Қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы Абай Құнанбаев феноменінің бірегейлігін терең түсінеміз, өйткені алдағы ұрпақ тарихының әр белесінен оның шығармашылығында өзекті және бүгінгі күнге дейін өзекті тақырыптарды табады.

Абай бейнесі, оның өмірі мен шығармашылығы Қазақстанның көптеген өнер қайраткерлерінің шығармаларына арналған тақырыпқа айналды. Олар бейнелеу өнерінің түрлі түрлерінде оның бейнесін үлкен шабытпен жасады. Қазақстанның барлық аумағында және одан тыс жерлерде 2020 жылы Абай Құнанбаевтың мұрасын насихаттауға бағытталған ауқымды іс-шаралар өтеді.  Павлодар облыстық көркемсурет мұражайында Абай Құнанбаевтың 175 жылдық мерейтойына дайындық және оны өткізу жөніндегі жалпы республикалық жоспарды жүзеге асыру аясында «Ақынмен серуендеу» қор коллекциясынан көрме ашылды. 

Экспозицияда ұсынылған 80 кескіндеме, графикалық және мүсіндік шығармаларды келесі түрде жүйелендіруге болады: Абай шығармаларының желісі бойынша иллюстрациялар, оның өмірінен көріністер, ақынның туған жерлері, портреттер мен жанрлық суреттер. 

Экспозициядағы орталық орындардың бірі 1970 жылы Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» романы-эпопеясына Евгений Сидоркин жасаған графикалық парақтар топтамасын алады. Бұл «дүниежүзі әдебиеті» баспасы шығарған роман-эпопеяның екінші нұсқасы. Бұл шығармаларда композициялық шешімнің батылдығы, сызықтардың күрт графикалығы лирикалық себептердің икемділігіне байланысты. Әрбір иллюстрацияда автор осы монументалды әдеби шығарманың кейіпкерлеріне жеке көзқарасын білдіреді. Осы серияның әрбір парағы мағыналық жүктемеге толы және ХІХ ғасырдың екінші жартысына тән тарихи сюжеттердің алуан түрлілігін береді.

Сонымен қатар, графикалық шығармалардың қатарында Борис Пактың, Альберт Гурьевтің, Әділ Рахманов пен Николай Гаевтың қазақ әдебиетінің классигі 125 жылдығына арналған бірлескен авторлық альбомнан еңбектері бар. Линогравюра, автолитография және офорт техникаларында орындалған графикалық бейнелер Абайдың қысқа өлеңдерімен сүйемелденді.  

«Ақынмен серуендеу» көрмесін тамашалап, суретшілердің Үндеген техникалары мен бейнелеу тәсілдерінің әртүрлілігін бағалауға болады. Экспозицияда офорт және автолитография техникаларында орындалған Исатай Исабаевтың «Абай» екі сериясы ұсынылған. Көркем бейнелерді әр түрлі интерпретациялау автордың кәсіби шеберлігінің жоғары деңгейін бағалауға, сондай-ақ Абай өмірі мен шығармашылығының көптүрлілігін түсінуге мүмкіндік береді.

Тұрсын Әбуовтың көркем суретінде шығармашылық, белсенді ағартушылық қызмет, ұлы данышпанның ойының күші мен тереңдігі берілген. Абайдың ұлдары Ақылбай мен Турағұлмен тығыз рухани байланысы Валентин Барановтың «Абай мен ұлдарымен» атты екі көркем шығармаларында көрсетілген. Жұмыстар ауқымы мен түсі жағынан ерекшеленеді, бірақ композициялық шешім өзгеріссіз қалады. 1989 жылы автор жасаған картинаның екінші нұсқасы формат бойынша әлдеқайда көп, және тиісінше, көрерменге ұлы ағартушының монументальды бейнесі, шулы және айналадағы өз текті жалғастырушылардың абыройы бар.

Ресей және кеңес мүсіншісі Игорь Крестовский орындаған ауқымды мүсіндік композиция Абайдың Қазақстан мен Орта Азияның мәдени дамуына баға жетпес үлес қосқан әлемдік маңызы бар тұлға ретіндегі қуаты мен ұлылығын береді.

Қазіргі уақытта «Абай тақырыбы» атты жаңа өрлеу пайда болады, оның әмбебап бейнесі суретшілерге бейнелеу құралдарының көмегімен осы таңғажайып және бірегей тұлғаның барлық қырларын ашуға мүмкіндік береді.

Павлодар облыстық көркемсурет музейінде «Ақынмен серуендеу» көрмесі, аты аңызға айналған Абай феномені баяндайтын, бейнелеу өнері әуесқойлары үшін қызықты саяхатқа айналады және Ұлы даланың ұлы ұлының бай шығармашылық мұрасын толық бағалауға мүмкіндік береді.

Арынова Эльмира Бақталықызы 

көпшілік-экскурсиялық бөлімінің меңгерушісі, әлеуметтік ғылымдар магистрі

Abai.kz