashaqqa» úmtylatyn uaqyty kelgenin aityp, oghan salynghan barlyq sanksiyalardyng alynatynyn jariyalady. Sapardyng alghashqy kýninde AQSh pen Saud Arabiyasy 142 milliard dollarlyq qaru-jaraq kelisimin jәne birqatar basqa da investisiyalyq jobalardy jariya etti. Elding taq múrageri búl jobalar bolashaqta 1 trillion dollargha deyin jetui mýmkin ekenin aitty».

Ayta keteyik, Tramp Saud Arabiyasyn 2017 jyly preziydenttik alghashqy merziminde de sheteldik saparlarynyng alghashqysyn da osy elden bastaghan edi. Búl jolghy sapar ayasynda ol Katar men Birikken Arab Ámirlikterine de barady. Tramp seysenbi kýni Saud Arabiyasyna kelgende ony erekshe sәn-saltanatpen qarsy aldy – oghan arnalyp lavanda týsti kilem tóseldi. Tipti, Tramp ózi de sol týske ýilesetin kýlgin týsti galstuk taqqan bolatyn. Er-Riyad biyligi 2021 jyldan bastap qyzyl kilemning ornyna lavanda týsti kilem qoldana bastaghan – búl patshalyqtyng shól dala gýlderi men jomarttyghynyng simvoly sanalady.

Osy saparynda Trampty әuejayda taq múrager hanzada Múhammed bin Salman qarsy alyp, preziydenttik limuzindi arab jylqylary mingen qúrmet qarauyly bastap jýrdi. Investisiyalyq forumda sóilegen sózinde Tramp AQSh pen Saud Arabiyasy arasyndaghy qarym-qatynasyn «búryn-sondy bolmaghanday quatty kýide» dep sipattady. Tramp sheteldik investorlardy AQSh-qa tartu arqyly Amerika ekonomikasyn kóterudi kózdep otyr – búl onyng ekinshi preziydenttik merzimining tórtinshi aiyndaghy basty basymdyqtarynyng biri. «Men ony (Múhammed bin Salmandy) tym jaqsy kóremin», – dedi Tramp Saud Arabiyasynyng taq múrageri turaly.

Týiindesek, eki elding alpauyt sauda kelisiminde múnay satyp alu jóninde de kelisimder boluy әbden mýmkin. Olay bolsa, búl jaghday múnay eksporttaushy el - bizge qalay әser etedi degen ýlken súraqty ekonomisterge qoyamyz?

Abai.kz