Býgin Qytaydyng Tyaniszini qalasynda Shanhay yntymaqtastyq úiymynyng (ShYÚ) 25-shi mereytoylyq sammiyti óz júmysyn bastady. Preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtyng Qytaygha sapary qytaylyq jetekshi BAQ-ta keninen jariyalanyp, negizgi nazar strategiyalyq seriktestikti terendetu men ónirlik túraqtylyqqa audarylyp otyr. 

Osyghan oray Qytaydaghy konsaltingtik kompaniyanyng kommersiyalyq diyrektory, Uhani qalasyndaghy Huazhong Agricultural University týlegi  Áygerim Ziyabekova sammitting Qazaqstan ýshin manyzyna qatysty pikirin bildirdi. 

Tyaniszinide ótip jatqan Shanhay yntymaqtastyq úiymynyng (ShYÚ) mereytoylyq sammiyti Qazaqstangha aimaqtyq qauipsizdik pen jana ekonomikalyq seriktestik túrghysynan qanday mýmkindikter әkeledi dep oilaysyz? 

ShYÚ sammiyti Qazaqstangha eng aldymen aimaqtyq qauipsizdikti kýsheytuge jana alang úsynady. Terrorizm, ekstremizm, kiyberqauipter siyaqty ortaq qaterlerdi birlesip sheshu mәseleleri Qazaqstan ýshin de ózekti. Búl jerde Preziydent Toqaevtyng bastamalary kelissózderde jii kóterilip jýr: әsirese shekara manyndaghy yntymaqtastyqty keneytu sekildi baghyttar. 

Ekonomikalyq túrghyda da ýlken mýmkindikter bar. Qazaqstan kólik-logistikalyq torap retinde erekshe ról oinaydy. Sebebi Qazaqstan arqyly ótetin tranzittik dәlizder Qytaydy Europamen baylanystyrady. Demek, sammit Qazaqstangha tek qauipsizdik mәselelerinde ghana emes, jana investisiya tartuda da qosymsha mýmkindik beredi. 

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Qytaydy Qazaqstannyng «mәngilik jan-jaqty strategiyalyq әriptesi» dep atady jәne eki el arasyndaghy sauda ainalymy rekordtyq 44 mlrd dollargha jetkenin atap ótti. Búl kórsetkishti odan әri arttyru ýshin qanday salalargha basymdyq bergen dúrys dep sanaysyz? 

44 mlrd dollarlyq kórsetkish eki el qarym-qatynasynyng qarqyndy damyp kele jatqanynyng aighaghy. Biraq aldaghy jyldary búl ósimdi saqtau ýshin birneshe jana salalargha kónil bólu manyzdy. 

Birinshiden, auyl sharuashylyghy. Qazaqstan ekologiyalyq taza ónimderimen Qytay naryghynda súranysqa ie bola alady. Toqaev osyny әrdayym atap ótedi, biraq negizgi mindet shiykizatpen shektelmey, tereng óndelgen ónim eksporttau. 

Ekinshiden, energetika men «jasyl» tehnologiyalar. Qazaqstan ýshin balamaly energiya kózderi men sifrlyq sheshimderdi damytu manyzdy, al Qytaydyng tәjiriybesi búl túrghyda paydaly. 

Ýshinshiden, kólik-logistika. Búl sala qazirding ózinde damyp keledi, biraq Qazaqstan ýshin jana dәlizder ashu, tasymal qúnyn azaytu ózekti mәsele. Toqaevtyng ústanymy da osy Qazaqstan tek shiykizat jetkizushi emes, ónirlik habqa ainaluy tiyis. 

Memleket basshysy mәdeniy-gumanitarlyq baylanystyng da manyzdylyghyn erekshe aitty. Qytay turizmining jyly jәne Pekindegi Qazaqstan Mәdeny ortalyghynyng ashyluy halyqtar arasyndaghy ózara týsinistik pen senimdi nyghaytugha qalay yqpal etedi? 

Mәdeniy-gumanitarlyq baylanys eki el qatynastarynyng eng úzaq merzimdi әri senimdi negizderining biri. Qytay turizmining jyly Qazaqstandy Qytay azamattaryna jaqyndatady, olar bizding tarihymyzdy, tabighatymyzdy, túrmysymyzdy óz kózimen kóre bastaydy. Búl ózara senim ýshin ýlken qadam. 

Pekindegi Qazaqstan Mәdeny ortalyghy da osy baghytta manyzdy ról oinaydy. Ol jerde qazaq әdebiyeti, muzykasy, tarihy jýieli týrde tanystyrylady. Preziydent te múnday bastamalardy qoldap qana qoymay, olardy eki el arasyndaghy strategiyalyq seriktestikting «adamdar arasyndaghy dәnekeri» dep sanaydy. 

Abai.kz