بۇگىن قىتايدىڭ تيانتسزين قالاسىندا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ (شىۇ) 25-ءشى مەرەيتويلىق ءسامميتى ءوز جۇمىسىن باستادى. پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قىتايعا ساپارى قىتايلىق جەتەكشى باق-تا كەڭىنەن جاريالانىپ، نەگىزگى نازار ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتى تەرەڭدەتۋ مەن وڭىرلىك تۇراقتىلىققا اۋدارىلىپ وتىر. 

وسىعان وراي قىتايداعى كونسالتينگتىك كومپانيانىڭ كوممەرتسيالىق ديرەكتورى، ۋحان قالاسىنداعى Huazhong Agricultural University تۇلەگى  ايگەرىم زيابەكوۆا ءسامميتتىڭ قازاقستان ءۇشىن ماڭىزىنا قاتىستى پىكىرىن ءبىلدىردى. 

تيانتسزيندە ءوتىپ جاتقان شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ (شىۇ) مەرەيتويلىق ءسامميتى قازاقستانعا ايماقتىق قاۋىپسىزدىك پەن جاڭا ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك تۇرعىسىنان قانداي مۇمكىندىكتەر اكەلەدى دەپ ويلايسىز؟ 

شىۇ ءسامميتى قازاقستانعا ەڭ الدىمەن ايماقتىق قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋگە جاڭا الاڭ ۇسىنادى. تەرروريزم، ەكسترەميزم، كيبەرقاۋىپتەر سياقتى ورتاق قاتەرلەردى بىرلەسىپ شەشۋ ماسەلەلەرى قازاقستان ءۇشىن دە وزەكتى. بۇل جەردە پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ باستامالارى كەلىسسوزدەردە ءجيى كوتەرىلىپ ءجۇر: اسىرەسە شەكارا ماڭىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋ سەكىلدى باعىتتار. 

ەكونوميكالىق تۇرعىدا دا ۇلكەن مۇمكىندىكتەر بار. قازاقستان كولىك-لوگيستيكالىق توراپ رەتىندە ەرەكشە ءرول وينايدى. سەبەبى قازاقستان ارقىلى وتەتىن ترانزيتتىك دالىزدەر قىتايدى ەۋروپامەن بايلانىستىرادى. دەمەك، سامميت قازاقستانعا تەك قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىندە عانا ەمەس، جاڭا ينۆەستيتسيا تارتۋدا دا قوسىمشا مۇمكىندىك بەرەدى. 

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ قىتايدى قازاقستاننىڭ «ماڭگىلىك جان-جاقتى ستراتەگيالىق ارىپتەسى» دەپ اتادى جانە ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى رەكوردتىق 44 ملرد دوللارعا جەتكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇل كورسەتكىشتى ودان ءارى ارتتىرۋ ءۇشىن قانداي سالالارعا باسىمدىق بەرگەن دۇرىس دەپ سانايسىز؟ 

44 ملرد دوللارلىق كورسەتكىش ەكى ەل قارىم-قاتىناسىنىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىنىڭ ايعاعى. بىراق الداعى جىلدارى بۇل ءوسىمدى ساقتاۋ ءۇشىن بىرنەشە جاڭا سالالارعا كوڭىل ءبولۋ ماڭىزدى. 

بىرىنشىدەن، اۋىل شارۋاشىلىعى. قازاقستان ەكولوگيالىق تازا ونىمدەرىمەن قىتاي نارىعىندا سۇرانىسقا يە بولا الادى. توقاەۆ وسىنى ءاردايىم اتاپ وتەدى، بىراق نەگىزگى مىندەت شيكىزاتپەن شەكتەلمەي، تەرەڭ وڭدەلگەن ءونىم ەكسپورتتاۋ. 

ەكىنشىدەن، ەنەرگەتيكا مەن «جاسىل» تەحنولوگيالار. قازاقستان ءۇشىن بالامالى ەنەرگيا كوزدەرى مەن تسيفرلىق شەشىمدەردى دامىتۋ ماڭىزدى، ال قىتايدىڭ تاجىريبەسى بۇل تۇرعىدا پايدالى. 

ۇشىنشىدەن، كولىك-لوگيستيكا. بۇل سالا قازىردىڭ وزىندە دامىپ كەلەدى، بىراق قازاقستان ءۇشىن جاڭا دالىزدەر اشۋ، تاسىمال قۇنىن ازايتۋ وزەكتى ماسەلە. توقاەۆتىڭ ۇستانىمى دا وسى قازاقستان تەك شيكىزات جەتكىزۋشى ەمەس، وڭىرلىك حابقا اينالۋى ءتيىس. 

مەملەكەت باسشىسى مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستىڭ دا ماڭىزدىلىعىن ەرەكشە ايتتى. قىتاي ءتۋريزمىنىڭ جىلى جانە پەكيندەگى قازاقستان مادەني ورتالىعىنىڭ اشىلۋى حالىقتار اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك پەن سەنىمدى نىعايتۋعا قالاي ىقپال ەتەدى؟ 

مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىس ەكى ەل قاتىناستارىنىڭ ەڭ ۇزاق مەرزىمدى ءارى سەنىمدى نەگىزدەرىنىڭ ءبىرى. قىتاي ءتۋريزمىنىڭ جىلى قازاقستاندى قىتاي ازاماتتارىنا جاقىنداتادى، ولار ءبىزدىڭ تاريحىمىزدى، تابيعاتىمىزدى، تۇرمىسىمىزدى ءوز كوزىمەن كورە باستايدى. بۇل ءوزارا سەنىم ءۇشىن ۇلكەن قادام. 

پەكيندەگى قازاقستان مادەني ورتالىعى دا وسى باعىتتا ماڭىزدى ءرول وينايدى. ول جەردە قازاق ادەبيەتى، مۋزىكاسى، تاريحى جۇيەلى تۇردە تانىستىرىلادى. پرەزيدەنت تە مۇنداي باستامالاردى قولداپ قانا قويماي، ولاردى ەكى ەل اراسىنداعى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتىڭ «ادامدار اراسىنداعى دانەكەرى» دەپ سانايدى. 

Abai.kz