Sәrsenbi, 18 Mausym 2025
Ádebiyet 229 0 pikir 18 Mausym, 2025 saghat 12:46

Jan tazalyghy

Suret: Avtordyng múraghatynan alyndy.

Ángime

Kýn búlynghyr, aspan kórinbeydi, janbyr jaua ma, qar jaua ma, birdene jauayyn dep túr. Túnjyraghan kókjýzi әiteu adamzatqa ókpeli. Ia, adamdar soghysyp jatyr. Ózderimen ózderi birin biri qyruda. Óletinin úmytqan olar jer betining tútqasy bolyp qalarday órshelene kәri-jas demey bolmbylauda. Jylaghan bala, qiraghan qala, appaq matagha oralghan mәitter....soghysty toqtatugha tolyq shamasy jetetin elderding ózi mysyq tileumen ýnsiz otyr. Barlyq nәrsening súraghy bar... barlyq adam óz isinen esep beredi...

Bizding temirden jaralghan әkim qabirge qaldyrghan jerdi satyp jiberipti, әkim tyndamaghasyn, genaral әkesine imam barsa toqsannyng ekisine kelgen ol "jer tirilerdiki" dep qysqa qayyrypty.

Qanat ýiinen shygha kýmbirley kýndegi әdeti boyynsha tanghy dene shynyqtyru jatyghyuyn bastap ketti. Alpauyt qalanyng shetinde bolsada auyldarynda asfalit joq. Áneu kóshening túrghyndary aiqaylap-jalaulatyp eki apa men eki qabat eki әieldi aldygha salyp jeti-segiz jasyl jelekti eki mashina bolyp auyldan attap, audan ortalyghyna baryp sholaq kóshelerin zorgha asfalittatty, qalghan kósheler qara balshyq, әr jerinde soydyghan tasy bar oidym-oydym jol. Jergilikti әkimshilikting ne isteytini belgisiz, ondaghy úsaq sheneunikter múrtyn soryp otyra beredi. Álige búnda damyghan otyz elding qataryna qosatyn jalghyz kóshe de joq.

Jol shetinde jatqan konyr týsti әmiyangha Qanattyng kózi týsti. Ishinde aqsha. Basynda qatty quanyp ketti. Aqshany sanady. Qys jaqyn "úragha salatyn kortoppen, balalardyng qysqy ayaq kimderin alayyn" dep sheshti. Biraq ózin bir týrli sezindi... Jan-jaghyna qarady. Ýsh ret orta dauyspen «myna aqsha kimdiki» dep aiqaylady. Jeksenbi óli tynyshtyq. Kóshe tym-tyrys. Tipti jeksenbide auruhanalarda istemeydi, adamdar da ýirengen, ol kýni esh auyrmaydy. Qaqsaghan tisting ózi jeksenbi kýni qoya qalady. Itter de ýrmeydi.

Qaltada aqshasy bar Qanat kóshede taltanday orta jasqa tәn bayau it jelispen jýgirip dene qyzdyryp jýr...Qúdaydyng bala-shaghama bergen yryzdyghy shyghar? "Jetpegen jyrtyghyndy jama dep bergen"... kýmbirlep qoyady... Biraq mazasy qashty. Ózimen ózi aqtalyp...úrlap alghamyn joq, tauyp aldym...

-Áke, maghan latariya biyletinen songhy modelidegi bir kir jughysh mashina shyqty.

-Qyzym búl dýniyede eshqashan tegin nәrse joq. Óte-móte qyz balagha bóten adamdardan birdene alugha bolmaydy.

-Áke búl latariya emes pe? Tәleyim shyghar.

-Joq qyzym, Tәleyding ózine sebep jasap, enbek etesin, sosyn tәleying janady.

-Áke ýidegi kir jughysh mashina eskirdi. Tegin kelgen zatty alsaq bolmay ma?

- Ángime sol tegin bolghanynda túrmay ma? óz taban et manday terinmen tappaghan zattyng óteui qiyn bolady.

Sheshene aittyng ba? Áli aitqan joqpyn. Jaqsy bolypty, onda ýndemey solay keri qaytara sal. Dosy Bektúrghannyng әngimesi esine týsti.

Ia, enbeksiz kelgen zatta qayyr joq...Kez-kelgen bir jana zat alghanda, tipti tamaq ishkende men osyghan layyq ter tóktim be dep oilanu kerek esti adam... IYesin qalay tabam? Eshqanday bir qújaty da joq.

Búryn bala kezde birdenke tauyp alsa saqshygha aparyp beretin edik, ol kezde saqshylar halyqtyng dosy bolatyn. Qazirgi saqshylar ýndemey ózi jey salady. Ne istemek kerek?!!!

Tanghy shaygha otyrdy. Áyel bala-shaghasyna aitty. Kórsetti. Áyelining kózi jaynap ketti. Etigim tozyp qalyp edi, qanday jaqsy boldy...

Qanat ýndemey otyr...

Álemdi tәj keseli jaylap adamdar ýiden shyqpay ajaldyng óte jaqyn ekenin sezgen shaqta... ýkimet ózegindi taldyrmaydy dep, júmyssyz adamdargha azyq týligine aqsha bergende sol bayaghy dosy ózine tiygen aqshany shyp-shyrghasyn shygharmay kedey kórshisine berip otyrdy, kórshisi siyaqty shyn kedeyler IYP-y ashugha shamasy joq ýkimetten kók tiyin ala almaghan bolatyn ol kezde.

Áyeline ony aityp týsindiruge әli erte. Olda bir kýni týsiner...Biraq otbasynyng tynyshtyghy kerek, ailyq tiygenshe dep, bir dosynan qaryz alyp  janaghy amiyangha sol aqshany bildirmey salyp, ondaghy aqshany aldy. Aynalasynda qazir sonday bir otqa oranyp, sugha sýrinip túrghan kórshisi de tuysy da joq. Aqsha joghaltqan adamnyng atynan qayyrymdylyq qorgha audardy.

Qanattyng jany jay tauyp quandy.

Artynan quyp kelip jol saqshysy toqtatty.

-Siz qos syzyqty basyp kettiniz.

-Eki mashina qatar jýrgende jol tar, bassam basyp ketken shygharmyn.

-Al onda shtraf tóleysiz.

-Onsyzda sergek komeragha tólep jýrgen aqshamyz az emes. Men osy tóleytin shtraftyng ornyna sening jәne әkenning atynan el men jerding amandyghy, ýshin bir qúrban shalayyn.

-Ol maghan nege kerek?

-Sen osy elding azamatysyn, bizge teristiktegi kórshimiz qayta-qayta kóz alaytyp, aq jaghaly jigitteri bizge tas laqtyryp synauda. Sol ýshin elimiz ishki-syrtqy jaudan aman bolsyn dep shalayyn, soghan ne deysiz.

-Odan da ol aqshany bere salmaysyng ba, maghan.

-Saghan beruge bolmaydy, ol para bolady. Kýna jazylady.

-Onda memleketke tóle.

-Memleketke onsyzda sergekten, nalog, aqyly joldyng aqshasyn taghy basqa tóleudemiz.

Anau ýnsiz qaldy. Qanat jetim balalar ýiine kelip janaghy saqshynyng atynan dau kók qoydy qúrban shaldy. El-jerding amandyghyn, ishki-syrtqy jaulardan saqta dep tilek tiledi, payda bolghan sauapty saqshy men әkesining atynan baghyshtady, qoydyng etin sol jetim balalardyng as suyna qaldyrdy.

Sol kýn jol saqshysy týsinde әkesin kórdi...

Núrhalyq Abdyraqyn

Abai.kz

0 pikir