«Qazaq әnderi men iyirimderine jetetin dýnie joq» Qazaq pen dombyra egiz úghym. Sodan bolar, kýiding kýmbirine qúlaq týrmeytin jan joq. Tamasha әuende ózgeshe bir әlem, ómir bar. Ádemilik pen súlulyqty sezinesin. Ruhtanasyn, qanattanyp, jigerlenesin. Býginde tól ónerge sýbeli ýles qosyp jýrgender az emes. Solardyng biri – Núrsәt Beyseqojaev. Armanyn kýiden izdegen onyng ónerge inkәrligi erekshe. Ol nebәri 3-4 synypta alghashqy kýiin shygharady. Biraq shygharma kónil týkpirinde saqtalady. Nazarlarynyzgha oblystyq Sh. Qaldayaqov atyndaghy filarmoniyanyng diyrektory Núrsәt Beyseqojaevpen bolghan súhbatty úsynamyz.

– Núrsәt, Qúrmanghazy atyndaghy Qazaq memlekettik akademiyalyq halyq aspaptary orkestrining sýimeldeuimen shygharmashylyq keshinizdi berdiniz. Jalpy osy kesh turaly aityp berseniz. Nege konsert atyn «Núrly jol» dep atadynyz?

– Shygharmashylyq keshke bir aigha juyq dayyndaldyq. Konsertte «Qúrmanghazy atyndaghy qazaq memlekettik akademiyalyq halyq aspaptar orkestirimen» birge jәne mening inim Ghalamattyng jeke tuyndylary oryndaldy. Al konsertting «Núrly jol» dep ataluynyng sebebi bar. Mening «Núrly jol» atty kýi-poemam bar. Búl shygharma, Tәuelsizdik alghan jyldary Elbasymyzdyng jasaghan júmystary men elimizding bastan keshken shiyrek ghasyrlyq tarihyn kýy arqyly suretteydi.

– Filarmoniyagha basshylyqqa kelgeninizge kóp bolghan joq. Ontýstikke kelgende qanday әserde boldynyz?

– Ontýstik ejelden daraboz kýishi Sýgirmen tanylghan ónir. Múnda shertpe kýiding negizi qalanghan. Maylyqoja, Mәdeli jyraulardyng ósiyetin jyrlaghan jastar kóp. Basqa aimaqpen salystyrghanda oblys ónerimen, mәdeniyetimen kósh ilgeri túr.

Ontýstikting óneri jayly sóz qozghalghanda alghash bop oigha oralatyn orda – Sh.Qaldayaqov atyndaghy oblystyq filarmoniya. Erteden-aq  esimi elge mәlim talanttardy tәrbiyelep shygharghan filarmoniyanyng ekinshi janghyruy – 2010 jyly Elbasynyng qoldauymen jana ghimaratqa kóshui edi. Sol jyldyng 19-nauryzynda búrynghy «Elastiyk» toqyma fabrikasynyng ghimaratynda otyrghan óner újymmyna búl ýlken tartu boldy. Sol sәtten bastap-aq ónerpazdary elge manyzy bar barlyq sharanyng basy-qasynan tabylyp, Oblystyq, Respublikalyq, Halyqaralyq bayqaularda top jaryp, elge mereke syilaudan bir sәtte jalyqqan emes. Oblys tónireginde ghana emes, ónerpazdary respublika, alys-jaqyn shetelderge de tanymal búl újymda Sýgir atyndaghy qazaq últ-aspaptar orkestri, «Túmar» foliklorlyq ansambli, «Túmar», «Qazyna» by ansamblderimen qatar orys halyq aspaptar orkestri, «Alash» vokaldy aspaptar orkestri jәne skripkashylar ansambli, sonymen qatar 40-qa juyq Respublikalyq, Halyqaralyq bayqaulardyng laureattary yaghny kәsibi, bilikti әnshiler toby qyzmet atqarady. Qanshama jyldan beri ónerge degen ólsheusiz enbekteri bar mәdeniyet maytalmandarynyng búl újymda qyzmet jasap, keyingi jastargha ýlgi bolyp kele jatqany-biz ýshin ýlken maqtanysh. QR enbegi sinirgen әrtisi Qúrman Shoyynbaev, QR enbegi singen qyzmetkeri Nyshan Tólegenov, QR enbegi sinirgen qayratkeri Sәbira Ábdirayymova, QR Mәdeniyet qayratkerleri Gýlbala Ábuova, Ayjan Tәjenova, Ghaliya Jomartova, Sýndet Miraliyev, Zәure Ájibekova jәne Halyqaralyq, Respublikalyq bayqaulardyng jýldegerleri qay kezende de filarmoniya tarihyna esimderi altyn әriptermen jazylar óner túlghalary.

.Meni quantqany, múnda zamanauy jabdyqtalghan kerektining bәri bar. Újymdaghy әnshilerding de kәsibiylik dengeyi myqty. Kóp dauysta әn oryndau stiyli jolgha qoyylghan. Qanday is-shara bolsyn әnshilerimiz ortasynda jýredi. Jetistigi de jeterlik. Oblys әkimi Janseit Týimebaevtyn  tikeley ónerge qoldauy erekshe. Múnday qamqorlyq ózge oblystarda joq.

– Núrsәt, qazaq halqy ónerdi joghary baghalaydy. Ásirese últtyq ónerge yqylasy erekshe. Ózinizdi tanystyryp ótseniz...

– Men Almaty qalasynda tuyp óstim. Biraq jastyq shaghym auylda ótti. Shymkentte jýrip, Almatyny emes, auyldy saghynamyn. Al ata-anamnyng muzykagha әuestigi joq. Ákem sharua adamy. Biraq ónerge degen inkәrlik tegimizde bar. Ahmet Júbanov Jetisu kýy mektebining atasyna balaghan Bayserkening úrpaghymyn. Sondyqtan bolar, alghashqy kýiimdi 3-4 synypta oqyp jýrgenimde jazdym. Biraq ýlkenderge kórsetuge úyaldym. Kónil týkpirinde saqtadym. Es kirip, ong solymdy tany bastaghanda, anamnyng ómirden ótui janyma batty. Anagha degen saghynysh saz ónerining sahnasyna әkeldi. Qúrmanghazy atyndaghy qazaq últtyq konservatoriyasyn kompozitor mamandyghy boyynsha ayaqtadym. Qúrmanghazy atyndaghy últ aspaptary orkestrimen júmys istedim.

– Kýishilik dәstýrimizding býgingi dengeyi qalay? Bolashaghy jayynda ne aitasyz?

– Qazaqtyng kýii – babadan kele jatqan tól óner. Ras, bir kezderi ýzilip te kete jazdady. Biraq joghalghan joq. Árbir aimaqta tól ónerding últtyq mektebi bar. Europalyq klassikalyq muzykanyng dәuiri Bah, Bethovender kezeni 15-ghasyrdan bastalady. Al Qorqyttyng «Qonyr» kýii – 7-8 ghasyrlardyng tuyndysy. Demek últtyq ónerimiz ómirshen. Qazaq kýileri ekzotika emes, ghalamdyq jauharlardyng qatarynan oryn alsa dep armandaymyn. Ol ýshin 70-shi jyldary Dәuletkereyding «Qúdasha dumanyn», Dayrabaydyng «Dayrabayyn» simfoniyalyq orkestrge oryndatqan Erkeghaly Rahmadiyevting bastamasyn jalghastyruymyz kerek. Ókinishke qaray, tól ónerimiz kýiding nasihaty azdau.

 – Býgingi filarmoniyanyng tynys-tirshiligi qanday? Qanday júmystar atqarylyp jatyr?

– Elimizde ótip jatqan "EKSPO-2017" jәne "Týrkistan-Týrki әlemining mәdeny astanasy" jyly ekeni mәlim. Osyghan oray, Qúrmanghazy atyndaghy memlekettik akademiyalyq halyq - aspaptar orkestrining diyrektory Núrghisa Daueshovpen memorandumgha qol qoydyq. Juyrda Ontýstik ónirine Qúrmanghazy atyndaghy memlekettik akademiyalyq halyq-aspaptar orkestri gastrolidik saparmen keledi. Eki újymnyng basty maqsaty -orkestr mýshelerining tәjiriybesin jandandyru, últ aspaptar orkestri arasyndaghy әriptestik baylanysty arttyru. Sonday-aq filarmoniya EKSPO kórmesine baryp, konsert berudi josparlap otyr. Dәstýrli tól óner qazaqtyghymyzdyn, tarihymyzdyng kýretamyry ghoy. Biyl filarmoniyanyng janynan qúrylghan Sýgir atyndaghy últtyq aspaptar ansambline 15 jyl. Orkestr qúramynda 50-ge juyq kәsiby muzykant bar. Mereytoy qarsanynda orkestr Batys Qazaqstan, Atyrau, Oral qalalaryna baryp, óner kórsetedi. Sonday-aq «Týrkistan-Týrki әlemining mәdeny astanasy" ayasynda shilde aiynda Shymkent pen Týrkistanda jyr-termeshilerding qatysuymen «Úly Dala sazy» festivali ótedi.

 – Ángimenizge rahmet!

Súhbattasqan Múqaghaly Kejetayúly

Abai.kz